Yeesu le mu Loobula Luŋo Maariyo ti
(Maaka 2:23-28Luka 6:1-5)
1 Loobula Luŋ doo le la, Yeesu be tambi kaŋ siimaŋ kunkoolu la. Konkoo be a la saayiboolu la. Bituŋ ì ye a dati ka siimaŋ tinsoolu buusi ka ì domo. 2 Farisee doolu ye wo je, ì ko a ye ko, “A juubee, i la saayiboolu ka kuwo ke, Luwaa ye meŋ haraamuyandi ka a ke Loobula Luŋo la!” 3 A ko ì ye ko, “Fo ali nene maŋ a karaŋ, Mansa Dawuda ye meŋ ke, kabiriŋ konkoo ye a muta, a niŋ a taañoolu? 4 A dunta Alla Batudulaa Buŋo* kono ñaameŋ ka mbuuru senuŋo* domo, piriisoolu* doroŋ ñanta meŋ domo la, aduŋ Luwaa ye wo haraamuyandi ate ye le aniŋ a taañoolu. 5 Waraŋ fo ali nene maŋ a karaŋ Luwaa kono ko, piriisoolu mennu be Alla Batudulaa Buŋo kono dookuwo la Loobula Luŋo la, ì ye Loobula Luŋo luwaa tiñaa le, bari a maŋ ke kuu jawoo ti? 6 Bari m be a fo la ali ye, moo le be jaŋ, meŋ na kuwo warata ka tambi Alla Batudulaa Buŋo la. 7 Niŋ ali ye a loŋ, muŋ ne mu ñiŋ kumoo kotoo ti, ‘N na lafoo mu balafaa le ti, a maŋ ke sadaa* ti,’ wo to ali te moolu tuumi la, mennu maŋ feŋ ke. 8 Moo Dinkewo* le mu Loobula Luŋo Maariyo ti.”
Kendeyandiroo Loobula Luŋo la
(Maaka 3:1-6Luka 6:6-11)
9 Yeesu bota jee, a taata ì la diina bendulaa* to. 10 Kewo doo tarata jee, meŋ buloo faata. Bituŋ ì ye Yeesu ñininkaa, fo ì si a tuumi noo ko, “Fo Luwaa sonta le baŋ ka moo kendeyandi Loobula Luŋo la?” 11 A ye ì jaabi ko, “Moo jumaa le be alitolu kono, niŋ a ye saajii kiliŋ soto, aduŋ wo naata boyi dinkoo kono Loobula Luŋo la, a te a muta la ka a bondi jee? 12 Wo to, siiñaa jelu le hadamadiŋo la kuwo tambita saajiyo la? Wo kamma la Luwaa sonta le ka kuu betoo ke Loobula Luŋo la.” 13 Bituŋ a ko kewo ye ko, “I buloo tilindi!” Kewo ye a buloo tilindi, aduŋ a seyita a ñaama, ko doo be ñaameŋ.
14 Farisewolu* fintita banta ka jamfaa siti a kamma, ì be a faa la ñaameŋ.
Alla la dookuulaa tombondiŋo
15 Kabiriŋ Yeesu ye ñiŋ kuwo kalamuta, a bota jee. Moo jamaa ye a nooma, aduŋ a ye ì la saasaatoolu bee kendeyandi. 16 A ye ì dandalaa ko, ì kana soŋ moo-wo-moo ye a la kuwo moyi. 17 Ñiŋ ye Annabilayi Yesaya la kumoo le timmandi ko:
18 “N na dookuulaa fele, ŋa meŋ tomboŋ,
n kanuntewo, n niyo seewoota meŋ na kuwo to.
M be n na Nooroo jindi la a kaŋ ne,
aduŋ a be kiitii tilindiŋo bankee la bankoolu kaŋ ne.
19 A te sonkoo ke la waraŋ ka wuuri,
sako moo si a kaŋo moyi mbeedoolu kaŋ.
20 A te ñaama kala nukujiriŋo kati la,
aduŋ a te saraba siisiiriŋo faa la,
fo niŋ a ye kiitii tilindiŋo timmandi.
21 Bankoolu be ì jikoo loo la a too le kaŋ.”
Yeesu niŋ Belisibul
(Maaka 3:20-30Luka 11:14-23)
22 Wo to le ì ye seetaanitoo samba Yeesu kaŋ, meŋ finkita, aduŋ mumunewo le fanaa mu. A ye a kendeyandi. A diyaamuta, a ye jeroo ke fanaa.
