Banisirayilankoolu ye Aradi mansa noo keloo to
1 Biriŋ Kanaaninkoolu la mansa meŋ be marariŋ Aradi saatewo ma Nekefu* tundoo kaŋ, ye ñiŋ moyi ko Banisirayilankoolu be naa kaŋ niŋ Atarimu siloo le la, a wulita ì kamma keloo la, a ye ì la moo doolu muta. 2 Bituŋ Banisirayilankoolu naata laahidoo taa Yaawe* ye ko, “Niŋ i ye ñiŋ moolu duŋ m̀ bulu, m̀ be ì la saatewolu bee le kasaara la.” 3 Yaawe ye i danku Banisirayilankoolu la kiliroo la le, a ye Kanaaninkoolu duŋ ì bulu. Ì ye ì niŋ ì la saatewolu bee le kasaara. Bituŋ dulaa ñiŋ naata kumandi Horima la.
Jaawali saa
4 Biriŋ ì bota Hori Konkoo to, ì wulita ka Kulunjumbe Baa siloo muta, ka muruŋ-muruŋ niŋ Edomu bankoo la, bari ì pasita siloo kaŋ. 5 Ì ye kumoolu fo Alla niŋ Musa ma, ì kumata ko, “Muŋ ne ye a tinna ali ye m̀ bondi naŋ Misira ka naa faa ñiŋ keñewuloo* kono? Domori te jaŋ, jii te jaŋ. Ǹ ka ñiŋ domoroo meŋ domo, a ye m̀ pasi le.”
6 Bituŋ Yaawe ye saa kunamaalu naati ì kaŋ ka ì kiŋ, aduŋ Banisirayilanka jamaa le faata ñiŋ saa kindiroo la. 7 Bituŋ jamaa moolu naata Musa kaŋ ì ko a ye ko, “Ŋà junube kuwo le ke, ka kuma kuumaa fo Yaawe ma, aniŋ ite. Duwaa fo Yaawe si ñiŋ saalu bayi m̀ bala.” Bituŋ Musa naata duwaa ì ye.
8 Yaawe ko Musa ye ko, “Saa kunamaa muluŋo dadaa, i ye a deŋ dokoo bala santo. Niŋ saa ye moo-wo-moo kiŋ a ye ñiŋ juubee, a te faa la.” 9 Bituŋ Musa naata jaawaloo dadaa saa ti, a ye a deŋ dokoo bala. Niŋ saa ye moo-wo-moo kiŋ, a be ñiŋ jaawali saa le juubee la, a kana faa.
Banisirayilankoolu la taamoo ka taa Mowabi
10 Biriŋ Banisirayilankoolu wulita wo to, ì taata daakaa loo Oboti le. 11 Biriŋ ì bota Oboti, ì taata daakaa loo Iye-Abarimu le, keñewuloo* kono, daameŋ niŋ Mowabi tilibo karoo la be naaneeriŋ. 12 Biriŋ ì bota wo to, ì tententa ì taata daakaa loo Seredi Wulumbaŋo to. 13 Ì bota wo to fanaa, ì taata daakaa loo Arinoni Boloŋ kara maafaŋ doo la keñewuloo kono, Amori bankoo datita daameŋ. Arinoni Boloŋ mu naanewo le ti Mowabinkoolu niŋ Amorinkoolu teema.
14-15 Ñiŋ ne ye a tinna a be safeeriŋ Yaawe la Keloolu Kitaaboo kono: “Wahebu saatewo meŋ be Sufa maafaŋo la, aniŋ a wulumbaŋolu, aniŋ Arinoni Boloŋ niŋ a wulumbaŋ jindaalu mennu taata finti Ari saatewo to, Mowabi naanewo daala.”
16 Biriŋ ì bota ñiŋ dulaa to, ì tententa ka taa dulaa meŋ to, ì ka a fo wo ye le ko Beeri, daameŋ Yaawe diyaamuta Musa ye ko, “Moolu bendi ñoo kaŋ, m be jiyo dii la ì la le.”
17 Wo tumoo le mu Banisirayilankoolu ye ñiŋ denkiloo laa ko:
“Koloŋ, i jiyo fintindi
ŋà a kontoŋ niŋ denkiloo la.
18 Ite koloŋ-wo,
maralilaalu niŋ moo kummaalu le ye i siŋ.
Ì ye i siŋ ì la mansadokoo le la,
aniŋ ì la taamaraŋ dokoo.”
