Yahuuda mansa Manase
(2 Taarika 33:1-20)
1 Manase siyo be sanji taŋ niŋ fula le kabiriŋ a be ke la Yahuuda mansa ti. A ye mansayaa ke Yerusalaamu saatewo kono le fo sanji taŋ luulu niŋ luulu. A baamaa too mu Hefusiba le ti. 2 A baarata kuu jawoo le la Yaawe* ñaa koto, ka baara bankoo moolu la baara kuu jawu baalu la, Yaawe ye mennu bayi bankoo kaŋ Banisirayilankoolu ye. 3 A faamaa Hesekiya ye batudulaa tintiŋolu* mennu boyi, ate muruta le a ye wolu loo kotenke. A ye sadaabodulaalu* loo Baali* jalaŋo ye le, aduŋ a ye Asera* jalaŋ dokoo fanaa loo le ka ì batu, komeŋ Banisirayila mansa Ahabu ye a ke ñaameŋ. A ka sujudi saŋo santo malafeŋolu bee ye ka ì batu. 4 A ye sadaabodulaalu loo Yaawe Batudulaa Buŋo* fanaa kono le, buŋo meŋ na kuwo ye a tinna nuŋ Yaawe ye ñiŋ fo ko, a be a too ke la Yerusalaamu saatewo kono le. 5 A ye sadaabodulaalu loo Yaawe Batudulaa Buŋo luu fuloo kono le, saŋo santo malafeŋolu ye. 6 A ye a dinkewo jani dimbaa kono ka a ke sadaa* ti. A ka juubeeroo niŋ batuutaayaa ke, aduŋ a ka moolu ñininkaa mennu niŋ furewolu ka diyaamu, aniŋ moolu mennu ka bitaaroo ke. A baarata kuu jawoo la baake le Yaawe ñaa koto, ka a kamfandi. 7 A ye Asera jalaŋ doko leseriŋo le dadaa, a ye a londi Yaawe Batudulaa Buŋo kono. Wo buŋo la kuwo le ye a tinna Yaawe ko Mansa Dawuda niŋ Mansa Sulemani ye ko, “Ñiŋ buŋo kono, aniŋ Yerusalaamu kono, ŋa saatewo meŋ tomboŋ m faŋo ye Banisirayila lasiloolu bee kono, n too be tara la jee le fo abadaa. 8 Niŋ Banisirayilankoolu ye n na yaamaroolu muta, aniŋ luwaa muumewo bee n na dookuulaa Musa ye meŋ dii ì la, wo to n te soŋ na ì ye ì bayi bankoo kaŋ ŋa meŋ dii ì mumuñolu la.” 9 Bari Yahuuda moolu maŋ soŋ Yaawe ma, aduŋ Manase ye ì duŋ junube jawu baalu kewo to le, ka tambi bankoo moolu la, Yaawe ye mennu kasaara Banisirayilankoolu ye.
10 Yaawe diyaamuta le ka bo niŋ a la dookuulaalu annabiyomoolu la, ka a fo ko, 11 “Yahuuda mansa Manase ye ñiŋ kuu jawu baalu le ke, mennu jawuyaata ka tambi Amorinkoolu ye mennu ke, mennu foloo tarata siiriŋ bankoo kaŋ. A ye Yahuuda moolu dundi junube kewo to ka a la jalaŋolu batu. 12 Wo kamma la ate Yaawe, Banisirayila la Alla ko, a be kasaara kuwo le boyi la Yerusalaamu saatewo niŋ Yahuuda moolu kaŋ, aduŋ niŋ moo-wo-moo tuloo ye wo kuwo moyi, a maarii be teekumu la le. 13 A ye kuwo meŋ laa Samariya moolu kaŋ, ka taa Banisirayila mansa Ahabu niŋ a koomalankoolu kaŋ, a be wo ñoŋ kuwo le laa la Yerusalaamu moolu kaŋ. A be Yerusalaamu saatewo kasaara la le ka a moolu bondi a kono, aduŋ a kenseŋo le be loo la, komeŋ niŋ i ye booloo kuu fo a seneyaata, i ye a bitindi. 14 Moo toomaalu mennu be tu la a la moolu kono, a be a koo dii la ì la le, a ye ì duŋ ì jawoolu bulu. Ì be ke la ì jawoolu bee ye le komeŋ ñapinkaŋ feŋo, aniŋ fuufuuri feŋo. 15 A be ñiŋ ke la le kaatu ì ye kuu jawoo le ke a ñaa koto, aduŋ ì ye a kamfandi le, ka bo luŋo meŋ na ì mumuñolu bota naŋ Misira ka naa bula bii la.”
