Furuyaamusu saayiriŋo la mansaaloo
1 Yeesu ye mansaaloo doo fo ì ye ka ì karandi ko, ì ñanta duwaa la le waati-wo-waati, aduŋ ì kana jikilateyi. 2 A ko: “Saatee baa doo le nene sotota, kiitiikuntulaa doo be jee, meŋ maŋ sila Alla la, sako a si moo buuñaa. 3 Furuyaamusoo tarata jee, meŋ ka naa a kaŋ waati-wo-waati ka a fo a ye ko, ‘Kiitiyo kuntu n niŋ n tooñeerilaa teema.’ 4 Kiitiikuntulaa maŋ soŋ fo waati jaŋ, bari labaŋo la a ko a faŋ ye ko, ‘M maŋ sila Alla la, sako n si moo buuñaa, 5 bari hani wo, ñiŋ furuyaamusoo ka tu m batandi la doroŋ, wo kamma la m be a je la le ko, a ye tooñaa soto. M pasita a la taa niŋ naa la le, fo n keñaa bota n kono!’ ”
6 Wo to le Maariyo ko, “Ali ye a moyi le, ñiŋ kiitiikuntulaa jenkeriŋo ye meŋ fo. 7 Wo to, fo Alla te a la tomboŋ moolu la hakoo dii la ì la baŋ, mennu ka kumboo a ma suutoo niŋ tiloo? Fo a be mee la le baŋ, janniŋ a be ì maakoyi la? 8 Hanii, m be a fo la ali ye, a be ì la hakoo dii la ì la tariyaake le. Bari niŋ Moo Dinkewo* naata, fo a be lannoo tara la ñiŋ duniyaa kono le baŋ?”
Farisewo niŋ duwaañoo la mansaaloo
9 Yeesu ye ñiŋ mansaaloo fanaa fo moolu ye, mennu jikita ì faŋ na ko, itolu tilinta le, aduŋ ì jututa doolu la. 10 A ko ì ye ko: “Kee fula le taata duwaa la Alla Batudulaa to. Kee kiliŋo mu Farisewo* le ti, doo mu duwaañoo ti. 11 Farisewo loota, a duwaata a faŋ ye ko, ‘Alla, ŋa i tentu, kaatu nte maŋ ke ko moo toomaalu be ñaameŋ, kalabantewolu, tilimbaloolu, jeenelaalu waraŋ ko ñiŋ duwaañoo. 12 N ka suŋ siiñaa fula lookuŋo kono, aduŋ n ka jakoo dii feŋ-wo-feŋ to le, ŋa meŋ soto.’
13 “Bari duwaañoo loota dulaa jaŋ to. A maŋ haañi hani ka a kuŋo wuli ka santo juubee, bari a ye a sisoo le lipa ko, ‘Alla, balafaa soto nte, junubelaa ye!’ 14 Ŋa a fo ali ye, ñiŋ duwaañoo le tilindiŋo taata a la suwo kono, diina wo Farisewo ti. Kaatu moo-wo-moo meŋ ye a faŋ sikandi, a be jindi la le. Aduŋ moo-wo-moo meŋ ye a fammajii, a be sikandi la le.”
Yeesu duwaata dindiŋolu ye
(Matiyu 19:13-15Maaka 10:13-16)
15 Moolu naata ì la dindiŋolu niŋ deenaanoolu samba naŋ Yeesu kaŋ, fo a si ì maa. Biriŋ saayiboolu ye wo je, ì ye wo moolu jalayi. 16 Bari Yeesu ye dindiŋolu kumandi a kaŋ. Bituŋ a ko, “Ali dindiŋolu bula, ì ye naa n kaŋ. Ali kana ì bali naa la, kaatu mennu ka munta ko ñiŋ dindiŋolu, wolu le taa mu Alla la mansabaayaa ti. 17 Tooñaa, m be a fo la ali ye, moo-wo-moo meŋ maŋ Alla la mansabaayaa muta ko dindiŋo, wo te duŋ na a kono.”
