Pawulu be Efesus saatewo kono
1 Apollos be Korinti saatewo kono waatoo meŋ na, Pawulu tambita niŋ konkotundoolu* la fo a futata Efesus saatewo ma. A ye baadiŋ doolu tara jee, 2 a ye mennu ñininkaa ko, “Fo ali ye Noora Kuliŋo soto le baŋ, biriŋ ali laata?” Ì ye a jaabi ko, “Hanii! M̀ maŋ a moyi faŋ ko, Noora Kuliŋo be sotoriŋ ne.” 3 Bituŋ Pawulu ko ì ye ko, “Ali batiseeta* muŋ batisee siifaa le la?” Ì ko a ye ko, “Yaayaa la batiseeroo.” 4 Wo to le Pawulu ko ì ye ko, “Yaayaa la batiseeroo mu tuuboo batiseeroo le ti, meŋ ka a yitandi ko, i ye i koo dii i la junuboolu la le. Aduŋ a ka a fo nuŋ moolu ye le ko, ì ñanta laa la wo kiliŋo le la, meŋ be naa la ate koolaa. Wo le mu Yeesu ti.”
5 Kabiriŋ ì ye ñiŋ moyi, ì batiseeta niŋ Maarii Yeesu too la. 6 Pawulu ye a buloo laa ì kaŋ doroŋ, ì faata niŋ Noora Kuliŋo la. Ì diyaamuta niŋ kaŋ koteŋolu la, aniŋ ì ka kiilaariyaa kumoolu fo. 7 Ì mu kee taŋ niŋ fula ñoŋ ne ti.
8 Bituŋ Pawulu dunta diina bendulaa* kono. A ka diyaamoo ke fatiyaa kono jee fo kari saba. A niŋ moolu ka kacaa, a ka a kata ka ì sondi Alla la mansabaayaa la kuwo la. 9 Bari doolu kuŋo jaata baake le, ì maŋ soŋ ka laa. Biriŋ ì ka kuu jawoolu fo ñiŋ siloo ma kafoo ñaa la, Pawulu bota ì kono, a ye baadiŋolu* samba a fee. Bituŋ a ka karandiroo ke luŋ-wo-luŋ Tirannus la karandiridulaa to. 10 A tententa ñiŋ na le fo sanji fula fo moolu bee mennu be sabatiriŋ Asiya*, Yahuudoolu niŋ Jirisinkoolu, si Maariyo la kumoo moyi.
11 Alla ye kaawakuu sembemaa baalu ke ka bo niŋ Pawulu buloo la. 12 Hani moolu ye serebetoolu niŋ faanoolu samba, mennu ye Pawulu baloo maa, ì ye ì maa kuurantoolu la, ì la kuuraŋolu ka ì bula le, aduŋ seetaani jawoolu ka finti ì kono.
Sekewa dinkewolu
13 Bituŋ Yahuudi doolu naata taa dulaalu to taariŋ, ka seetaani jawoo bayi moolu bala. Ì fanaa ye Maarii Yeesu too kumandi moolu kunto, mennu ye seetaani jawoo soto. Ì ko, “Ŋà ali yaamari niŋ wo Yeesu too la, Pawulu ka meŋ na kuwo kawandi, ali bo ì bala!” 14 Piriisi* ñaatonka Sekewa dinkee woorowuloo be ñiŋ moolu kono le, mennu ka ñiŋ ke. 15 Bari seetaani jawoo ye ì jaabi ko, “Ŋa Yeesu loŋ ne, aduŋ ŋa Pawulu fanaa la kuwo loŋ ne, bari jumaa le mu alitolu ti?” 16 Bituŋ kewo meŋ ye seetaani jawoo soto, a podita ì kaŋ. A ye ì bee noo niŋ a semboo la, a ye ì barama jawuke fo ì bala kenseŋo borita ka finti buŋo kono.