23 Bituŋ moolu bee jaakalita, ì ko, “Kori ñiŋ ne maŋ ke Dawuda Dinkewo ti?” 24 Bari kabiriŋ Farisewolu ye a moyi, ì ko: “Ñiŋ kewo ka seetaani jawoolu bayi Belisibul la semboo le la, meŋ mu seetaani jawoolu la kuntiyo ti.”
25 Bari Yeesu ye ì la miiroolu loŋ ne. A ko ì ye ko, “Mansakundaa-wo-mansakundaa meŋ ye a faŋ talaa ka ñoo kele, a ka kasaara le. Aduŋ saatewo waraŋ dimbaayaa, meŋ ye a faŋ talaa ka ñoo kele, wo te loo noo la. 26 Niŋ seetaanoo* ka seetaanoo bayi, a ye a faŋ ne talaa. Wo to a la mansayaa be loo la ñaadii le? 27 Aduŋ niŋ nte ka seetaani jawoolu bayi ka bo niŋ Belisibul le la, wo to alitolu dinkewolu ka ì bayi ka bo niŋ jumaa le la? Wo kamma la itolu le be ke la ali kiitindilaalu ti. 28 Bari niŋ n ka seetaani jawoolu bayi niŋ Alla la Nooroo le la, wo to Alla la mansabaayaa naata ali kaŋ ne.
29 “Fo moo si duŋ noo kee sembemaa la buŋo kono ka a la sotofeŋolu buusi a la, fo niŋ a ye wo kee sembemaa siti foloo? Wo to le a si a la sotofeŋolu buusi noo a la.
30 “Moo meŋ maŋ tara m fee, wo balanta nte ma le. Aduŋ meŋ niŋ nte maŋ kafuroo ke ñoo ma, wo ka a janjaŋ ne. 31 Wo kamma la m be a fo la ali ye, yamfoo be ke la junuboolu bee la le, aniŋ tooñeeroolu, bari ka Noora Kuliŋo tooñee, wo nene te yamfa la. 32 Moo-wo-moo meŋ ye kuma jawoo fo ka balaŋ Moo Dinkewo ma, wo be yamfa la le. Bari moo-wo-moo meŋ ye kuma jawoo fo ka balaŋ Noora Kuliŋo ma, wo te yamfoo soto la muk, ñiŋ jamaanoo kono waraŋ laakira.
Yiroo niŋ a diŋo
(Luka 6:43-45)
33 “Niŋ yiroo beteyaata, a diŋo be beteyaa la le, bari niŋ yiroo maŋ beteyaa, a diŋo te beteyaa la. Bayiri yiroo ka loŋ a diŋo le la. 34 Alitolu daŋari koorewo! Alitolu moo jawoolu si kuma betoo fo noo ñaadii le? Sondomoo be faariŋ meŋ na, daa ka wo le fo. 35 Moo betoo ka kuu betoolu le fintindi ka bo a sondomoo kono, meŋ be faariŋ beteyaa la. Aduŋ moo jawoo ka kuu jawoolu le fintindi ka bo a sondomoo kono, meŋ be faariŋ jawuyaa la. 36 Ŋa a fo ali ye, kiitiiluŋo la moolu be kiitindi la kuma kenseŋ-wo-kuma kenseŋ na le, ì ye meŋ fo ì daa la. 37 Kaatu i la kumoolu le be i tilindi la, aduŋ i la kumoolu le be i halaki la.”
Yunusa la taamanseeroo
(Maaka 8:11-12Luka 11:29-32)
38 Luwaa karammoo* doolu niŋ Farisewolu ko Yeesu ye ko, “Karammoo, n lafita taamanseeroo le je la ite bulu.” 39 Bari a ye ì jaabi ko, “Ñiŋ jamaani jawoo meŋ jenketa Alla ma, a ka taamanseeroo le ñini. Bari taamanseeri te yitandi la a la, fo Annabilayi Yunusa la taamanseeroo doroŋ. 40 Ko Yunusa tarata ñee baa konoo kono tili saba aniŋ suuto saba, wo ñaa kiliŋo la, Moo Dinkewo be tara la bankoo kono fo tili saba aniŋ suuto saba. 41 Ninewenkoolu niŋ ñiŋ jamaanoo be wuli la kiitiiluŋo la, aduŋ ì be ñiŋ jamaanoo tuumi la. Kaatu itolu tuubita ì la junuboolu la le ka bo niŋ Yunusa la kawandoo la. Aduŋ a juubee, meŋ na kuwo warata Yunusa ti, a fele. 42 Seba musumansoo* niŋ ñiŋ jamaanoo be wuli la kiitiiluŋo la le, aduŋ a be ñiŋ jamaanoo tuumi la, kaatu a bota naŋ kabiriŋ duniyaa daŋo to ka Mansa Sulemani la ñaameŋo lamoyi. Aduŋ a juubee, meŋ na kuwo warata Sulemani ti, a fele.