Yeesu niŋ maralilaa fankamaa
(Matiyu 19:16-30Maaka 10:17-31)
18 Maralilaa doo le ye Yeesu ñininkaa ko, “Karammoo betoo, n ñanta muŋ ne ke la, fo n si badaa-badaa baluwo soto?” 19 Bituŋ Yeesu ko a ye ko, “Muŋ ne ye a tinna i ka n kumandi karammoo betoo la? Moo maŋ beteyaa fo Alla doroŋ. 20 I ye yaamaroolu loŋ ne: ‘Kana jeenoo ke, kana moofaa ke, kana suuñaaroo ke, kana faniyaa laa moo kaŋ, aduŋ i faamaa niŋ i baamaa horoma.’ 21 Maralilaa ko a ye ko, “Nte ye ñiŋ yaamaroolu bee muta le kabiriŋ n na dindiŋyaa waatoo fo saayiŋ.” 22 Kabiriŋ Yeesu ye ñiŋ moyi, a ko a ye ko, “Kuu kiliŋ ne be jee hani saayiŋ, i dasata meŋ na. I la sotofeŋolu bee waafi, i ye a dii fuwaaroolu la. Wo to le i be naafuloo soto la Arijana kono. Bituŋ i si naa nte nooma.” 23 Bari kabiriŋ maralilaa ye ñiŋ moyi, a sunuta, kaatu fankamaa baa le mu a ti.
24 Wo to le Yeesu ye a juubee, a ko a ye ko, “A be koleyaa la baake le, fankamaalu ye duŋ Alla la mansabaayaa kono. 25 A be sooneeyaa la, ñonkomoo ye duŋ bendaŋ huwo la, diina fankamaa ye duŋ Alla la mansabaayaa kono.”
26 Moolu mennu ye wo moyi ye a ñininkaa ko, “Wo to jumaa le be kiisa la?” 27 Wo to le Yeesu ko ì ye ko, “Hadamadiŋolu te kuwolu mennu ke noo la, Alla ka wolu ke noo le.”
28 Bituŋ Pita ko a ye ko, “A juubee, ŋà ǹ na feŋolu bee bula ka ite nooma.” 29 Bituŋ Yeesu ko ì ye ko, “Tooñaa, m be a fo la ali ye, moo-wo-moo meŋ ye a la buŋo bula, a la musoo, a baadinkewolu, a wuluulaalu waraŋ a la dindiŋolu, Alla la mansabaayaa la kuwo kamma, 30 a be wo ñoŋ jamaa le soto la wo noo to ñiŋ waatoo kono, aduŋ laakira siniŋ, a be badaa-badaa baluwo le soto la.
Yeesu ye a la saayaa la kuwo fo kotenke
(Matiyu 20:17-19Maaka 10:32-34)
31 Yeesu ye a la saayibe taŋ niŋ fuloo samba kara la, a diyaamuta ì ye ko, “Ali i lamoyi. M̀ be taa kaŋ ne fo Yerusalaamu, aduŋ annabiyomoolu ye meŋ-wo-meŋ safee Moo Dinkewo la kuwo to, a be timma la le, 32 kaatu a be duŋ na jaahiloolu bulu le. Wolu be a ñaawali la, ì be a malundi la, ì be daajiyo tupi la a kaŋ, 33 ì be a karawaasi la, aduŋ ì be a faa la le. Bari tili sabanjaŋo la, a be wuli la saayaa kono le.”
34 Bari a la saayiboolu maŋ hani kuma kiliŋ ne fahaamu ñinnu kono. A la kumoolu maabota ì ma le, aduŋ ì maŋ a loŋ, a ye mennu fo.
Yeesu ye finkintewo ñaa yelendi
(Matiyu 20:29-34Maaka 10:46-52)
35 Biriŋ Yeesu sutiyaata Yeriko saatewo la, finkintewo doo le tarata siiriŋ sila karoo la jee, a be daaniroo la. 36 Kabiriŋ a ye a moyi, moo jamaa be tambi kaŋ, a ye ñininkaaroo ke ko, “Muŋ ne be keriŋ?” 37 Wo to le moolu ko a ye ko, “Yeesu Nasaretinkoo le be tambi kaŋ.” 38 Bituŋ a sarita santo ko, “Yeesu, Dawuda Dinkewo, balafaa soto n ye!” 39 Moolu mennu be ñaato ye a jalayi ko, a ye i deyi. Bari hani wo, a ye a kaŋo kafu santo ka wuuri, “Dawuda dinkewo, balafaa soto n ye!” 40 Wo to le Yeesu loota, a ye yaamaroo dii ko, ì ye finkintewo ñiŋ samba naŋ. Biriŋ a sutiyaata a la, Yeesu ye a ñininkaa ko, 41 “I lafita ŋa muŋ ne ke i ye?” Finkintewo ye a jaabi ko, “M Maariyo, m maakoyi fo n si jeroo ke kotenke.” 42 Bituŋ Yeesu ko a ye ko, “Jeroo ke! I la lannoo le ye i kendeyandi.” 43 Wo loo niŋ baroo teema a ñaa yeleta, aduŋ a ye Yeesu nooma siloo kaŋ. A be Alla jayi kaŋ. Biriŋ moolu bee ye a je, ì ye jayiroo dii Alla la.