Bituŋ ì bota Beeri, keñewuloo kono, ì taata Matana. 19 Biriŋ ì bota Matana, ì tententa ka taa Nahaliyeli, biriŋ ì bota Nahaliyeli, ì taata Bamoti. 20 Biriŋ ì bota Bamoti, ì taata wulumbaŋo kono meŋ be Mowabi, daameŋ niŋ i be Pisika Konkoo santo, i ka Yesimoni hayinaŋ.
Banisirayilankoolu ye Mansa Sihoni noo keloo la
(5 Musa 2:26—3:11)
21 Banisirayilankoolu ye kiilaalu kii Sihoni kaŋ, Amorinkoolu la mansa, ka a fo a ye ko, 22 “Ǹ so ŋà tambi niŋ i la bankoo kaŋ na. Ǹ te bula la kunku kono, waraŋ wayini* kankaŋ, aduŋ ǹ te hani jii miŋ na koloŋ to. M̀ be taama la Mansa Mbeedi baa le kaŋ, fo ŋà i la bankoo kumbaŋ.”
23 Bari Sihoni maŋ soŋ ka Banisirayilankoolu bula ì ye tambi niŋ a la bankoo la. A ye a la kelediŋolu bee parendi, ì wulita Banisirayilankoolu kamma keñewuloo kono. Biriŋ a futata Yahasi, a ye Banisirayilankoolu maa keloo la wo le to. 24 Bari Banisirayilankoolu ye ì noo le, ì ye ì la bankoo taa ka bo biriŋ Arinoni Boloŋ to, ka taa fo Yaboki Boloŋ to. Bari ì danta Ammoninkoolu la naanewo le to, kaatu wolu la naanewo be tankariŋ baake le. 25 Banisirayilankoolu ye Amorinkoolu la saatewolu bee le muta ì ye ì taa, Hesiboni daa bulariŋo jee, a niŋ a dandanna saateeriŋolu. 26 Hesiboni mu Sihoni la saatewo le ti, Amorinkoolu la mansa. Ate le ye Mowabi mansakee kotoo kele nuŋ, a ye a la bankoo bee muta a bulu, ka taa fo Arinoni Wulumbaŋo to.
27 Wo le ye a tinna jaloolu ye ñiŋ denkili a la kuwo to ko:
“Ali naa Hesiboni, Sihoni la saatewo to,
Allamaa a ye i seyi i ñaama, a ye i lookuu.
28 Dimbaa fintita naŋ Hesiboni kono,
dimbaa neŋo bota naŋ Sihoni la saatewo to,
a ye Ari saatewo kasaara Mowabi,
aniŋ maralilaalu mennu be siiriŋ konkoolu kaŋ Arinoni Boloŋ daala.
29 Kooroo be alitolu Mowabi moolu ye!
Alitolu Kemosi jalaŋo batulaalu, ali kasaarata le.
Kemosi ye a dinkewolu ke borijoŋolu ti,
a ye a dimmusoolu kenkeŋ mutoo kono,
Amorinkoolu la mansa, Sihoni bulu.
30 Ŋà Amorinkoolu noo le,
Hesiboni ka taa fo Diboni,
ka taa hani fo Nofa meŋ be Medeba daala,
ŋà ì bee le turutumbuŋ.”
31 Bituŋ Banisirayilankoolu siita Amorinkoolu la bankoo kaŋ. 32 Musa ye kewolu kii ka taa Yaseri kullootoo juubee. Wo koolaa le mu, Banisirayilankoolu naata a dandanna saateeriŋolu muta, ì ye Amorinkoolu bayi mennu be jee.
Banisirayilankoolu ye Mansa Oki noo keloo la
33 Bituŋ ì ye lamfewo soo ka Basani siloo muta. Bituŋ Oki, Basani mansa niŋ a la kelediŋ kafoo bee naata ì benduŋ keloo la Edireyi.
34 Bari Yaawe ko Musa ye le ko, “Kana sila a la, nte le ye a duŋ i buloo kono, a niŋ a la kelediŋ kafoo bee, aniŋ a la bankoo bee. Ko i ye meŋ ke Amorinkoolu la Mansa Sihoni la, meŋ tarata maraloo la Hesiboni, wo ke a fanaa la.”
35 Bituŋ ì ye a faa, a niŋ a dinkewolu niŋ a la kelediŋolu bee, hani moo kiliŋ ì maŋ a tu baluwo to. Bituŋ ì ye a la bankoo taa.
