1 Bituŋ Yusufa ye i fayi a faamaa kaŋ, a ye a kumboo, aniŋ a ye a sumbu. 2 Yusufa ye kaŋo dii jaaralilaalu la a la dookuwo koto, ka tuloo maa a faamaa furewo la, meŋ si a tinna a te kumu noo la. Wo le to jaaralilaalu naata a maa Isirayila baloo la. 3 Ì ye tili taŋ naani le taa ñiŋ kuwo kewo la, kaatu tuloo ñiŋ maa, meŋ si a tinna baloo te kumu noo la, ka ì taa wo le la. Misirankoolu ye a la saŋo kumboo le fo tili taŋ woorowula.
4 Kabiriŋ a la saŋo kumboo tiloolu tambita, Yusufa naata diyaamu Firawoona la mansakundaa dookuulaalu ye, a ko ì ye ko, “Niŋ ŋa ali la yamfoo soto, dukaree, ali a fo n ye Firawoona ye ko, 5 ‘M faamaa ye n kalindi laahidoo le la, a ko n ye ko, “N na saatoo ka naa sii le. Ŋa kaburoo meŋ parendi m faŋo ye Kanaani bankoo kaŋ, i si m baadee jee.” Wo kamma la, a si m bula ŋa taa, fo n si m faamaa baadee noo. Bituŋ n si naa muru naŋ.’ ” 6 Firawoona naata a jaabi ko, “Taa i ye i faamaa baadee, a ye i kalindi meŋ kewo la.”
7 Wo le to Yusufa taata ka a faamaa baadee. Firawoona la dookuulaalu bee le niŋ a taata ñoo la, a la mansabuŋ dookuulaa kuntiyolu, aniŋ Misira alifaa kummaa toomaalu bee. 8 Yusufa la dimbaayaa fanaa bee niŋ a taata ñoo la le, a faadiŋolu, aniŋ a faamaa la dimbaayaa toomaalu bee. Ì ye ì la dindiŋolu doroŋ ne tu kooma, ì la saajiyolu, baalu aniŋ ninsoolu, Koseni tundoo kaŋ jee. 9 Mansa sareetoolu niŋ sareeti borindilaalu bee le niŋ a taata ñoo la. A kafoo warata baake.
10 Kabiriŋ ì futata Koreni-Atadi, meŋ be Yoridani tilibo kara maafaŋo la, ì ye saŋawoosii baa le ke jee. Yusufa ye a faamaa la kuwo woosii jee le fo tili woorowula. 11 Kabiriŋ Kanaaninkoolu mennu be sabatiriŋ wo bankoo kaŋ, ye kafoo je woosiyo la Koreni-Atadi, ì kumata ko, “Bari Misirankoolu be saŋawoosii baa le la.” Wo kamma la, ì naata jee toolaa Misira Saŋawoosii Dulaa la. 12 Yaakuba dinkewolu ye a ke wo le ñaama, ko a ye a fo ì ye ñaameŋ. 13 Ì ye a samba Kanaani bankoo kaŋ. Ì ye a baadee Makipela kunkoo berehuwo le kono, meŋ be Mamure daala, Iburayima ye meŋ saŋ Efuroni Hitinkoo bulu, ka ke baadeedulaa ti.
14 Yusufa la a faamaa baadeeriŋ koolaa, a muruta Misira, a niŋ a faadiŋolu, aniŋ moolu mennu bee taata a fee baadewo to.
Yusufa yamfata a faadiŋolu ye
15 Ì faamaa faariŋ koolaa, Yusufa kotooñolu kumata ko, “Hani saayiŋ, niŋ ntolu la kuu jawoo be Yusufa kono, ŋà kuu kuruŋo meŋ ke a la, aduŋ a lafita i joo la ǹ to duŋ?” 16 Bituŋ ì ye kibaaroo futandi Yusufa ma, ì ko a ye ko, “I faamaa ye ñiŋ kaŋo le dii, janniŋ a ka faa. 17 A ko, ‘I ye yamfa i kotooñolu ye, ì ye kuu kuruŋo meŋ ke i la, aniŋ ì ye junube kuwo meŋ ke i la, ka i toora.’ Wo kamma la ì be i daani la, i ye yamfa ì ye, i faamaa la Alla la dookuulaalu, ì ye kuu kuruŋo meŋ ke i la.” Kabiriŋ Yusufa ye ñiŋ kumoolu moyi, a kumboota.