مثل الأرملة والقاضي
1 وكلّمَهُم بِمَثَلٍ على وُجوبِ المُداومَة على الصلاةِ مِنْ غَيرِ مَلَلٍ، 2 قالَ: «كانَ في إحدى المُدُنِ قاضٍ لا يَخافُ اللهَ ولا يَهابُ النّاسَ. 3 وكانَ في تِلكَ المدينةِ أرملةٌ تتردّدُ إليهِ وتقولُ لَهُ: أنصِفْني مِنْ خَصْمي! 4 فكانَ يَرفُضُ طَلَبها، ولكنّهُ بَعدَ مُدّةٍ طويلةٍ قالَ في نَفسِهِ: معَ أنّي لا أخافُ اللهَ ولا أهابُ النّاسَ، 5 فسأُنصِفُ هذِهِ الأرمَلةَ لأنّها تُزْعِجُني، وإلاّ ظَلّت تَجيءُ وتُضايقُني».
6 وقالَ الرّبّ يَسوعُ: «اَسمَعوا جيّدًا ما قالَ هذا القاضي الظالمُ، 7 فكيفَ لا يُنصِفُ اللهُ مُختاريهِ الضارعينَ إلَيهِ ليلَ نهارَ؟ وهل يُبطئُ في الاستجابَةِ لهُم؟ 8 أقولُ لكُم: إنّهُ يُسرعُ إلى إنصافِهِم. ولكِنْ، أيَجِدُ اَبنُ الإنسانِ إيمانًا على الأرضِ يومَ يَجيءُ؟»
مثل الفريسي وجابي الضرائب
9 وقالَ هذا المثَلَ لِقومٍ كانوا على ثِقَةٍ بأنّهُم صالِحونَ، ويَحتَقِرونَ الآخرينَ: 10 «صَعِدَ رَجُلانِ إلى الهَيكَلِ ليُصَلّيا، واحدٌ فَرّيسيّ والآخرُ مِنْ جُباةِ الضّرائبِ. 11 فوقَفَ الفَرّيسيّ يُصلّي في نَفسِهِ فيقولُ: شُكرًا لكَ يا اللهُ، فما أنا مِثلُ سائِرِ النّاسِ الطامعينَ الظالِمينَ الزّناةِ، ولا مِثلُ هذا الجابي! 12 فأنا أصومُ في الأُسبوعِ مَرّتَينِ، وأوفي عُشْرَ دَخلي كُلّهِ. 13 وأمّا الجابي، فوقَفَ بَعيدًا لا يَجْرُؤُ أنْ يَرفَعَ عَينَيهِ نحوَ السّماءِ، بل كانَ يَدُقّ على صَدْرِهِ ويقولُ: اَرحَمْني يا اللهُ، أنا الخاطئُ!
14 أقولُ لكُم: هذا الجابي، لا ذاكَ الفَرّيسيّ، نزَلَ إلى بَيتِهِ مَقبولاً عِندَ اللهِ. فمَنْ يرفَعْ نَفسَهُ يَنخَفِضْ، ومَنْ يخْفِضْ نَفسَهُ يَرتَفِعْ».
يسوع يبارك الأطفال
(متى 19‏:13‏-15، مرقس 10‏:13‏-16)
15 وجاءَ إلَيهِ بَعضُ النّاسِ بأطفالٍ ليضَعَ يدَيهِ علَيهِم. فلمّا رآهُمُ التلاميذُ اَنتَهرُوهُم. 16 ولكِنْ يَسوعُ دعا الأطفالَ إلَيهِ وقالَ: «دَعُوا الأطفالَ يَأتونَ إليّ ولا تَمنَعوهُم، لأنّ لأمثالِ هَؤلاءِ مَلكوتَ اللهِ. 17 الحَقّ أقولُ لكُم: مَنْ لا يَقبلُ مَلكوتَ اللهِ كأنّهُ طِفْلٌ لا يَدخُلُهُ».
الرجل الغني
(متى 19‏:16‏-30، مرقس 10‏:17‏-31)
18 وسألَهُ أحَدُ الوُجَهاءِ: «أيّها المُعَلّمُ الصالحُ، ماذا أعمَلُ لأرِثَ الحياةَ الأبدِيّةَ؟» 19 فأجابَهُ يَسوعُ: «لماذا تَدعوني صالِحًا؟ لا صالحٌ إلاّ اللهُ وحدَهُ. 20 أنتَ تَعرِفُ الوصايا: لا تَزْنِ، لا تَقْتُلْ، لا تَسرِقْ، لا تَشهَدْ بالزّورِ، أكرِمْ أباكَ وأُمّكَ». 21 فقالَ الرّجُلُ: «مِنْ أيّامِ صِبايَ عمِلتُ بِهذِهِ الوصايا كُلّها».
