Barakoo
(Luka 6:20-23)
1 Kabiriŋ Yeesu ye kafu baa je, a taata konkoo santo, a siita duuma, aduŋ a la saayiboolu naata a kaŋ. 2 Bituŋ a ye karandiroo dati ka a fo ì ye ko:
3 “Barakoo be moolu ye, mennu maŋ wasa Nooroo la, ì ye meŋ soto, kaatu ì taa le mu Arijana mansabaayaa ti.
4 “Barakoo be moolu ye, mennu ka woosii, kaatu ì be sabarindi la le.
5 “Barakoo be moolu ye, mennu ye i fammajii, kaatu ì be duniyaa keetaa la le.
6 “Barakoo be moolu ye, mennu konkota aniŋ ì mindoota tiliŋo kamma la, kaatu ì be wasa la le.
7 “Barakoo be moolu ye, mennu ye balafaa soto, kaatu balafaa le be yitandi la ì la.
Untitled-design-2
8 “Barakoo be moolu ye, mennu sondomoolu seneyaata, kaatu ì be Alla je la le.
Romans-14-19
9 “Barakoo be kayira sabatindilaalu ye, kaatu ì be kumandi la Alla la dindiŋolu le la.
10 “Barakoo be moolu ye, ì ka mennu toorandi tiliŋo kamma, kaatu ì taa le mu Arijana mansabaayaa ti.
11 “Barakoo be alitolu ye, niŋ moolu ye ali neŋ ka ali toorandi aniŋ ka kuu jawu siifaa bee laa ali kaŋ faniyaa kono nte la kuwo kamma la. 12 Ali seewoo aniŋ ali ye jusulaa, kaatu ali la joo be wara la Arijana kono le. Ì ye annabiyomoolu toorandi wo ñaa kiliŋo le ñaama, mennu naata ali ñaa.
Koo niŋ maloo
(Maaka 9:50Luka 14:34-35)
13 “Alitolu le mu duniyaa la koo ti. Bari niŋ koo foota a la kuniyaa la, a be ke noo la koo ti ñaadii le kotenke? A maŋ nafaa soto fo ka a fayi banta, daameŋ moolu siŋolu be dori la a kaŋ.
14 “Alitolu le mu duniyaa la maloo ti. Saatewo meŋ be looriŋ konkoo kaŋ, wo te maabo noo la muumeeke. 15 Moolu buka lampoo mala ka a ke booloo koto, bari ì ka a ke lampu looraŋo le kaŋ. Wo to le a ka maloo dii moolu bee la, mennu be buŋo kono. 16 Wo ñaa kiliŋo la ali la maloo si mala moolu ñaatiliŋo la, fo ì si ali la kebaara kendoolu je, aniŋ ì si horomoo niŋ jayiroo dii ali Faamaa la, meŋ be Arijana.
Luwaa timmandiroo
17 “Ali kana a miira ko, nte naata le ka Musa la Luwaa* niŋ annabiyomoolu la karandiroo buruka. Hanii, m maŋ naa ka wolu buruka, bari n naata le ka ì timmandi. 18 Tooñaa, m be a fo la ali ye, janniŋ saŋo niŋ bankoo be yeemaŋ na, hani harafu kiliŋ waraŋ tombi kiliŋ te yeemaŋ na Luwaa to, fo kuwolu bee ye timma. 19 Moo-wo-moo meŋ ye hani yaamarindiŋ kiliŋ tiñaa ñiŋ Luwaa kono, aduŋ a ye doolu karandi a la, wo maarii le la makaamoo be dooyaa la moolu bee ti Arijana mansabaayaa kono. Bari moo-wo-moo meŋ ye ñiŋ yaamaroolu nooma, aduŋ a ye doolu karandi wo la, wo maarii le la makaamoo be wara la Arijana mansabaayaa kono.
20 “Ŋa a fo ali ye le, fo niŋ ali la tiliŋo tambita Luwaa karammoolu* niŋ Farisewolu* taa la, niŋ wo nte ali te duŋ na Arijana mansabaayaa kono.