Seetaani jawoo la murunaŋo
(Luka 11:24-26)
43 “Niŋ seetaani jawoo bota moo kono, a ka taa dulaa jaaroolu le to ka sabatidulaa ñini, bari a buka a soto. 44 A si naa a fo a faŋ ye ko, ‘M be muru la n na buŋo to le, m bota naŋ daameŋ.’ Aduŋ niŋ a naata, a si a tara kenseŋyaariŋ, a be fitariŋ aniŋ a be temberiŋ fanaa. 45 Bituŋ a si taa ka seetaani jawu woorowula naati, mennu jawuyaata ka tambi ate faŋo la. Ì ye duŋ a kono ka sabati jee. Wo maarii alihaali labaŋo le ka jawuyaa ka tambi foloo la. Ñiŋ jamaani jawoo fanaa be ke la wo le ñaama.”
Yeesu baamaa aniŋ a baadiŋolu
(Maaka 3:31-35Luka 8:19-21)
46 Kabiriŋ Yeesu be diyaamu kaŋ moolu ye, a baamaa niŋ a doomaalu be looriŋ banta. Ì lafita ka diyaamu a ye. 47 Bituŋ kewo doo ko a ye ko, “A juubee! I baamaa niŋ i doomaalu be looriŋ banta, ì lafita ka diyaamu i ye.” 48 Bari Yeesu ye a jaabi ko, “Jumaa le mu nte baamaa ti, aniŋ jumaalu le mu m baadiŋolu ti?” 49 Bituŋ a ye a buloo coodi a la saayiboolu la, aduŋ a ko, “M baamaa niŋ m baadiŋolu fele jaŋ. 50 Moo-wo-moo meŋ ka m Faamaa la lafoo ke, meŋ be Arijana, wo le mu m baadinkewo ti, m baarimmusoo aniŋ m baamaa.”
السبت
(مرقس 2‏:23‏-28، لوقا 6‏:1‏-5)
1 وفي تِلكَ الأيّامِ مَرّ يَسوعُ في السّبتِ وسْطَ الحُقولِ، فَجاعَ تلاميذُهُ. فأخَذوا يَقطُفونَ السّنبُلَ ويأكُلونَ. 2 فلمّا رآهُمُ الفَرّيسيّونَ قالوا لِيَسوعَ: «أُنظُرْ! تلاميذُكَ يَعمَلونَ ما لا يَحِلّ في السّبتِ». 3 فأجابَهُم يَسوعُ: «أما قَرأتُمْ ما عَمِلَ داودُ عِندَما جاعَ هوَ ورجالُهُ؟ 4 كيفَ دخَلَ بَيتَ اللهِ، وكيفَ أكلُوا خُبزَ القُربانِ، وأكْلُهُ لا يَحِلّ لهُم، بلْ لِلكهَنَةِ وحدَهُم؟ 5 أوَما قَرأتُمْ في شريعةِ موسى أنّ الكهنَةَ في السّبتِ يَنتَهِكونَ حُرمَةَ السّبتِ في الهَيكَلِ ولا لومَ علَيهِم؟ 6 أقولُ لكُم: هُنا من هوَ أعظَمُ مِنَ الهَيكَلِ. 7 ولو فَهِمتُمْ مَعنى هذِهِ الآيةِ: أُريدُ رَحمَةً لا ذَبيحَةً، لَما حَكَمتُم على مَنْ لا لَومَ علَيهِ. 8 فاَبنُ الإنسانِ هوَ سيّدُ السّبتِ».
الشفاء في السبت
(مرقس 3‏:1‏-6، لوقا 6‏:6‏-11)
9 وذهَبَ مِنْ هُناكَ إلى مَجمَعِهِم، 10 فوجَدَ رَجُلاً يدُهُ يابِسةٌ. فسألوهُ ليتّهِموهُ: «أيحِلّ الشّفاءُ في السّبتِ؟»
11 فأجابَهُم يَسوعُ: «مَنْ مِنكُم لَه خَروفٌ واحدٌ ووقَعَ في حُفرَةٍ يومَ السّبتِ، لا يُمسِكُهُ ويُخرجُهُ؟
12 والإنسانُ كم هوَ أفضلُ مِنَ الخَروفِ؟ لذلِكَ يَحِلّ عمَلُ الخَيرِ في السّبتِ». 13 وقالَ يَسوعُ لِلرّجُلِ: «مُدّ يدَكَ!» فمَدّها، فَعادَتْ صَحيحةً مِثلَ اليَدِ الأُخرى. 14 فخَرَجَ الفَرّيسيّونَ وتَشاوَروا ليقتُلوا يَسوعَ.
