Yaawe ka kuwolu bee je le
1 Jaabiri diimaa ka kamfaa bayi le,
bari kuma kuumaa ka kamfandiroo le ke.
2 Moo ñaamendiŋo la kumoo ka londoo la kuwo diyandi moolu ye le,
bari toolewo daakumoo ka ke kuu kuntaŋo doroŋ ne ti.
3 Yaawe* ka dulaalu bee le je,
a ka a hakilitu moo jawoolu niŋ moo kendoolu to le.
4 Moo meŋ ka kuma diimaa fo ka moolu maakoyi, mu baluwo yiroo le ti,
bari meŋ daakumoo ka moolu jamfaa, wo ka jikilateyoo le ke.
5 Toolewo buka soŋ a faamaa la kuluuroo la,
bari moo-wo-moo sonta tilindiroo la, wo ye a kekuwo loŋ ne.
6 Moo tilindiŋo la buŋo ka tara faariŋ naafuloo le la,
bari moo jawoo sotofeŋo le ka mantooroo naati a ye.
7 Moo ñaamendiŋo la kumoo le ka londoo janjandi,
bari toolewo buka wo ke.
8 Moo jawoo la sadaa* mu Yaawe tanoo le ti,
bari a ka seewoo le, ka moo tilindiŋo la duwaa muta.
9 Moo jawoo taañaa mu Yaawe tanoo le ti,
bari a ka lafi moo la le meŋ ka bula tiliŋo nooma.
10 Mantoora jawoo le be moo batu kaŋ, meŋ maŋ tiliŋ siloo la,
moo meŋ maŋ lafi yitandiroo la, wo be faa la le.
11 Kaburoo niŋ laakira be laariŋ Yaawe ñaatiliŋo la le,
moolu si ì sondomoo kono maabo a ma ñaadii le?
12 Ñaawalilaa buka soŋ jalayiroo la,
aduŋ a buka moo ñaamendiŋo ñininkaa.
13 Jusulaa ka finti ñaadaa bala le,
bari niŋ i jusoo diminnaata, i ka jiraŋ ne.
14 Hakilidiimaa ka lafi londi ñinoo le la,
bari toolewo ka kontaanoo soto lombaliyaa kuwo doroŋ ne to.
15 Fuwaaroo la luŋolu bee ka koleyaa a fee le,
bari nii laariŋo ka baluwo diyaa loŋ ne.
16 I ye domandiŋ soto i ye sila Yaawe la,
wo le fisiyaata i ye naafuloo soto, i niŋ bataa.
17 I ye cuura kenseŋo miŋ kanunteeyaa kono,
wo le fisiyaata subu kendiŋ domoo ti,
konnanteeyaa be laariŋ meŋ kaŋ.
18 Jusu tariyaa ka sonkoo le wulindi,
bari moo sooneeyaariŋo ka sonkoo daa faa le.
19 Katakolentewo la siloo ka tara faariŋ ŋaniŋolu le la,
bari moo tilindiŋo la siloo ka ke sila diimaa le ti.
20 Diŋ kendoo ka seewoo kuwo le naati a faamaa kaŋ,
bari diŋo meŋ tooleeyaata, wo ka jutu a baamaa la le.
21 Tooleeyaa ka diyaa moo le ye meŋ maŋ hakiloo soto,
bari moo meŋ ka fahaamuroo ke,
wo ka tara tilindiŋ siloo le la.
22 Yaamarisotobaliyaa le ka feeroolu tiñaa,
bari niŋ i ye yaamarilaa jamaa soto, a ka beteyaa le.
23 Moo ka seewoo soto kuma diimaa to le, a ye moo jaabi meŋ na,
kuma kendoo meŋ fota a waatoo la, ka diyaa moo ye le.
24 Siloo meŋ si moo balundi noo, le ka moo ñaamendiŋo samba ñaato,
a buka taa niŋ sila la, meŋ si moo samba saayaa kaŋ.
25 Yaawe ka faŋ wara moo la buŋo kasaara le,
bari a ka furuyaamusoo la sotofeŋolu tankandi le.
26 Kuu jawu feeroo mu Yaawe tanoo le ti,
bari kuma kende foo, wo beteyaata a fee le.
27 Moo meŋ ka hadumoo samba a la sotoo la karoo la,
a ka a la dimbaayaa le batandi,
bari moo meŋ ka balaŋ duku mutoo la, wo be baluu la le.
28 Moo tilindiŋo ka miirali ke a jaabiriñaa la le,
bari moo kuruŋo daakumoo ka ke kuma jawuyaariŋo doroŋ ne ti.
29 Yaawe ka jamfa moo jawoolu la le,
bari a ka moo kendoolu la duwaa jaabi le.
30 Niŋ i ye moo je meŋ ñaalantoo be diyaariŋ, i fanaa ka jusulaa le,
aduŋ kibaari diimaa ka jaatoo bambandi le.
31 Moo-wo-moo sonta moolu la yaamari kendoo la,
a be tara la moo ñaamendiŋolu le kono.
32 Moo-wo-moo balanta kuluuroo la, a ka jutu a faŋo le la,
bari moo meŋ sonta yitandiroo la, wo ka fahaamuroo soto le.
33 Yaawe ñaasilaŋo ka moo karandi ñaameŋo le la,
janniŋ moo ka buuñaa soto, fo a ye a fammajii foloo.