Kamfaa la kuwo karandiroo
21 “Ali ye a moyi le nuŋ, a fota ǹ na moo foloolu ye ko, ‘Ali kana moo faa’, aduŋ ‘moo-wo-moo meŋ ye moofaa ke, wo maarii ñanta kiitindi la le.’ 22 Bari saayiŋ m be fo la alitolu ye, moo-wo-moo meŋ kamfaata a baadiŋo* kamma, wo maarii ñanta kiitindi la le. Aduŋ moo-wo-moo meŋ ye a baadiŋo neŋ, wo maarii ñanta taa la luwaa ñaatiliŋo la le. Aduŋ moo-wo-moo meŋ ko a baadiŋo ye ko, ‘Ite toolee’, wo maarii ñanta duŋ na Jahannaba dimbaa kono le. 23 Wo kamma la, niŋ i be i la sadaa bo la sadaajanidulaa* to, aduŋ i hakiloo bulata i baadiŋo la, meŋ be jusuboriŋ i kamma, 24 wo to i la sadaa tu laariŋ sadaajanidulaa ñaatiliŋo la jee. Taa, i niŋ i baadiŋo ye diyaa foloo, wo to le i si naa ka i la sadaa bo.
25 “I si tariyaa ka kuwolu tembendi i niŋ i kuyaañoo teema taamasiloo kaŋ, janniŋ ali be futa la kiitiidulaa to. Niŋ wo nte, a be i dii la kiitiikuntulaa la le, aduŋ wo be i dii la kantarilaa la le, aduŋ wo be i dundi la bunjawoo kono le. 26 Tooñaa, m be a fo la ali ye, i te finti la jee muk, fo niŋ i ye i la alimaanoo bee joo.
Jeenoo la kuwo karandiroo
(Matiyu 19:9Maaka 10:11Luka 16:18)
27 “Ali ye a moyi le nuŋ, a fota ko: ‘Ali kana jeenoo ke.’ 28 Bari saayiŋ m be a fo la ali ye, moo-wo-moo meŋ ye musoo juubee, a hameta ka a laañooyaa, wo maarii ye jeenoo ke le a sondomoo kono fokabaŋ. 29 Niŋ i bulubaa ñaa ka i marisa ka junuboo ke, a lokoti banta, i ye a fayi jana! Ka foo i suufu kiliŋ na, wo le fisiyaata diina i baloo bee ye fayi Jahannaba kono. 30 Aduŋ niŋ i bulubaa buloo ka i marisa ka junuboo ke, a kuntu i bala, i ye a fayi jana! Ka foo i suufu kiliŋ na, wo le fisiyaata diina i baloo bee ye taa Jahannaba kono.
31 “A fota le nuŋ fanaa ko: ‘Moo-wo-moo ye a la musoo bula, a si futuubaŋ kayitoo dii a la.’ 32 Bari saayiŋ m be a fo la ali ye, moo-wo-moo ye a la musoo bula, a maŋ ke ko a la musoo ye jeenoo le ke, wo maarii be a dundi kaŋ jeenoo le to. Aduŋ moo-wo-moo meŋ ye bulamusoo futuu, wo ye jeenoo le ke.
Kaloo la kuwo karandiroo
33 “Ali ye a moyi le nuŋ, a fota ǹ na moo foloolu ye ko, ‘Ali kana i kali faniyaa kaŋ, bari ali ñanta ali la kaloolu timmandi la Maariyo ye le.’ 34 Bari saayiŋ m be a fo la ali ye, ali kana i kali muumeeke. Ali kana i kali Arijana la, kaatu jee le mu Alla la mansasiiraŋo ti, 35 waraŋ duniyaa la, kaatu wo mu Alla la siŋ looraŋo le ti. Ali kana i kali Yerusalaamu la, kaatu jee mu Mansa Baa le la saatewo ti, 36 waraŋ ali kuŋo la, kaatu ali te hani kuntiña kiliŋ findi noo la, waraŋ ka a koyindi. 37 Ali be meŋ fo la, a si seneyaa. Ali la ‘haa’ si ke ‘haa’ ti, ali la ‘hanii’ ye ke ‘hanii’ ti. Feŋ-wo-feŋ tambita ñinnu la, wo bota Seetaanoo* le bulu.