الإنتصار على الكنعانيـين
1 وسمِعَ الكنعانيُّ ملِكُ عَرادَ‌ المُقيمُ بالجَنوبِ أنَّ بَني إِسرائيلَ جاؤوا على طريقِ أتاريمَ‌، فقاتَلَهُم وسَبى بَعضَهُم. 2 فنَذَر بَنو إِسرائيلَ نَذْرا للرّبِّ وقالوا: «إنْ أسلَمْتَ هؤلاءِ القومَ إلى أيدينا أبَحْنا حُرمَةَ مُدُنِهِم. 3 فسَمِعَ الرّبُّ صوتَ بَني إِسرائيلَ وأسلَمَ الكنعانيِّين إلى أيديهِم فحَلَّلوا إهلاكَهُم، هُم ومُدُنَهُم، وسَمَّوا ذلِكَ الموضِعَ حُرْمةَ‌.
الحية النحاسية
4 ثُمَّ رحَلوا مِنْ جبَلِ هُورَ على طريقِ البحرِ الأحمرِ ليَدوروا مِنْ حَولِ أرضِ أدومَ‌، فبَدَأ الشَّعبُ يَلهَثُ في الطَّريقِ. 5 وتكلَّموا على اللهِ وعلى موسى وقالوا: «لماذا أصعَدْتَنا مِنْ مِصْرَ لِنموتَ في البرِّيَّةِ؟ فلا خُبزَ لنا ولا ماءَ ونُفوسُنا قضَت مِنْ هذا الطَّعامِ القليلِ». 6 فأرسلَ الرّبُّ على الشَّعبِ حيَّاتٍ ناريَّةً، فلَدَغَتِ الشَّعبَ وماتَ قومٌ كثيرونَ مِنْ بَني إِسرائيلَ‌. 7 فجاءَ الشَّعبُ إلى موسى وقالوا: «خَطِئنا حينَ تكَلَّمْنا على الرّبِّ وعلَيكَ، فصَلِّ إلى الرّبِّ حتّى يُزيلَ عنَّا الحيَّاتِ. فصلَّى موسى لأجلِ الشَّعبِ. 8 فقالَ الرّبُّ لموسى: «إصنَعْ لكَ حيَّةً وا‏رفَعْها على ساريةٍ، فكُلُّ مَلدوغٍ يَنظُرُ إليها يَحيا». 9 فصَنعَ موسى حيَّةً مِنْ نُحاسٍ ورفَعَها على ساريةٍ، فكانَ أيُّ إنسانٍ لدَغَتْهُ حيَّةٌ ونظَرَ إلى الحيَّةِ النُحاسيَّةِ يَحيا‌.
من هور إلى وادي موآب
10 ثُمَّ رحَلَ بَنو إِسرائيلَ ونَزَلوا أوبوتَ. 11 ومِنْ أوبوتَ نزَلوا عَيِـيِّ عَبَّاريمَ في البرِّيَّةِ، تُجاهَ مُوآبَ، جِهَةَ مَشرِقِ الشَّمسِ. 12 ورحَلوا مِنْ هُناكَ ونزَلوا وادي زارَدَ. 13 ثُمَّ رحَلوا مِنْ هُناكَ وعبَروا نهرَ أرنونَ ونزَلوا بالبرِّيَّةِ المُتاخمَةِ أرضَ الأموريِّينَ، لأنَّ نهرَ أرنونَ هوَ الحَدُّ الفاصِلُ بـينَ الموآبـيِّينَ والأموريِّينَ. 14 ولذلِكَ يُقالُ في كتابِ حروبِ الرّبِّ‌: «مدينةُ واهِبَ في أرضِ سوفَة وأوديَةِ أرنونَ 15 ومصبِّ الأوديةِ الّذي يَميلُ إلى مدينةِ عارَ ويستَنِدُ إلى تُخُمِ مُوآبَ».
16 ثُمَّ رحَلوا مِنْ هُناكَ إلى بِئْرٍ قالَ الرّبُّ عِندَها يوما لموسى: «إجمَعِ الشَّعبَ حتّى أعطيَهُم ماءً». 17 في ذلِكَ الحينِ أنشَدَ إِسرائيلُ هذا النَّشيدَ:
«أخْرجي يا بِئْرُ ماءَكِ!
غَنُّوا لها.