16 Wo koolaa fanaa Manase ye moo jamaa le faa, mennu maŋ kuu ke, ka ì yeloo boŋ Yerusalaamu saatewo karoo bee la. A ye ñiŋ junube kuwo le laa junuboo kaŋ a ye meŋ ke, ka Yahuuda moolu dundi kuu jawu kewo to, fo ì baarata kuu jawoo la Yaawe ñaa koto.
17 Manase ye kuu toomaalu mennu ke, ka taa a ye junube kuwolu mennu ke, ì safeeta Yahuuda Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono. 18 Bituŋ Manase naata faa a kafuta a mumuñolu ma. Ì ye a baadee a faŋo la mansasuu kankaŋo le kono, meŋ mu nuŋ Usa taa ti. Wo le to a dinkewo Amoni keta a noo to mansa ti.
Yahuuda mansa Amoni
(2 Taarika 33:21-25)
19 Amoni siyo be sanji muwaŋ niŋ fula le kabiriŋ a be mansayaa dati la, aduŋ a ye sanji fula le ke mansayaa la Yerusalaamu kono. A baamaa too mu Mesullemeti le ti, meŋ faamaa mu Harusi ti, meŋ bota Yotiba saatewo to. 20 A baarata kuu jawoo le la Yaawe ñaa koto, komeŋ a faamaa Manase ye a ke ñaameŋ. 21 A faamaa baarata kuwolu mennu la, a fanaa baarata wo kuu kiliŋolu le la. A ka sujudi le ka jalaŋolu batu, a faamaa ye mennu batu. 22 A ye a koo dii Yaawe la siloo la le, a mumuñolu la Alla, aduŋ a maŋ taama Yaawe la siloo la. 23 A faŋo la dookuulaalu le ye jamfaa siti a kamma, ì ye a faa a la mansasuwo kono. 24 Bari bankoo moolu ye wo moolu faa le mennu ye Mansa Amoni jamfaa, bituŋ ì naata a dinkewo Yosiya ke a noo to mansa ti. 25 Amoni ye kuu toomaalu mennu ke, aniŋ a la mansayaa kuu koteŋolu, wolu safeeta Yahuuda Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono. 26 Bituŋ ì ye a baadee a la berehuu kaburoo kono, Usa la kankaŋo kono. Wo le to a dinkewo Yosiya keta a noo to mansa ti.
منسى ملك يهوذا
(2أخ 33‏:1‏-10‏،2أخ 18‏-20)
1 كانَ منَسَّى ا‏بنَ ا‏ثنَتَي عَشْرَةَ سَنةً حينَ ملَكَ، ودامَ مُلْكُهُ خمسا وخمسينَ سَنةً بأورُشليمَ. وا‏سمُ أمِّهِ حَفصيـبةُ. 2 وفعَلَ الشَّرَّ في نظَرِ الرّبِّ، فمارَسَ رَجاساتِ الأمَمِ الّذينَ طرَدَهُمُ الرّبُّ مِنْ وجهِ بَني إِسرائيلَ‌. 3 وعادَ فبَنى على المُرتَفعاتِ تِلكَ المَعابِدَ الّتي هدَمَها حَزَقيَّا أبوهُ، وأقامَ مذابحَ لِلبَعلِ، ونصَبَ تِمثالا لأشيرةَ كما فعَلَ أخابُ مَلِكُ إِسرائيلَ، وسجَدَ لِكواكِبِ السَّماءِ وعبَدَها‌. 4 وبَنى مذابِـحَ وثَنيَّةً في هَيكلِ الرّبِّ، وهوَ المكانُ الّذي قالَ عَنهُ الرّبُّ: «في أورُشليمَ أجعَلُ ا‏سمي». 5 وبَنى مذابِـحَ لِكواكِبِ السَّماءِ في ساحتَيِّ الهَيكلِ. 6 وأحرقَ ا‏بنَهُ في النَّارِ قُربانا لِلبَعلِ، ومارسَ العَرافَةَ والسِّحرَ، وآمَنَ بِالشَّعوَذَةِ والعَرافَةِ، وأكثَرَ مِنْ فِعْلِ الشَّرِّ في نظَرِ الرّبِّ لإغاظَتِهِ‌. 7 وأقامَ تِمثالَ عَشتَروتَ في الهَيكلِ، وهوَ الّذي قالَ الرّبُّ عَنهُ لِداوُدَ وسُليمانَ ا‏بنِهِ: «في هذا الهَيكلِ وفي أورُشليمَ الّتي ا‏ختَرتُها مِنْ جميعِ مُدُنِ أسباطِ إِسرائيلَ أجعَلُ ا‏سمي إلى الأبدِ. 8 ولا أعودُ أُزَعزِعُ قدَمَ إِسرائيلَ مِنَ الأرضِ الّتي وهَبْت لآبائِكُم، على أنْ يَحفَظوا جميعَ ما أوصَيتُهُم ويعمَلوا بهِ وبِـجميعِ أحكامِ الشَّريعةِ الّتي أمرَهُم بِها عبدي موسى‌». 9 فلم يَسمَعوا بل أغواهُم منَسَّى، فعَمِلوا ما هوَ أقبَحُ مِنَ الشُّرورِ الّتي عَمِلَها الأمَمُ الّذينَ أبادَهُمُ الرّبُّ مِنْ وجهِ بَني إِسرائيلَ.