Julujoo la kuwo karandiroo
(Luka 6:29-30)
38 “Ali ye a moyi le nuŋ, a fota julujoo la kuwo to ko: ‘Ñaa niŋ ñaa le mu, ñiŋo niŋ ñiŋo.’ 39 Bari saayiŋ m be a fo la ali ye, ali kana i joo moo jawoo la. Niŋ moo ye i bulubaa tamoo fadi, i si i maraa tamoo fanaa dii a la. 40 Aduŋ niŋ moo lafita i samane la ka i la dendikoo taa, wo to i si i la waramboo fanaa dii a la. 41 Aduŋ niŋ moo ye i diyaakuyaa duŋ dunoo la kilomeetari kiliŋ na, i niŋ a si taa fo kilomeetari fula ñoŋ na. 42 Moo so, meŋ ye i daani, aduŋ kana balaŋ moo la, meŋ ye fuuroo ke i bulu.
Ali ali jawoolu kanu
(Luka 6:27-28Luka 32-36)
43 “Ali ye a moyi le nuŋ, a fota ko: ‘I siiñoo kanu, i ye i jawoo koŋ.’ 44 Bari saayiŋ m be a fo la ali ye, ali ali jawoolu kanu, aduŋ ali si duwaa moolu ye, mennu ka ali toorandi. 45 Ka bo niŋ wo siloo la, ali si naa ke ali Faamaa diŋolu ti, meŋ be Arijana. A ka a la tiloo mala moo jawoolu niŋ moo betoolu kaŋ ne, aduŋ a ka samaa jindi tilindiŋolu niŋ tilimbaloolu bee le kaŋ. 46 Niŋ ali ye moolu kanu, mennu ye ali kanu, ali ye muŋ joori le soto wo to? Fo hani duwaañoolu buka wo kuu kiliŋo le ke baŋ? 47 Aduŋ niŋ ali ye ali baadiŋolu doroŋ kontoŋ, ali ye muŋ ne ke ka tambi doolu la? Fo Alla lombaloolu buka wo kuu kiliŋo le ke baŋ? 48 Wo kamma la, ali ñanta timma la le ko ali Faamaa meŋ be Arijana, timmata ñaameŋ.”
الموعظة على الجبل
(لوقا 6‏:20‏-23)
1 فلمّا رأى يَسوعُ الجُموعَ صَعِدَ إلى الجبَلِ وجلَسَ. فَدنا إلَيهِ تلاميذُهُ، 2 فأخَذَ يُعلّمُهُم قالَ:
3 «هنيئًا للمساكينِ في الرّوحِ،
لأنّ لهُم مَلكوتَ السّماواتِ.
4 هنيئًا للمَحزونينَ، لأنّهُم يُعزّونَ.
5 هنيئًا للوُدَعاءِ، لأنّهُم يَرِثونَ الأرضَ.
6 هنيئًا للجِياعِ والعِطاشِ إلى الحقّ، لأنّهُم يُشبَعونَ.
7 هنيئًا للرُحَماءِ، لأنّهُم يُرحمونَ.
8 هنيئًا لأنقياءِ القُلوبِ، لأنّهُم يُشاهِدونَ اللهَ.
9 هنيئًا لِصانِعي السّلامِ، لأنّهُم أبناءَ اللهِ يُدْعَونَ.
10 هنيئًا للمُضطَهَدينَ مِنْ أجلِ الحقّ، لأنّ لهُم مَلكوتَ السّماواتِ.
11 هنيئًا لكُم إذا عَيّروكُم واَضطَهَدوكُم وقالوا علَيكُمْ كَذِبًا كُلّ كَلِمةِ سوءٍ مِنْ أجلي.
12 اَفرَحوا واَبتَهِجوا، لأنّ أَجرَكُم في السّماواتِ عظيمٌ. هكذا اَضطَهَدوا الأنبياءَ قبلَكُم.
الملح والنور
(مرقس 9‏:50، لوقا 14‏:34‏-35)
13 «أنتُم مِلحُ الأرضِ، فإذا فسَدَ المِلحُ، فَماذا يُمَلّحُهُ؟ لا يَصلُحُ إلاّ لأَنْ يُرمَى في الخارِجِ فيدوسَهُ النّاسُ.