17 Moolu bee mennu be sabatiriŋ Efesus, Yahuudoolu niŋ Jirisinkoolu, naata ñiŋ loŋ. Ì bee faata niŋ silaŋo la, aduŋ Maarii Yeesu too naata kuliyaa baake. 18 Moo jamaa mennu naata laa, ì ye ì la kuu jawoolu lankenema, ì ye mennu ke nuŋ. 19 Ì jamaa mennu be batuutaayaa la nuŋ, ì ye ì la wo kitaaboolu juruma ñoo kaŋ, ì ye ì jani kenebaa to. Wolu bee soŋo kafuriŋo ñoo ma, a si kaañaŋ kodiforo kuntu wuli taŋ luulu fee. 20 Ka bo niŋ ñiŋ siloolu la Maariyo la kumoo la semboo naata je, aduŋ a ka janjaŋ doroŋ.
21 Ñiŋ kuwolu bee koolaa, Pawulu ye a muta Nooroo kono ka taa niŋ Makedoniya niŋ Akaya tundoolu la fo Yerusalaamu. A ko, “Niŋ m bota jee, ŋa taa Rooma fanaa.” 22 Bituŋ a ye a la maakoyirilaa fula kii Makedoniya, Timoti niŋ Erastus, bari a faŋo sabatita Asiya le fo waatindiŋ.
Fitinoo wulita Efesus
23 Wo waatoo kono, fitina baa wulita Maariyo la siloo kamma. 24 Kodiforo tunkannaa doo le tarata jee, meŋ too mu Demetiriyus ti. A ka Aritimis batubuŋo muluŋolu le dadaa niŋ kodiforoo la. Ñiŋ dookuwo ka nafaa baa le naati kodiforo tunkannaalu ye jee. 25 Demetiriyus ye ì bee kumandi ñoo kaŋ, a ko ì ye ko, “Kewolu, ali ye a loŋ ne ko, ǹ ka naafuloo soto ñiŋ dookuwo le to. 26 Ali ye a je le, aduŋ ali ye a moyi le fanaa, ñiŋ Pawulu ka meŋ ke. A ka moolu sondi, aduŋ a ye ì jamaa yelemandi niŋ kumoo le la ko, ‘Alla te keriŋ, meŋ dadaata niŋ buloo la.’ A la ñiŋ dookuwo maŋ daŋ Efesus dammaa to, bari a ye a ke ñiŋ Asiya tundoo bee le kaŋ. 27 A maŋ ke ko, ǹ na dookuwo doroŋ ne be tiñaa la, bari Aritimis batubuŋo fanaa be ke la jutunna feŋo le ti. Hani a si ke noo faŋ, ñiŋ batu musumansoo Aritimis, Asiya niŋ duniyaa bee ka meŋ batu, a be foo la a la horomoo la le.”
28 Kabiriŋ ì ye ñiŋ moyi, ì kamfaata baake, aduŋ ì sarita santo ko, “Efesus moolu la Aritimis warabaata le!” 29 Bituŋ saatewo bee jakasita. Ì bee wafuta ka taa beŋ ì la bayee to. Ì ye Kayus niŋ Aristakus muta ka ì kuruntu jee. Wolu mu Pawulu taamañoolu le ti, mennu bota Makedoniya. 30 Pawulu lafita taa la moolu kono, bari baadiŋolu maŋ soŋ. 31 Wo maralibankoo ñaatonkoo doolu mennu mu Pawulu teeroolu ti, ì ye kumoo kii a ye ka a daani ko, a kana taa bayee to.
32 Kafoo dunta jakasoo kono. Doolu be sari kaŋ kuu kiliŋ ne la, doolu kuu doo, aduŋ moo jamaa maŋ a loŋ, meŋ ye a tinna ì be bendiŋ ñoo kaŋ jee. 33 Kabiriŋ Yahuudoolu be Alesanda ñori kaŋ kafoo ñaato, moo doolu mennu be kafoo kono, ì ye a wakiilindi ka feŋ fo. Bituŋ a ye taamanseeroo ke niŋ a buloo la fo a si ì faŋolu kanandi. 34 Bari biriŋ ì ye a kalamuta ko, a mu Yahuudoo le ti, ì bee wuurita ñoo la fo montoroo waati fula ñoŋ na ko, “Efesusinkoolu la Aritimis warabaata le!”