رجل الله المختار
15 فلمّا عَلِمَ يَسوعُ اَنصرفَ مِنْ هُناكَ. وتبِعَهُ جمهورٌ كبيرٌ، فشفَى جميعَ مَرضاهُم 16 وأمَرَهُم أنْ لا يُخبِروا أحدًا عَنهُ، 17 ليتِمّ ما قالَ النّبيّ إشعيا:
18 «ها هوَ فتايَ الّذي اَخترتُهُ،
حبيبي الّذي بِه رَضِيتُ.
سأُفيضُ رُوحي علَيهِ،
فيُعلِنُ للشّعوبِ إرادتي.
19 لا يُخاصِمُ ولا يَصيحُ،
وفي الشّوارعِ لا يَسمَعُ أحدٌ صوتَهُ.
20 قصَبَةً مَرضوضَةً لا يكسِرُ،
وشُعلةً ذابِلَةً لا يُطفئُ.
يُثابِرُ حتّى تَنتَصِرَ إرادَتي،
21 وعلى اَسمِهِ رَجاءُ الشّعوبِ».
يسوع وبعلزبول
(مرقس 3‏:20‏-30، لوقا 11‏:14‏-23؛ لوقا 12‏:10)
22 وجاءَ بعضُ النّاسِ إلى يَسوعَ بِرَجُلٍ أعمى أخرَسَ، فيهِ شَيطانٌ. فشفَى يَسوعُ الرّجُلَ حتى تكلّمَ وأبصَرَ. 23 فتَعَجّبَ الجُموعُ كُلّهُم وتَساءلوا: «أما هذا اَبنُ داودَ؟» 24 وسَمِعَ الفَرّيسيّونَ كلامَهُم، فقالوا: «هوَ يَطرُدُ الشّياطينَ بِبعلِزَبولَ رئيس الشّياطينَ». 25 وعرَفَ يَسوعُ أفكارَهُم، فقالَ لهُم: «كُلّ مملَكَةٍ تَنقَسِمُ تَخرَبُ، وكُلّ مدينةٍ أو عائِلةٍ تنقَسِمُ لا تثْبُتُ. 26 وإنْ كانَ الشّيطانُ يَطرُدُ الشّيطانَ، فيكونَ اَنقَسَمَ. فكيفَ تَثبُتُ مملكَتُهُ؟ 27 وإنْ كُنتُ بِبعلِزَبولَ أطرُدُ الشّياطينَ، فبِمَنْ يَطرُدُهُ أتباعُكُم؟ لذلِكَ همُ يحكُمونَ علَيكُم. 28 وأمّا إذا كُنتُ بِرُوحِ اللهِ أطرُدُ الشّياطينَ، فمَلكوتُ اللهِ حَلّ بَينَكُم. 29 كيفَ يقدِرُ أحَدٌ أنْ يَدخُلَ بَيتَ رَجُلٍ قويّ ويَسرِقَ أمتِعَتَهُ، إلاّ إذا قَيّدَ هذا الرّجُلَ القَويّ أوّلاً، ثُمّ أخَذَ ينهَبُ بَيتَهُ؟
30 مَنْ لا يكونُ مَعي فهوَ علَيّ، ومَنْ لا يَجمعُ مَعي فهوَ يُبدّدُ. 31 لذلِكَ أقولُ لكُم: كُلّ خَطيئةٍ وتَجْديفٍ يُغْفَرُ لِلنّاسِ، وأمّا التّجديفُ على الرّوحِ القُدُسِ فلَنْ يُغفرَ لهُم. 32 ومَنْ قالَ كلِمَةً على اَبنِ الإنسانِ يُغفَرُ لَه، وأمّا مَنْ قالَ على الرّوحِ القُدُسِ، فلن يُغفَرَ لَه، لا في هذِهِ الدّنيا ولا في الآخِرَةِ.
