Moo doo le ñanta i tentu la, bari i faŋo nte
1 Kana kibiri saama kamma,
kaatu i maŋ a loŋ, saama niŋ meŋ be naa.
2 Moo doo le ñanta i tentu la, bari a maŋ ñaŋ na bo la i faŋo daa,
moo koteŋ ñanta a ke la, bari a maŋ ñaŋ na ke la i faŋo ti.
3 Beroo kuliyaata, bankoo mu dunoo ti,
bari niŋ toolewo ye i ñaawali, wo le kuliyaata ñiŋ fuloo ti.
4 Kamfaa jawuyaata le, jusuboo ka kasaaroo le ke,
bari jumaa le niŋ kiiliyaa si tu noo?
5 Niŋ i ye tooñaa fo moo ye,
wo le fisiyaata kanoo ti meŋ be maaboriŋ.
6 Niŋ i teeroo ye kuu dimindiŋolu ke i la, i si a muña noo,
bari niŋ i jawoo ye i sumbu, i si i hakilitu.
7 Niŋ moo ye domoroo ke fo a konoo faata, liyo buka diyaa a ye,
bari moo konkoriŋo, hani domoroo kuniyaata, a ka diyaa a daa le.
8 Komeŋ kunoo, meŋ caarita a la ñaŋo to,
wo le mu kewo ti, meŋ wudaayita a la suwo kono.
9 Karabaanijiyo niŋ cuuraayoo ka niyo seewondi le,
teeriyaa fanaa diyaa mu ñoo yaamaroo le ti.
10 Kana i koo dii i teeroo la, aniŋ i faamaa teeroo,
aduŋ i kana taa i kotoo la buŋo to, niŋ kooroo boyita i kaŋ.
I siiñoo meŋ be i daala, wo le si i maakoyi noo tariyaake,
ka tambi i kotoo la meŋ be jamfariŋ.
11 N diŋo, ñaameŋ, fo i si seewoo dundi n sondomoo kono,
wo to le n si moo-wo-moo jaabi noo, meŋ lafita ka kuma fo m ma.
12 Hakilimaa ka kuu koyibaloo je le, a ye tankoo ñini,
bari moo sooneeyaariŋ baa ka duŋ a kono le, a ye bataa.
13 Moo la dendikoo taa, niŋ a ye luntaŋo sankayaa i yaa,
aduŋ kana soŋ ka a la dendikoo seyi a ma,
niŋ a ye a ke musu jeenelaa ye.
14 Niŋ moo wulita soomandaa juunoo, a be sari la,
a ko a ka a siiñoo le kontoŋ,
a siiñoo si a fo noo le ko, a ka a danka le.
15 Musu fitinalaa ka munta le ko,
niŋ samaa keta tiloo muumewo la, a maŋ soŋ teyi la.
16 A mutoo ka munta le ko, niŋ i lafita foñoo le muta la,
waraŋ niŋ i lafita tuloo ñafu la i buloo kono.
17 Ko newolu ka ñoo diyaa ñaameŋ,
teeroolu ka ñoo so hakiloo la wo le ñaama.
18 Moo-wo-moo ka sooto yiroo topatoo, a be a diŋo domo la le,
aduŋ dookuulaa meŋ ka a maarii la kuwo hati, a be buuñaa soto la le.
19 Ko i ka i ñaadaa je jiyo kono ñaameŋ,
i ka i sondomoo kono kuwo loŋ wo le ñaama.
20 Kaburoo niŋ laakira buka wasa,
sako ntolu hadamadiŋ hadumeriŋolu.
21 Komeŋ dimbaa ka sanoo niŋ kodiforoo foroyandi ñaameŋ,
moo ka kotobo tenturoo la wo le ñaama.
22 Hani i ye toolewo tuu kuluŋo le kono,
ko i ka ñoo koci ñaameŋ,
i te a la tooleeyaa bondi noo la.
23 I ñanta i la beeyaŋ meseŋolu kalaŋo loŋ na le,
aduŋ i si i hakilitu i la ninsoolu fanaa to,
24 kaatu naafuloo buka tu fo abadaa,
aduŋ mansayaa te tu la fo jamaanoolu ye baŋ.
25 Niŋ i ye ñaamoo kuntu ka a maabo i la beeyaŋolu ye, doo falinta,
aduŋ meŋ bota konkoolu kaŋ, i ye a kafu ñoo ma,
26 i si dendikoo dadaa noo le, ka bo i la saajiitii kunturiŋo to,
i ye i la baa doolu mennu waafi, i si kenoo saŋ niŋ wo kodoo la.