22 فلمّا سمِعَ يَسوعُ كلامَهُ هذا، قالَ لَهُ: «يُعْوِزُكَ شيءٌ واحدٌ، بِعْ كُلّ ما تَملِكُ ووَزّعْ ثَمنَهُ على الفُقراءِ، فيكونَ لكَ كَنزٌ في السّماواتِ، وتَعالَ اَتبَعْني». 23 فحَزِنَ الرّجُلُ عِندَما سمِعَ هذا الكلامَ، لأنّهُ كانَ غَنيّا جدّا.
24 ورأى يَسوعُ أنّهُ حزِنَ، فقالَ: «ما أصعَبَ دُخولَ الأغنياءِ إلى مَلكوتِ اللهِ! 25 فمُرورُ الجمَلِ في ثَقبِ الإبرَةِ أسهَلُ مِنْ دُخولِ الغَنيّ إلى مَلكوتِ اللهِ». 26 فقالَ السّامِعونَ: «مَنْ يُمكِنُهُ أنْ يَخلُصَ، إذًا؟» 27 فأجابَ يَسوعُ: «ما لا يُمكِنُ عِندَ النّاسِ، مُمْكنٌ عِندَ اللهِ».
28 فقالَ لَهُ بُطرُسُ: «ها نَحنُ تَركنا ما لنا وتَبِعناكَ!» 29 فأجابَ يَسوعُ: «الحقّ أقولُ لكُم: ما مِنْ أحَدٍ ترَكَ بَيتًا أوِ اَمرأةً أو إخوَةً أو أبًا أو أُمّا أو أولادًا مِنْ أجلِ مَلكوتِ اللهِ، 30 إلاّ نالَ في هذِهِ الدُنيا أضعافَ ما ترَكَ، ونالَ في الآخِرَةِ الحياةَ الأبدِيّةَ».
يسوع ينبئ مرة ثالثة بموته وقيامته
(متى 20‏:17‏-19، مرقس 10‏:32‏-34)
31 وأخَذَ التلاميذَ الاثنَي عشَرَ على اَنفِرادٍ وقالَ لهُم: «ها نَحنُ صاعِدونَ إلى أُورُشليمَ، فيَتِمّ كُلّ ما كتَبَهُ الأنبياءُ في اَبنِ الإنسانِ، 32 فسَيُسَلّمُ إلى الوثَنيّينَ، فيَستَهزِئونَ بِه ويَشتُمونَهُ ويَبصُقونَ علَيهِ، 33 ثُمّ يَجلِدونَهُ ويَقتُلونَهُ، وفي اليومِ الثالثِ يَقومُ». 34 فما فَهِمَ التلاميذُ شيئًا مِنْ ذلِكَ، وكانَ هذا الكلامُ مُغلَقًا علَيهِم، فما أدركوا مَعناهُ.
يسوع يشفي أعمى
(متى 20‏:29‏-34، مرقس 10‏:46‏-52)
35 واَقتَرَبَ يَسوعُ مِنْ أريحا، وكانَ رَجُلٌ أعمى جالِسًا على جانِبِ الطّريقِ يَستَعطي. 36 فلمّا أحسّ بِمُرورِ الجُموعِ سألَ: «ما هذا؟» 37 فأخبروهُ أنّ يَسوعَ النّاصِريّ يَمُرّ مِنْ هُناكَ. 38 فصاحَ الأعمى: «يا يَسوعُ اَبنَ داودَ، اَرحَمني!» 39 فاَنتَهَرَهُ السّائِرونَ في المُقدّمَةِ ليَسكُتَ. لكِنّهُ صاحَ بِصوتٍ أعلى: «يا اَبنَ داودَ، اَرحَمني!» 40 فوقَفَ يَسوعُ وأمرَ بأنْ يُقَدّموهُ إلَيهِ. فلمّا اَقتَرَبَ سألَهُ: 41 «ماذا تُريدُ أنْ أعمَلَ لكَ؟» فأجابَهُ: «أنْ أُبصِرَ، يا سيّدُ!»
42 فقالَ لَه يَسوعُ: «أبصِرْ، إيمانُكَ شَفاكَ!» 43 فأبصَرَ في الحالِ وتبِعَ يَسوعَ وهوَ يَحمَدُ اللهَ. ولمّا رأى الشّعبُ ما جرى، مَجّدوا اللهَ كُلّهُم.