35 Labaŋo la saatewo la safeerilaa le ye kafoo deyindi noo. A ko ì ye ko, “Efesus moolu! Moo jumaa le maŋ a loŋ ko, Efesus le mu saatewo ti, meŋ ka Aritimis sembemaa la batubuŋo kanta, a niŋ a la bere senuŋo, meŋ boyita naŋ ka bo saŋo santo? 36 Baawo ñiŋ kuwolu te soosoo noo la, ali ñanta i deyi la le, ali kana kuu ke korontoo kono. 37 Ali ye ñiŋ kewolu samba naŋ jaŋ, mennu maŋ suuñaari ke batubuŋo kono, aduŋ ì maŋ ǹ na batumusumansoo tooñee. 38 Wo to, niŋ Demetiriyus niŋ kodiforo tunkannaalu mennu be a fee ye tuumiroo soto moo doo ma, kiitiidulaalu be yeleriŋ ne, aduŋ kumandaŋolu be jee le. Ì si taa luwaa siloo la. 39 Bari niŋ ali lafita feŋ doo le kafu la ñiŋ kuwo kaŋ, a si ke kansulu kafoo kono. 40 Ñiŋ kuwo meŋ be keriŋ bii, a maŋ koyi ntolu ye. Niŋ Roomankoolu ye ǹ tuumi jerewo la, ǹ te daliila soto la, ka ǹ tankandi.”
41 Kabiriŋ a ye ñiŋ kumoolu fo a kafoo naata janjaŋ.
بولس في أفسس
1 وبَينَما أبلّوسُ في كورِنثوسَ، وصَلَ بولُسُ إلى أفسُسَ، بَعدَما قطَعَ أواسِطَ البلادِ، فوَجَدَ فيها بَعضَ التلاميذِ. 2 فقالَ لهُم: «هَلْ نِلتُمُ الرّوحَ القُدُسَ عِندَما آمَنتُم؟» قالوا: «لا، ولا سَمِعنا حتى بوجودِ الرّوحِ القُدُسِ». 3 فقالَ: «وأيّ مَعمودِيّةٍ تَعَمّدتُم؟» قالوا: «مَعمودِيّةَ يوحنّا». 4 فقالَ بولُسُ: «عَمّدَ يوحنّا مَعمودِيّةَ التّوبَةِ، داعيًا النّاسَ إلى الإيمانِ بالذي يَجيءُ بَعدَهُ، أي بـيَسوعَ».
5 فلمّا سَمِعوا هذا الكلامَ، تَعمّدوا باَسمِ الرّبّ يَسوعَ. 6 ووضَعَ بولُسُ يدَيهِ علَيهِم، فنَزَلَ علَيهِمِ الرّوحُ القُدُسُ وأخَذوا يتكَلّمونَ بِلُغاتٍ غيرِ لُغتِهِم ويَتنَــبّأُونَ. 7 وكانوا نحوَ اَثنَي عشَرَ رَجُلاً.
8 ودخَلَ بولُسُ المَجمعَ فأخَذَ يَتَحدّثُ بِجُرأةٍ عَنْ مَلكوتِ اللهِ مُدّةَ ثلاثَةِ أشهُرٍ، يُجادِلُ الحاضِرينَ ويُحاولُ إقناعَهُم. 9 فعانَدَ بَعضُهُم ورفَضوا أنْ يُؤمنوا بل تكَلّموا بالسّوءِ على مَذهَبِ الرّبّ عِندَ الجماعةِ كُلّها. فترَكَهُم بولُسُ واَنفَرَدَ بالتلاميذِ يُحادِثُهُم كُلّ يومٍ في مدرَسةِ تيرانّوسَ. 10 ودامَت هذِهِ الحالُ مُدّةَ سَنتَينِ، حتى سَمِعَ جميعُ سكّانِ آسيةَ مِنْ يَهودٍ ويونانيّينَ كلامَ الرّبّ.