14 أنتُم نورُ العالَمِ. لا تَخفَى مدينةٌ على جبَلٍ، 15 ولا يُوقَدُ سِراجٌ ويوضَعُ تَحتَ المِكيالِ، ولكِنْ على مكانٍ مُرتَفِعٍ حتّى يُضيءَ لِجميعِ الّذينَ هُمْ في البَيتِ. 16 فلْيُضِىءْ نورُكُم هكذا قُدّامَ النّاسِ ليُشاهِدوا أعمالَكُمُ الصّالِحةَ ويُمَجّدوا أباكُمُ الذي في السّماواتِ.
الشريعة
17 «لا تَظُنّوا أنّي جِئتُ لأُبطِلَ الشّريعَةَ وتَعاليمَ الأنبياءِ: ما جِئتُ لأُبطِلَ، بل لأُكمّلَ. 18 الحقّ أقولُ لكُم: إلى أنْ تَزولَ السّماءُ والأرضُ لا يَزولُ حرفٌ واحدٌ أو نقطةٌ واحدةٌ مِنَ الشّريعةِ حتى يتِمّ كُلّ شيءٍ. 19 فمَنْ خالفَ وَصيّةً مِنْ أصغَرِ هذِهِ الوصايا وعلّمَ النّاسَ أنْ يَعمَلوا مِثلَهُ، عُدّ صغيرًا في مَلكوتِ السّماواتِ. وأمّا مَنْ عَمِلَ بِها وعَلّمَها، فهوَ يُعَدّ عظيمًا في مَلكوتِ السّماواتِ. 20 أقولُ لكُم: إنْ كانَت تَقواكُم لا تَفوقُ تَقْوى مُعَلّمي الشريعةِ والفَرّيسيّينَ، لن تَدخُلوا مَلكوتَ السّماواتِ.
الغضب
21 «سَمِعتُم أنّهُ قِيلَ لآبائِكُم: لا تَقتُلْ، فمَنْ يَقتُلْ يَسْتَوْجِبْ حُكْمَ القاضي. 22 أمّا أنا فأقولُ لكُم: مَنْ غَضِبَ على أخيهِ اَستَوجَبَ حُكمَ القاضي، ومَنْ قالَ لأخيهِ: يا جاهلُ اَستوجبَ حُكمَ المجلِسِ، ومَنْ قالَ لَه: يا أحمقُ اَستوجَبَ نارَ جَهَنّمَ.
23 وإذا كُنتَ تُقَدّمُ قُربانَكَ إلى المَذبَحِ وتذكّرتَ هُناكَ أنّ لأخيكَ شيئًا عليكَ، 24 فاَترُكْ قُربانَكَ عِندَ المَذبَحِ هُناكَ، واَذهَبْ أوّلاً وصالِحْ أخاكَ، ثُمّ تَعالَ وقَدّم قُربانَكَ.
25 وإذا خاصَمَكَ أحَدٌ، فسارِعْ إلى إرْضائِهِ ما دُمْتَ معَهُ في الطّريقِ، لِئلاّ يُسَلّمَك الخَصمُ إلى القاضي، والقاضي إلى الشّرطي، فَتُلقى في السّجنِ. 26 الحقّ أقولُ لكَ: لن تخرُجَ مِنْ هُناكَ حتّى تُوفيَ آخِرَ دِرهَمٍ.
الزنى
27 «وسمِعتُمْ أنّهُ قيلَ: لا تَزنِ. 28 أمّا أنا فأقولُ لكُم: مَنْ نظَرَ إلى اَمرأةٍ لِيَشتَهيَها، زَنى بِها في قلبِهِ. 29 فإذا جَعَلَتْكَ عَينُك اليُمنَى تَخْطَأ، فاَقلَعْها وألْقِها عَنكَ، لأنّهُ خَيرٌ لكَ أنْ تَفقِدَ عُضوًا مِنْ أعضائِكَ ولا يُلقَى جَسدُكَ كُلّهُ في جَهَنّمَ. 30 وإذا جَعَلَتْكَ يدُكَ اليُمنَى تَخطأُ، فاَقطَعْها وألْقِها عنكَ، لأنّهُ خَيرٌ لكَ أنْ تَفقِدَ عُضوًا مِنْ أعضائِكَ ولا يذهَبُ جسَدُكَ كُلّه إلى جَهَنّمَ.