18 بِئْرٌ حفَرَها الرُّؤساءُ
ووَسَّعَها أشرافُ الشَّعبِ
بالصَّولجانِ والعِصيِّ.
عطِيَّةٌ مِنَ البرِّيَّةِ».
ومِنَ البِئْرِ رحَلوا 19 إلى نَحْليئيلَ، ومِنْ نَحْليئيلَ إلى باموتَ، 20 ومِنْ باموتَ في الوادي الّذي في حقلِ موآبَ، تحتَ رأسِ جبَلِ فِسْجَةَ الّذي يُشرِفُ على الصَّحراءِ.
الإنتصار على سيحون وعوج
21 وأرسلَ بَنو إِسرائيلَ رُسُلا إلى سيحونَ، ملِكِ الأموريِّينَ، يقولونَ لَه: 22 «دَعنا نعبُرُ أرضَكَ، على أنْ لا نميلَ إلى حقلٍ ولا كرمٍ ولا نشربَ ماءَ بِئْرٍ، وإنَّما نسيرُ في الطَّريقِ العامِ‌ إلى أنْ نعبُرَ أرضَكَ». 23 فرفَضَ سيحونُ أنْ يعبُرَ بَنو إِسرائيلَ أرضَهُ، وجمَعَ قومَهُ وخرَجَ للقائِهِم إلى البرِّيَّةِ، ووَصَل إلى ياهَصَ وحارَبَهُم هُناكَ. 24 فضَربَهُ بَنو إِسرائيلَ بحَدِّ السَّيفِ، وا‏مْتَلكوا أرضَه مِنْ أرنونَ إلى يَبّوقَ إلى أرضِ بَني عَمُّونَ، لأنَّ تُخُمَ أرضِ بَني عَمُّونَ كانَ مَنيعا. 25 وأخذَ بَنو إِسرائيلَ جميعَ مُدُنِ الأموريِّينَ، ومِنها حَشْبونُ وجميعُ توابِــعِها، 26 لأنَّ حَشْبونَ هيَ مدينَةُ سيحونَ، ملِكِ الأموريِّينَ، وكانَ حارَبَ ملِكَ موآبَ قَبلا فأخذَ مِنْ يَدِهِ جميعَ أرضِهِ إلى أرنونَ. 27 لذلِكَ يقولُ ضاربو الأمثالِ:
«أُدْخُلوا حَشْبونَ لتُبنى
وتُشَيَّدَ مدينةُ سيحونَ،
28 لأنَّ نارا خرَجَت مِنْ حَشْبونَ
ولهيـبا مِنْ مدينةِ سيحونَ،
فأكَلَت مدينةَ عارٍ في موآبَ
وا‏لتهَمَت مَشارفَ أرنونَ.
29 وَيلٌ لكَ يا شعبَ موآبَ.
هَلَكْتَ يا شعبَ الإلهِ كَموشَ.
جعَلَ بَنيهِ مُشَرَّدينَ
وبَناتِه سَبـيا للملِكِ‌،
لملِكِ الأموريِّينَ سيحونَ.
30 لَكِنْ نيرُ الأموريِّينَ بادَ،
مِنْ حَشْبونَ بادَ إلى ديـبونَ،
ومِنْ نوفَ‌ إلى عندِ ميدبا‌».
31 فأقامَ بَنو إِسرائيلَ بأرضِ الأموريِّينَ، 32 وأرسلَ موسى مَنْ يتَجَسَّسُ مدينةَ يَعزيرَ، فأخَذوا توابِــعَها‌ وطَرَدوا الأموريِّينَ الّذينَ هُناكَ. 33 ثُمَّ تحَوَّلوا وصَعِدوا في طريقِ باشانَ، فخرَجَ عوجُ ملِكُ باشانَ لمُحاربتِهِم، هوَ وجميعُ قومِهِ، في أذْرعي. 34 فقالَ الرّبُّ لموسى: «لا تَخَفْ مِنْ عوجَ، فأنا أسلَمْتُه إلى يدِكَ هوَ وجميعُ قومِهِ وأرضِهِ، تفعَلُ بهِ كما فعَلْتَ بسيحونَ ملِكِ الأموريِّينَ المُقيمِ في حَشْبونَ. 35 فضَربَهُ بَنو إِسرائيلَ، هوَ وبَنوه وجميعُ قومِهِ، حتّى لم يَبقَ لَه شريدٌ، وا‏مْتَلكوا أرضَهُ.