27 Baa toomaalu mennu be tu la jee, i si kali wolu la keekewo dii
i la dimbaayaalu niŋ i la dookuulaa sunkutoolu la.
1 لا تُهَلِّلْ لِـيومِ الغَدِ،
فهَل تَعرِفُ ما يَلِدُ اليومُ‌؟
2 دعِ الأجنبـيَّ يَمدَحُكَ لا فَمُكَ،
والغريـبَ لا شَفَتاكَ.
3 الحجَرُ ثقيلٌ والرَّملُ ثقيلٌ،
وتقاعُسُ الأحمقِ أثقَلُ مِنهُما.
4 الغَيظُ قاسٍ والغضَبُ غامِرٌ،
والحسَدُ مَنْ يَقِفُ في وجهِهِ؟
5 التَّوبـيخُ الّذي تُعلِنُهُ
خيرٌ مِنَ الحُبِّ الّذي تُضمرُهُ.
6 جُروحُ المُحِبِّ أمينَةٌ،
وقُبلاتُ العَدُوِّ خائِنَةٌ‌.
7 النَّفْسُ الشَّبعانةُ تَعافُ العسَلَ،
وللنَّفْسِ الجائِعَةِ كُلُّ مُرٍّ حُلوٌ.
8 إنسانٌ شاردٌ منْ وطنِهِ
عُصفورٌ شاردٌ مِنْ عُشِّهِ.
9 العِطْرُ والبَخُورُ يُفرِّحانِ القلبَ،
ونصيحةُ الصِّدِّيقِ تَحلو للنَّفْسِ.
10 لا تـترُكْ صديقَكَ وصديقَ أبـيكَ،
ولا تدخُلْ بَيتَ أخيكَ في يَومِ نَكبَتِكَ.
الجارُ القريـبُ خَيرٌ مِنَ الأخِ البعيدِ.
11 كُنْ حكيما يا ا‏بْني وفَرِّحْ قلبـي،
فأرُدَّ على مَنْ يُحَرِّفُ كَلامي.
12 الذَّكيُّ يرَى الشَّرَّ فيَختَبِـئُ،
والجُهَّالُ يَعبُرونَهُ فيُعاقَبونَ.
13 إنْ كَفِلْتَ غريـبا تكونُ غبِيًّا،
وإلاَّ فخُذْ ثَوبَهُ رَهْنا لكَ‌.
14 مَنْ صَبَّحَ صديقَهُ بِصَوتٍ جَهيرٍ،
كانَ ذلِكَ لَعنَةً لا بركةً.
15 كالوَكْفِ المُتواصِلِ في يومٍ مُمْطرٍ،
هكذا المرأةُ النَقَّاقَةُ.
16 مَنْ ضَبَطَها يَضبُطُ الرِّيحَ
ويَقبِضُ بِيَمينِهِ على زيتٍ.
17 الحديدُ يَصقُلُ الحديدَ،
وكذلِكَ العِشْرَةُ بَينَ النَّاسِ.
18 مَنْ يَنظُرْ تِـينَتَهُ يَأكُلْ ثمَرَها،
ومَنْ يُحافِظْ على سيِّدِهِ يُكرَمْ.
19 الوجهُ في الماءِ يَتَراءى للوجهِ‌،
وكذلِكَ قلبُ الإنسانِ لِلإنسانِ.
20 الجحيمُ والهاويةُ لا يَشبَعانِ،
وكذلِكَ عَينَا الإنسانِ.
21 البُوتَقَةُ تَمتَحِنُ الفِضَّةَ والذَّهَبَ،
كما يَمتَحِنُ المديحُ الإنسانَ.
22 لو دَققْتَ الأحمقَ في هاونٍ
معَ الحُبوبِ، عبَثا تُفارِقُهُ حَماقتُهُ.
23 إجتَهِدْ في مَعرِفَةِ حالِ غنَمِكَ،
ووَجِّهْ قلبَكَ إلى قُطْعانِكَ.
24 فحُسْنُ الحالِ لا يَدومُ،
ولا المُلكُ إلى جيلٍ فجيلٍ.
25 تَخضرُّ الأرضُ ويظهَرُ الحَشيشُ
ويَنبُتُ العُشْبُ في الجِبالِ.
26 فتَمُدُّكَ الكِباشُ بِمَلبوسِكَ
والتُّيوسُ بِثَمنِ الحَقلِ،
27 ويَكفيكَ لَبَنُ المعَزِ طَعاما لكَ
وقُوتا لِعيالِكَ ومعيشَةِ جَواريكَ.