1 الجوابُ الرَّقيقُ يَصرِفُ الغضَبَ،
والكَلِمةُ المُوجِعةُ تُثيرُ السُّخْطَ.
2 لِسانُ الحكيمِ يَجودُ بالمَعرِفَةِ.
وفَمُ البليدِ يَفيضُ حماقةً.
3 عينا الرّبِّ في كُلِّ مكانٍ،
تُراقِبانِ الأشرارَ والأخيارَ.
4 صلاحُ اللِّسانِ شجَرةُ حياةٍ،
وا‏عْوجاجُهُ هلاكٌ للرُّوحِ.
5 الأحمقُ يَستَهينُ بِمَشورَةِ أبـيهِ،
والرَّجلُ الذَّكيُّ يَقبَلُ التَّوبـيخَ.
6 بَيتُ الصِّدِّيقِ حِصْنٌ عظيمٌ،
وفي مَنزلِ الشِّرِّيرِ كَدَرٌ.
7 شِفاهُ الحُكماءِ تَنشُرُ المَعرِفةَ،
وقلوبُ البُلَداءِ كُلُّها جَهْلٌ.
8 ذبـيحةُ الأشرارِ يَمقُتُها الرّبُّ،
وصلاةُ المُستَقيمينَ تَحظى بِرِضاهُ.
9 طُرُقُ الشِّرِّيرِ يَمقُتُها الرّبُّ،
ويُحِبُّ مَنْ يَتبَعُ العَدلَ.
10 تاركُ المَشورَةِ مَصيرُهُ إلى السُّوءِ،
ومَنْ يُبغِضُ التَّوبـيخَ آخرتُهُ الموتُ.
11 أرضُ الأمواتِ واضِحةٌ للرّبِّ،
فكيفَ قلوبُ بَني البشَرِ.
12 السَّاخرُ لا يُحِبُّ مَنْ يُوَبِّخُهُ،
وإلى الحُكَماءِ لا يذهَبُ.
13 القلبُ الفرحانُ يُبهِـجُ الوجهَ،
وبِـحُزنِ القلبِ تنكسِرُ الرُّوحُ.
14 قلبُ الفهيمِ يَطلُبُ المَعرِفةَ،
وفَمُ البليدِ يَفيضُ بالحماقَةِ.
15 أيّامُ المِسكينِ كُلُّها سُوءٌ،
والطَّيِّبُ القلبِ في عيدٍ دائمٍ.
16 القليلُ معَ مَخافَةِ الرّبِّ،
ولا كَنزٌ عظيمٌ معَ الهَمِّ.
17 أكلَةٌ مِنَ البُقولِ معَ المَحبَّةِ،
ولا عِجْلٌ مُسَمَّنٌ معَ البُغضِ.
18 الرَّجلُ الغَضُوبُ يُثيرُ النِّزاعَ،
والبَطيءُ الغَضَبِ يُهَدِّئُ الخِصامَ.
19 طريقُ البَطَّالِ كحَقلٍ مِنْ شَوكٍ
وسبـيلُ المُستَقيمينَ مُمَهَّدٌ.
20 الابنُ الحكيمُ يُفرِّحُ أباهُ،
والإبنُ البليدُ يُحَقِّرُ أُمَّهُ.
21 الحماقةُ فرَحٌ لِناقِصِ الفهْمِ،
أمَّا الفهيمُ فيُقَوِّمُ سُلُوكَهُ.
22 بغيرِ رَأيٍ سديدٍ تَخيـبُ المَقاصِدُ،
وبِكثرَةِ المُشيرينَ تَتِمُّ.
23 حُسْنُ الجوابِ يُفْرِحُ الإنسانَ،
والكَلِمَةُ في وَقتِها ما أحلاها.
24 سبـيلُ العاقلِ تَقودُه إلى الحياةِ،
فيسيرُ بَعيدا مِنْ عالَمِ الأمواتِ.
25 الرّبُّ يُزيلُ بـيوتَ المُتَباهينَ،
ويَحمي حِمى المرأةِ الأرملَةِ.
26 أفكارُ الشِّرِّيرِ يَمقُتُها الرّبُّ،
وكلامُ الأطهارِ يَحظى بِنِعمَتِهِ.
27 المُغتَصِبُ يُعَكِّرُ صَفْوَ بَيتِهِ،
والّذي يَكرَهُ الرَّشوَةَ يحيا.
28 قلبُ الصِّدِّيقِ يتَرَوَّى في الجوابِ،
وفَمُ الشِّرِّير يَفيضُ بالمَساوِئِ.
29 الرّبُّ يَبتَعِدُ مِنَ الأشرارِ،
ويستَمِـعُ إلى صلاةِ الأبرارِ.
30 العينانِ المُنيرَتانِ تُفَرِّحانِ القلبَ
والسُّمْعَةُ الطَّيِّبةُ تُحيـي العِظامَ.
31 مَنْ يسمَعْ توبـيخَ الحياةِ،
يَكُنْ بـينَ الحُكَماءِ مُقامُهُ.
32 مَنْ يَنبِذِ المَشورَةَ يَحتَقِرْ نفْسَهُ،
ومَنْ يَسمعِ التَّوبـيخَ يكتَسِبِ الفَهْمَ.
33 مَخافَةُ الرّبِّ دليلُ حِكمةٍ،
وقَبلَ الكرامةِ التَّواضُعُ‌.