10 فقالَ الرّبُّ على ألسِنَةِ عبـيدِهِ الأنبـياءِ: 11 لأنَّ منَسَّى مَلِكَ يَهوذا فعَلَ الأرجاسَ، وعَمِلَ أسوأَ مِما عَمِلَهُ الأموريُّونَ قَبلَهُ، ولأنَّهُ جعَلَ شعبَ يَهوذا يَخطَأُ بِــعِبادةِ الأصنامِ، 12 لِذلِكَ أقولُ أنا الرّبُّ إلهُ إِسرائيلَ: ها أنا جالِبٌ على أورُشليمَ ويَهوذا شَرًّا يَصعَقُ الآذانَ، 13 وأُعاقِبُ أورُشليمَ كما عاقَبْتُ السَّامِرةَ وبَيتَ أخابَ فأمسَحُها كما يُمسَحُ الصَّحنُ ويُقلَبُ بَعدَ مَسْحِهِ رأْسا على عَقِبٍ. 14 وأتخَلَّى عَنْ بَقيَّةِ شعبـي وأُسَلِّمُهُم إلى أعدائِهِم، ويكونونَ فريسةً وغَنيمةً لِجميعِ خُصومِهِم. 15 لأنَّهُم فعَلوا الشَّرَّ في نظَري وأغاظوني، مُنذُ خرَجَ آباؤُهُم مِنْ مِصْرَ إلى هذا اليومِ».
16 ثُمَّ إنَّ منَسَّى سفَكَ الكثيرَ مِنَ الدَّمِ البَريءِ، حتّى مَلأَ أورُشليمَ كُلَّها، فأضافَ بِذلِكَ إلى خطيئَتِهِ الّتي جعَلَ بِها شعبَ يَهوذا يَخطأونَ ويفعَلونَ الشَّرَّ في نظَرِ الرّبِّ‌.
17 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ منَسَّى وأعمالِهِ وخطاياهُ، مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ يَهوذا. 18 وماتَ منَسَّى ودُفِنَ في بُستانِ بَيتِهِ، بُستانِ عُزَّا، وملَكَ آمونُ ا‏بنُهُ مكانَهُ.
آمون يخلف منسى
(2أخ 33‏:21‏-25)
19 وكانَ آمونُ ا‏بنَ ا‏ثنَتَينِ وعشرينَ سَنةً حينَ ملَكَ، ودامَ مُلْكُهُ سنَتَينِ بِأورُشليمَ، وا‏سمُ أُمِّهِ مَشُلَّمَةُ بِنتُ حاروصَ مِنْ يَطْبَةَ. 20 وفعَلَ الشَّرَّ في نظَرِ الرّبِّ، كأبـيهِ منَسَّى. 21 وا‏قتَدى بِأبـيهِ في كُلِّ أفعالِهِ، فعَبدَ الأصنامَ وسجدَ لها. 22 وترَكَ الرّبَّ إلهَ آبائِهِ ولم يَسلُكْ في طريقِهِ. 23 وثارَ علَيهِ رِجالُ حاشيتِهِ وقتَلوهُ في بَيتِهِ، 24 فقَتَلَ شعبُ يَهوذا جميعَ الّذينَ ثاروا علَيهِ وأقاموا يوشيَّا ا‏بنَهُ مَلِكا مكانَهُ. 25 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ آمونَ وأعمالِهِ مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ يَهوذا. 26 ودُفِنَ في قبرِهِ، في بُستانِ عُزَّا، وملَكَ يوشيَّا ا‏بنُهُ مكانَهُ.