18 Bituŋ ì naata a kaŋ, ì ñoyita a ye bankoo to a ñaatiliŋo la, ì ko a ye ko, “M̀ fele i ye jaŋ ka ke i la joŋolu ti.” 19 Bari Yusufa ko ì ye ko, “Ali kana sila! Fo nte be Alla la palaasoo le to baŋ? 20 Ali ye kuu kuruŋo hame n kamma ñaa-wo-ñaa, Alla ye a faliŋ ne ka ke kuu betoo ti ka moo jamaa niyo tanka, ko a be a ke kaŋ ñaameŋ hani bii. 21 Wo to ali kana silandaa soto. Nte faŋo le be ali la kuwo hati la, aniŋ ali la dindiŋolu.” A ye kuma diimaa fo ì ye, ka ì jusulandi.
Yusufa la beloo
22 Bituŋ Yusufa tuta Misira, a niŋ a faamaa la dimbaayaa moolu. Yusufa siyo taata kaañaŋ sanji keme, sanji taŋ ne fee. 23 Yusufa baluuta le fo a ye a mumuriŋolu je Efurayimu* la karoo la. A ye a mamariŋ Makiri, Manase dinkewo, diŋolu fanaa je. Ì bee wuluuta a ñaa la le.
24 Bituŋ Yusufa ko a baadiŋolu ye ko, “N na saatoo ka naa sii le, bari Alla la deemaaroo be naa ali kaŋ ne, a ye ali bondi ñiŋ bankoo kaŋ, ka ali samba bankoo kaŋ, a kalita Iburayima, Isiyaaka aniŋ Yaakuba ye meŋ na.” 25 Bituŋ Yusufa ye Isirayila diŋolu kalindi, a ko ì ye ko, “Niŋ Alla la deemaaroo futata ali ma, ali be n kuloolu samba la le ka bo jaŋ.”
26 Yusufa beleta, wo tumoo a siyo be sanji keme, sanji taŋ. Ì ye a baloo muu tuloo la fo meŋ si a tinna a te kumu noo la. Bituŋ ì ye a bula fureekeesoo kono Misira.
مأتم يعقوب ودفنه
1 فا‏رتَمى يوسُفُ على وجهِ أبـيهِ وبَكى علَيهِ وقبَّله. 2 وأوصَى أطبَّاءَهُ أنْ يُحَنِّطوا أباهُ، فحنَّطَ الأطِبَّاءُ يعقوبَ. 3 وا‏سْتَغرَقَ تَحنِـيطُه أربعينَ يوما، وهيَ المُدَّةُ الّتي تكتَمِلُ فيها أيّامُ المُحنَّطينَ. وبَكى المِصْريُّونَ على يعقوبَ سَبعينَ يوما، 4 ولمَّا ا‏نقَضَت أيّامُ البُكاءِ على يعقوبَ قالَ يوسُفُ لأهلِ بَيتِ فِرعَونَ: «إنْ حَظيتُ برضاكُم، فقولوا على مَسامِعِ فِرعَونَ 5 إنَّ أبـي ا‏سْتَحْلَفَني وقالَ لي: حانَت ساعةُ موتي، فا‏دفِنِّي في قبري الّذي حَفَرْتُه لي في أرضِ كنعانَ. هُناكَ ا‏دفنِّي والآنَ أنا ذاهبٌ، فأدفِنُ أبـي وأرجِـعُ‌». 6 فكانَ جوابُ فِرعَونَ: «إذهَبْ وا‏دفِنْ أباكَ كما ا‏سْتَحلَفَكَ».
7 فصَعِدَ يوسُفُ لِـيَدفِنَ أباهُ، وصَعِدَ معَهُ جميعُ رجالِ حاشيةِ فِرعَونَ وكبارِ أهلِ بَيتهِ، وجميعُ أعيانِ‌ مِصْرَ، 8 وجميعُ أهلِ بَيتِ يوسُفَ وإخوتُه وأهلُ بـيتِ أبـيه بعدَما تَركوا عيالَهم وغنَمَهم وبقَرَهم في أرضِ جاسانَ. 9 وصَعِدتْ معَ يوسُفَ مَركباتٌ وفُرسانٌ، فكانَ المَوكِبُ عظيما جدًّا.