الطلاق
(متى 19‏:9، مرقس 10‏:11‏-12، لوقا 16‏:18)
31 «وقِيلَ أيضًا: مَنْ طَلّقَ اَمرأتَهُ، فلْيُعطِها كِتابَ طَلاقٍ. 32 أمّا أنا فأقولُ لكُم: مَنْ طلّقَ اَمرأتَهُ إلاّ في حالَةِ الزّنَى يجعلُها تَزْني، ومَنْ تَزوّجَ مُطلّقةً زنَى.
حلف اليمين
33 «وسَمِعْتُمْ أنّهُ قيلَ لآبائِكُم: لا تحلِفْ، بل أَوفِ للرّبّ نُذورَكَ. 34 أمّا أنا فأقولُ لكُم: لا تَحلِفوا مُطلَقًا، لا بالسّماءِ لأنّها عرشُ اللهِ، 35 ولا بالأرضِ لأنّها مَوطِىءُ قدَمَيْهِ، ولا بأُورُشليمَ لأنّها مدينةُ المَلِكِ العظيمِ. 36 ولا تحلِفْ برَأْسِكَ، لأنّكَ لا تَقدِرُ أنْ تَجعلَ شَعْرةً واحدةً مِنهُ بيضاءَ أو سوداءَ. 37 فليكُنْ كلامُكُم: «نَعَمْ» أو «لا»، وما زادَ على ذلِكَ فهوَ مِنَ الشّرّيرِ.
الانتقام
(لوقا 6‏:29‏-30)
38 «سَمِعْتُمْ أنّهُ قِيلَ: عَينٌ بِعَينٍ وسِنّ بسِنّ. 39 أمّا أنا فأقولُ لكُم: لا تُقاوِموا مَنْ يُسيءُ إلَيكُم. مَنْ لطَمَكَ على خَدّكَ الأيْمنِ، فحَوِّلْ لَه الآخَرَ. 40 ومَنْ أرادَ أنْ يُخاصِمَكَ ليأخُذَ ثَوبَكَ، فاَتْرُكْ لَه رِداءَكَ أيضًا. 41 ومَنْ سَخّرَكَ أنْ تَمشيَ معَهُ مِيلاً واحدًا، فاَمشِ معَهُ مِيلَيْن. 42 مَنْ طَلَبَ مِنكَ شيئًا فأَعطهِ، ومَنْ أرادَ أَنْ يَستعيرَ مِنكَ شيئًا فلا ترُدّهُ خائِبًا.
محبة الأعداء
(لوقا 6‏:27‏-28‏،لوقا 32‏-36)
43 «سَمِعتُم أنّهُ قِيلَ: أحِبّ قريبَكَ وأبغِضْ عَدُوّكَ. 44 أمّا أنا فأقولُ لكُم: أحِبّوا أَعداءَكُم، وصَلّوا لأجلِ الّذينَ يضْطَهِدونكُم، 45 فتكونوا أبناءَ أبيكُمُ الّذي في السّماواتِ. فهوَ يُطلِعُ شَمْسَهُ على الأشرارِ والصّالحينَ، ويُمطِرُ على الأبرارِ والظّالمينَ. 46 فإنْ كُنتُم تُحِبّونَ الّذينَ يُحبّونكُم، فأيّ أجرٍ لكم؟ أما يعمَلُ جُباةُ الضّرائِب هذا؟ 47 وإنْ كنتُم لا تُسلّمونَ إلاّ على إخوَتِكُم، فماذا عمِلتُم أكثرَ مِنْ غَيرِكُم؟ أما يعمَلُ الوَثَنيّونَ هذا؟ 48 فكونوا أنتُم كاملينَ، كما أنّ أباكُمُ السّماويّ كامِلٌ.