أبناء سكاوا
11 وكانَ اللهُ يُجري على يَدِ بولُسَ مُعجِزاتٍ عجيبةً، 12 حتى صارَ النّاسُ يأخذونَ إلى مَرضاهُم ما لامَسَ جَسَدَهُ مِنْ مَناديلَ أو مآزرَ، فتَزولُ الأمراضُ عنهُم، وتَخرُجُ الأرواحُ الشرّيرَةُ.
13 وحاوَلَ بَعضُ اليَهودِ المُتجَوّلينَ الذينَ يَطرُدونَ الأرواحَ الشرّيرةَ أنْ يَستَخدِموا اَسمَ الرّبّ يَسوعَ، فكانوا يَقولونَ للأرواحِ الشرّيرةِ: «آمُرُكَ باَسمِ يَسوعَ الذي يُــبَشّرُ بِه بولُسُ». 14 وكانَ لأحدِ رُؤساءِ كَهنَةِ اليَهودِ، واَسمُهُ سكَاوا، سَبعَةُ أبناءٍ يَحتَرِفونَ هذِهِ الحِرفَةَ. 15 فأجابَهُمُ الرّوحُ الشرّيرُ: «أنا أعرِفُ يَسوعَ، وأعلَمُ مَنْ هوَ بولُسُ. أمّا أنتُم فمَنْ تكونونَ؟» 16 فهجَمَ علَيهِم الرّجُلُ الذي فيهِ الرّوحُ الشرّيرُ وتمَكّنَ مِنهُم كُلّهِم وغَلَبهُم، فهَرَبوا مِنَ البـيتِ عُراةً مُجَرّحينَ.
17 فسَمِعَ أهلُ أفسُسَ كُلّهُم، مِنْ يَهودٍ ويونانيّينَ، بِهذِهِ الحادِثَةِ، فمَلأهُمُ الخوفُ. وتَعَظّمَ اَسمُ الرّبّ يَسوعَ. 18 فجاءَ كثيرٌ مِنَ المُؤمنينَ يعتَرِفونَ ويُقِرّونَ بِما يُمارِسونَ مِنْ أعمالِ السّحْرِ. 19 وجمَعَ كثيرٌ مِنَ المُشَعوِذينَ كُتُبَهُم وأحرَقوها أمامَ أنظارِ النّاسِ كُلّهِم. وحسَبوا ثمَنَ هذِهِ الكُتُبِ، فبلغَ خمسينَ ألفَ قِطعةٍ مِنَ الفِضّةِ. 20 وهكذا كانَ كلامُ الرّبّ ينتَشِرُ ويَقوى في النّفوسِ.
فتنة في أفسس
21 وبَعدَ هذِهِ الأحداثِ عزَمَ بولُسُ أنْ يمُرّ بِمكدونِـيّةَ وآخائِـيّةَ وهوَ في طريقِهِ إلى
أُورُشليمَ، وقالَ: «بَعدَ إقامتي فيها، يَجبُ علَيّ أنْ أرى رومةَ أيضًا». 22 فأرسَلَ إلى مكدونِـيّةَ اَثنينِ مِنْ مُعاوِنيهِ وهُما تيموثاوُسُ وأرَسْتُسُ. وأمّا هوَ، فتَأخّرَ مُدّةً في آسيةَ.
