Ñaameŋo be kumandiroo la
1 Ali i lamoyi!
Ñaameŋo le be kumandiroo la.
Kalamutaroo ye a kaŋo sikandi.
2 A be looriŋ dulaalu le to siloo daala,
aniŋ silafatoolu to.
3 A be kumandiroo la bantabaalu to,
aniŋ kacaa dulaalu to ko:
4 “Duniyaa moolu, ŋa alitolu le kumandi,
n woosiita hadamadiŋolu bee le ye.
5 Moo sooneeyaariŋ baalu, ali ali kekuwo loŋ,
toolewolu fanaa ye feere ke ka kalamutaroo soto.
6 Ali i lamoyi n na kuma sahariŋolu la,
m be tooñaa doroŋ ne fo la.
7 N daa ka tooñaa kumoo le fo,
faniyaa foo mu n tanoo le ti.
8 N daakumoo bee tilinta le,
feŋ te jee meŋ jenketa ì kono.
9 Ì bee tilinta moo fee le, meŋ ka fahaamuroo ke,
ì koyita moolu fee le, mennu ka londoo ñini.
10 N na yaamaroo taa ka tambi kodiforoo la,
i ye londoo ñini ka tambi saniforoo la.
11 Kaatu ñaameŋo le fisiyaata luuluwo ti,
aduŋ i lafinna feŋ te jee, a niŋ meŋ si tembe.
12 Nte ñaameŋo niŋ kekuu loŋo le ka taa ñoo la,
aduŋ ŋa londoo soto le, ŋa m fokumoo loŋ.
13 Yaawe* ñaasilaŋo le mu kuu jawu koŋo ti.
Ŋa faŋ waroo niŋ horomantaŋyaa koŋ ne,
aduŋ jawuyaa niŋ faniyaa foo mu n tanoo le ti.
14 Dandalaari kendoo niŋ sondome kuniŋo mu n taa le ti,
ŋa fahaamuroo niŋ semboo soto le.
15 Nte le ka mansoolu maakoyi ka maraloo ke,
aduŋ n ka maralilaalu maakoyi le ka luwaa tilindiŋolu dadaa.
16 Nte le ka maralilaalu maakoyi ka maraloo ke,
aniŋ ñaatonkoolu mennu bee ka maraloo ke ñiŋ duniyaa kono.
17 Moolu mennu ye n kanu, m fanaa ŋa wolu le kanu,
aduŋ mennu ka n ñini, ì be n je la le.
18 Naafuloo niŋ horomoo be nte le fee,
aduŋ n na fankoo niŋ ñaatotaa buka dandulaa soto.
19 N ka meŋ dookuu, wo le fisiyaata sanoo ti, hani saniforoo,
aduŋ n na sotofeŋo le ye nafaa soto kodiforo piiroo ti.
20 N ka taama niŋ sila tilindiŋo le la,
n ka bula tooñaa siloo le nooma,
21 ka n na naafuloo dii moolu la, mennu lafita n na,
aduŋ n ka ì la kunewolu fandi le.”
Ñaameŋo niŋ daaroo
22 Ñaameŋo tententa ka a fo ko:
“Ka bo waati jaŋ na,
Yaawe ye daaroo foloo nte le la,
23 A ye n daa le kabiriŋ foloodulaa to,
janniŋ duniyaa be loo la.
24 N wuluuta le, wo waatoo fankaasoo te keriŋ,
n wuluuta le, kabiriŋ woyoolu maŋ soto.
25 N wuluuta le,
janniŋ konkoolu be loo la,
janniŋ konkoriŋolu be finti la,
26 janniŋ Alla ka duniyaa daa
aniŋ a kenoolu,
hani banku kesoo faŋo.
27 N tarata nuŋ jee le,
biriŋ a be saŋ fatoolu dadaa kaŋ,
kabiriŋ a be baajiyo feenee kaŋ fo ñaadaŋo to.
28 N tarata nuŋ jee le,
biriŋ a be minaayoo ke la saŋo bala,
kabiriŋ a be baa fandi kaŋ niŋ jiyo la.
29 Kabiriŋ a ye dandulaa dii fankaasoo la,
fo baajiyo kana tambi naanewo la,
biriŋ a ye duniyaa la fondamaŋo laa,
30 m be looriŋ nuŋ a daala le, komeŋ dookuunoolaa baa.
Tili-wo-tili n ka a seewondi le,
waati-wo-waati n niŋ seewoo doroŋ ne mu a ñaatiliŋo la.
31 A la duniyaa ye n seewondi le,
ŋa kontaanoo soto hadamadiŋolu la kuwo to le.

32 “Wo to saayiŋ, n diŋolu, ali i lamoyi n na,
seewoo be moolu le ye, mennu bulata n na siloolu nooma.
33 N na yaamaroo muta, fo i si ñaameŋ,
aduŋ i kana i ñaa kaasi a la.
34 Seewoo be moo ye, meŋ ka i lamoyi n na,
aniŋ meŋ ka m fintitoo kanta luŋ-wo-luŋ,
a ka n duntoo batu.
35 Moo-wo-moo ye n je, i ye baluwo le je,
aduŋ i be maakoyiroo soto la Yaawe bulu le.
36 Bari moo-wo-moo maŋ n ñini, i ye i faŋo le toora,
aduŋ moo-wo-moo ye n koŋ, i lafita saayaa le la.”