10 فلمَّا وصَلُوا إلى بَيدَرِ أطادَ الّذي في عَبْرِ الأردُنِّ نَدَبُوه هناكَ كثيرا جدًّا، وأقامَ لَه يوسُفُ مناحَةً سَبْعَةَ أيّامٍ. 11 ورأى سُكّانُ أرضِ كنعانَ المناحَةَ في بَيدَرِ أطادَ فقالوا: «هذِهِ مناحَةٌ عظيمَةٌ لِلمِصْرِيِّينَ». فسُمِّيَ المَوضِعُ بالعِبريَّةِ آبلَ‌ مِصْرايمَ، وهوَ في عَبْرِ الأردُنِّ.
12 وعَمِلَ لَه بَنُوه كَما أوصاهُم، 13 فحَمَلُوهُ إلى أرضِ كنعانَ ودَفَنوه في مَغارَةِ حقلِ المَكفيلَةِ، تُجاهَ مَمْرا، وهيَ الّتي ا‏شتراها إبراهيمُ معَ الحقلِ مِنْ عِفرونَ الحثِّيِّ مُلْكا لِقبرٍ‌.
14 ثُمَّ رجَعَ يوسُفُ إلى مِصْرَ بَعدَ أنْ دَفَنَ أباهُ، هوَ وإخوتُه وسائرُ مَنْ صَعِدَ معَهُ لِدَفنِ أبـيهِ.
موت يوسف
15 فلمَّا رأى إخوةُ يوسُفَ أنَّ أباهُم ماتَ قالوا: «لعلَّ يوسُفَ حقَدَ علَينا فيُجازِيَنا الآنَ على الشَّرِّ الّذي فَعَلْناه بِهِ». 16 فأرسلوا مَنْ يقولُ لِـيوسُفَ: «أوصانا أبوكَ قبلَ مَوتِه قالَ: 17 قولوا ليوسُفَ: ا‏غفِرْ لإخوتِكَ ذنبَهُم وخطيئَتَهُم فهُم حَقًّا أساؤُوا إليكَ، والآنَ نتَوَسَّلُ إليكَ أنْ تغفِرَ ذنبَ عبـيدِ إلهِ أبِيكَ». فبَكى يوسُفُ حينَ بلَغَهُ هذا الكلامُ.
18 وجاءَ إخوتُه بِأنفُسِهِم فا‏رتَمَوا بَينَ يَدَيهِ وقالوا: «ها نحنُ عبـيدٌ لكَ». 19 فقالَ لهُم يوسُفُ: «لا تخافوا. هل أنا مكان اللهِ؟ 20 الشَّرُّ الّذي أرَدتُموه لي أرادَهُ اللهُ خيرا كما ترَونَ، لِـيُنقِذَ حياةَ كثيرٍ مِنَ النَّاسِ. 21 والآنَ لا تخافوا. أنا أعولُكُم أنتُم وعيالُكُم». وعَزَّاهُم وطيَّبَ قلوبَهُم.
22 وأقامَ يوسُفُ في مِصْرَ، هوَ وأهلُ بـيتِ أبـيهِ، وعاشَ مئةً وعشْرَ سِنينَ. 23 ورأى يوسُفُ مِنْ بني أفرايمَ الجِيلَ الثَّالثَ، وأيضا بَنو ماكيرَ بنِ منَسَّى وُلِدُوا على رُكبَتَيهِ‌.
24 وقالَ يوسُفُ لإخوتِهِ: «حانَت ساعةُ موتي، واللهُ سيَذكُرُكُم بالخَير ويُخرِجُكُم مِنْ هذِهِ الأرضِ إلى الأرضِ الّتي أقسَمَ علَيها لإبراهيمَ وإسحَقَ ويعقوبَ». 25 وا‏ستَحلَفَ يوسُفُ بَني إِسرائيلَ إخوتَه وقالَ: «حينَ يَذكُرُكُمُ اللهُ بالخَيرِ خُذوا عِظامي معَكُم مِنْ هُنا‌».
26 وماتَ يوسُفُ وهوَ ا‏بنُ مئةٍ وعشْرِ سنينَ، فحَنَّطُوهُ ووَضَعُوه في تابوتٍ بِمِصْرَ.