23 وحدَثَت في ذلِكَ الوقتِ فِتنَةٌ صاخِبَةٌ هَدَفُها مَذهبُ الرّبّ، 24 لأنّ صائِغًا اَسمُهُ ديمتريوسُ كانَ يَصنَعُ هياكلَ مِنْ فِضّةٍ تُمَثّلُ هَيكَلَ الإلهَةِ أرطاميسَ، فيكسِبُ الصّنّاعُ مِنْ ذلِكَ مالاً كثيرًا. 25 فجمَعَ بَينَهُم وبَينَ زُملائِهِم في هذِهِ الصّناعَةِ وقالَ لهُم: «تَعرِفونَ، أيّها الإخوانُ، أنّ رَخاءَنا يَقومُ على هذِهِ الصّناعةِ. 26 فأنتُم رأيتُم وسمِعتُم كيفَ أقنَعَ هذا المدعوّ بولُسُ وأغوى كثيرًا مِنَ النّاسِ هُنا في أفسُسَ وفي مُعظَمِ أنحاءِ آسيةَ بِقولِهِ إنّ الآلهَةَ التي تَصنَعُها الأيدي ما هيَ آلهةٌ. 27 وهذا خَطَرٌ يُؤَدّي إلى الاستِهانَةِ بِصناعَتِنا، لا بل يُعرّضُ هَيكَلَ الإلهةِ العظيمةِ أرطاميسَ للازدِراءِ ويُهدّدُ عَظَمَتَها بالانهيارِ، وهيَ التي يَعبُدُها جميعُ النّاسِ في آسيةَ وفي العالَمِ كُلّهِ!»
28 فلمّا سَمِعَ الحاضرونَ هذا الكلامَ غَضِبوا كثيرًا وأخذوا يَصيحونَ: «العَظمةُ لأرطاميسَ، إلهةِ أفسُسَ!» 29 وعَمّ الشغَبُ المدينةَ كُلّها. فهَجموا دَفعةً واحدةً على غايوسَ وأرستَرخُسَ، وهُما مكدونيّانِ يُرافِقانِ بولُسَ في رِحلَتِهِ، وجَرّوهُما إلى مَلعبِ المدينةِ. 30 وأرادَ بولُسُ أن يُواجِهَ الجُموعَ، فمَنعَهُ التلاميذُ. 31 وأرسَلَ إلَيهِ بَعضُ أعيانِ آسيةَ مِنْ أصدقائِهِ يَرجُونَ مِنهُ أنْ لا يَتَعرّضَ لِخَطَرِ الذّهابِ إلى الملعبِ.
32 وسادَتِ الفَوضى، فكانَ بَعضُهُم يُنادونَ بِشيءٍ، وبَعضُهُم بِشيءٍ آخَرَ، وأكثرُهُم يَجهَلونَ لِماذا اَجتَمعوا. 33 ودفَعَ اليَهودُ إسكندَرَ إلى الأمامِ، فأشارَ بـيدِهِ يُريدُ أنْ يُخاطِبَ الجُموعَ. 34 فلمّا عرَفوا أنّهُ يَهودِيّ أخذوا يَصيحونَ بِصوتٍ واحدٍ نحوَ ساعتينِ: «العَظمَةُ لأرطاميسَ، إلهةِ أفسُسَ!»
35 ثُمّ تَمكّنَ كاتِبُ حاكِمِ المدينةِ مِنْ تَهدِئةِ الجُموعِ حينَ قالَ لهُم: «يا أهلَ أفسُسَ! لا يَجهَلُ أحدٌ أنّ مدينةَ أفسُسَ هيَ حارِسَةُ هَيكَلِ أرطاميسَ العظيمةِ والصّنمِ الذي هبَطَ مِنَ السّماءِ. 36 لا خِلافَ في ذلِكَ، إذًا علَيكُم أنْ تَهدأوا ولا تتَهَوّروا. 37 جِئتُم بِهَذينِ الرّجُلينِ، ولا أحدَ مِنهُما اَنتَهَكَ حُرمَةَ أرطاميسَ إلهتِنا أو جدّفَ علَيها. 38 وإذا كانَ لِديمتريوسَ وأهلِ صِناعتِهِ شكوى على أحدٍ، فهُناكَ قُضاةٌ وحُكّامٌ فليَذهبوا إلَيهِم. 39 وإذا كانَ لكُم دَعوى أُخرى، فالحُكمُ فيها يكونُ في جَلسةٍ قانونيّةٍ، 40 لِئَلاّ نَتَعرّض لِتُهمةِ العمَلِ على إثارَةِ الفِتنَةِ في ما جرى اليومَ. فلا عُذْرَ لنا في هذا التّجَمّعِ». 41 وصرَفَ الجُموعَ بَعدَما قالَ هذا الكلامَ.