تمجيد الحكمة
1 إسمَعِ الحِكمةَ‌ تُنادي،
وجَهارا تَرفَعُ صوتَها.
2 مِنْ على رُؤوسِ القِمَمِ
وفي الدُّروبِ ومَفارِقِ الطُّرُقاتِ،
3 وبجانِبِ الأبوابِ عِندَ مَدخَلِ المدينةِ،
وفي النَّوافذِ ها هيَ تَصيحُ:
4 أنا أُناديكُم أيُّها النَّاسُ
وأقولُ لكُم يا بني آدمَ:
5 على الجُهَّالِ أنْ يتَعَقَّلوا،
وعلى البُلَداءِ أنْ يتَعَلَّموا الفهْمَ.
6 بالكَلامِ الصَّريحِ أنطِقُ فا‏سمَعوا،
وبالا‏ستقامةِ أفتَحُ شفَتَيَّ،
7 لأنَّ فَمي يلهَجُ بالصِّدْقِ،
وشفَتَيَّ تَمقُتانِ الكَذِبَ.
8 كَلامُ فَمي كُلُّه صِدْقٌ،
لا التواءَ فيهِ ولا ا‏عْوِجاجَ.
9 كُلُّهُ مُقْنِـع لدَى الفهيمِ،
وقويمٌ عِندَ مَنْ وجَدَ المعرِفةَ.
10 خُذوا مَشورتي لا الفِضَّةَ،
وا‏خْتاروا المعرِفةَ لا الذَّهَبَ.
11 فالحِكمةُ خَيرٌ مِنَ الَّلآلئِ،
وكُلُّ الجواهِرِ لا تُساوِيها‌.
12 تقولُ: أنا معَ رَجاحةِ العقلِ،
وليَ المعرِفَةُ وحُسْنُ التَّدبـيرِ.
13 مَنْ يَخَفِ الرّبَّ يُبغِضِ الشَّرَّ.
ويُبغضِ الجاهَ والزَّهوَ
وطريقَ الرُّعاعِ وكَلامَ الكَذِبِ.
14 ليَ المشورَةُ وحُسْنُ الرَّأيِ.
أنا الفِطنةُ، والجبَروتُ لي.
15 بـيَ المُلوكُ يَملِكونَ
والحُكَّامُ يحكُمونَ بالعَدلِ.
16 بـيَ الرُّؤساءُ يَرأسونَ
والأمَراءُ‌ يقضونَ في الأرضِ.
17 أُحِبُّ الّذينَ يُحِبُّونَني،
ومَنْ بكَّرَ في طَلَبـي وجَدَني.
18 الغِنى والكرامةُ معي
ودوامُ الثَّروةِ والرَّخاءُ.
19 ثمَري خَيرٌ مِنَ الذَّهَبِ الإبريزِ
وغَلَّتي خَيرٌ مِنَ الفِضَّةِ النَّقِـيَّةِ.
20 أسيرُ في طريقِ الحَقِّ
وأجتازُ مَسالِكَ الإنصافِ،
21 فأُورِّثُ مَنْ يُحِبُّونَني
وأملأُ خَزائِنَهم كُنُوزا.
22 الرّبُّ ا‏قتناني أوَّلَ ما خَلَقَ
مِنْ قديمِ أعمالِهِ في الزَّمانِ.
23 مِنَ الأزلِ صنَعَني، مِنَ البَدءِ،
مِنْ قَبلِ أنْ كانتِ الأرضُ.
24 وُجِدتُ وما كانَ غَمْرٌ،
ولا مياهٌ في قلبِ الينابـيعِ.
25 قَبلَ أنْ تُخْلَقَ الجِبالُ
وقَبلَ التِّلالِ وُجِدْتُ،
26 حينَ لم تكُنْ أرضٌ ولا مياهٌ،
ولا حَفنةٌ مِنْ تُرابِ الكَونِ‌.
27 وكُنتُ حينَ كوَّنَ السَّماواتِ
وحَوَّقَ حولَ وجهِ الغَمْرِ،
28 وثَبَّتَ الغُيومَ في العَلاءِ
وفَجَّرَ ينابـيعَ المياهِ.
29 وكُنتُ حينَ حَوَّطَ البحرَ
فلا تَعبُرُ المياهُ حُدودَهُ،
وحينَ أرسى أساساتِ الأرضِ.
30 وكُنتُ حيالَهُ بأمانٍ،
وفي بَهجةٍ يوما بَعدَ يومٍ،
ضاحِكا أمامَهُ كُلَّ حينٍ،
31 ضاحِكا في أرضِهِ الآهلةِ،
ومُبتَهجا معَ بَني البشَرِ.
32 إسمَعوا لي أيُّها الأبناءُ،
فهَنيئا لِمَنْ يَتبَعُ طُرُقي
33 إسمَعوا المَشورَةَ وكُونوا حُكَماءَ،
ولا تَنبِذُوا ما أقُولُهُ لكُم.
34 هَنيئا لِمَنْ يَستَمِعُ إليَّ
ساهِرا عِندَ بابـي كُلَّ يومٍ.
ناطرا بجانبِ مَدخَلِ داري.
35 مَنْ وجَدَني وجَدَ الحياةَ
ونالَ رِضىً مِنَ الرّبِّ.
36 مَنْ أخطأني أضَرَّ نفْسَهُ،
ومَنْ أبغَضَني أحبَّ الموتَ.