الشجرة وثمرها
(لوقا 6‏:43‏-45)
33 «إجعَلوا الشّجرَةَ جيّدةً تحمِلُ ثمرًا جيّدًا. واَجعَلوا الشّجرَةَ رديئةً تَحمِلُ ثَمَرًا رديئًا. فالشّجرَةُ يَدلّ علَيها ثَمَرُها. 34 يا أولادَ الأفاعي، كيفَ يُمكِنُكُم أنْ تقولوا كلامًا صالِحًا وأنتُم أشرارٌ؟ لأنّ مِنْ فَيضِ القلبِ يَنطِقُ اللّسانُ. 35 الإنسانُ الصّالِحُ مِنْ كنزِهِ الصّالِحِ يُخرِجُ ما هوَ صالِحٌ، والإنسانُ الشّرّيرُ مِنْ كنزِهِ الشّرّيرِ يُخرِجُ ما هوَ شرّيرٌ.
36 أقولُ لكُم: كُلّ كَلِمَةٍ فارِغَةٍ يقولُها النّاسُ يُحاسَبونَ علَيها يومَ الدّينِ. 37 لأنّكَ بكلامِكَ تُبرّرُ وبِكلامِكَ تُدانُ».
الفريسيون يطلبون آية
(مرقس 8‏:11‏-12، لوقا 11‏:29‏-32)
38 وقالَ لَه بعضُ مُعلّمي الشّريعَةِ والفَرّيسيّينَ: «يا مُعلّمُ، نُريدُ أنْ نرى مِنكَ آيَةً». 39 فأجابَهُم: «جِيلٌ شرّيرٌ فاسِقٌ يَطلُبُ آيةً، ولن يكونَ لَه سِوى آيةِ النبيّ يونانَ. 40 فكما بَقِيَ يونانُ ثلاثَةَ أيّامٍ بِلَياليها في بَطنِ الحُوتِ، كذلِكَ يَبقى اَبنُ الإنسانِ ثلاثَةَ أيّامٍ بلَياليها في جوفِ الأرضِ. 41 أهلُ نينَوى سَيَقومونَ يومَ الحِسابِ معَ هذا الجِيلِ ويَحكمونَ علَيهِ، لأنّ أهلَ نينَوى تابوا عِندَما سَمِعوا إنذارَ يونانَ، وهُنا الآنَ أَعظمُ مِنْ يونانَ. 42 ومَلِكَةُ الجَنوبِ سَتَقومُ يومَ الحِسابِ معَ هذا الجِيلِ وتحكُمُ علَيهِ، لأنّها جاءَتْ مِنْ أقاصي الأرضِ لتسمَعَ حِكمَةَ سُليمانَ، وهُنا الآنَ أعظمُ مِنْ سُليمانَ.
عودة الروح النجس
(لوقا 11‏:24‏-26)
43 «إذا خرَجَ الرّوحُ النّجِسُ مِنْ إنسانٍ، هامَ في الصّحارى يَطلُبُ الرّاحَةَ فلا يَجِدُها، 44 فيقولُ: أرجِعُ إلى بَيتي الّذي خرَجتُ مِنهُ. فيَرجِعُ ويَجدُهُ خاليًا نَظيفًا مُرتّبًا. 45 فيَذهَبُ ويَجيءُ بسبعَةِ أرواحٍ أخبثَ مِنهُ، فتدخُلُ وتَسكُنُ فيهِ. فتكونُ حالُ ذلِكَ الإنسانِ في آخِرها أسْوأَ مِنْ حالِهِ في أوّلِها. وهكذا يكونُ مَصيرُ هذا الجِيلِ الشّرّيرِ».
أم يسوع وإخوته
(مرقس 3‏:31‏-35، لوقا 8‏:19‏-21)
46 وبَينَما يَسوعُ يُكلّمُ الجُموعَ، جاءَتْ أمّهُ وإخوَتُهُ ووقَفوا في خارِجِ الدّارِ يَطلُبونَ أن يُكلّموهُ. 47 فقالَ لَه أحَدُ الحاضِرينَ: «أُمّكَ وإخوتُكَ واقفونَ في خارجِ الدّارِ يُريدونَ أنْ يُكلّموكَ».
48 فأجابَهُ يَسوعُ: «مَنْ هيَ أُمّي، ومَنْ هُمْ إخْوَتي؟» 49 وأشارَ بيدِهِ إلى تلاميذِهِ وقالَ: «هؤُلاءِ هُمْ أُمّي وإخوَتي. 50 لأنّ مَنْ يعمَلُ بمشيئةِ أبي الّذي في السّماواتِ هوَ أخي وأُختي وأُمّي».