Yusufa kotooñolu muruta Misira bankoo kaŋ, ì niŋ Benjamini
1 Konkoo be jawuyaariŋ baake le saayiŋ bankoo kaŋ. 2 Ì ye siimaŋo meŋ samba naŋ ka bo Misira, ì ye wo baŋ domo la le. Bituŋ ì faamaa naata a fo ì ye ko, “Ali taa kotenke, ali ye doo saŋ.”
3 Bari Yahuuda ye a jaabi ñiŋ ne la ko, “Kewo ñiŋ ye dandalaari koleŋo le dii ǹ na ko, a te soŋ na ŋà a je, fo niŋ ǹ niŋ ǹ doomaa labaŋo taata ñoo la. 4 Niŋ i be ǹ doomaa labaŋo bula la ǹ niŋ a ye taa, m̀ be taa le ka domoroo saŋ i ye. 5 Bari niŋ i te a bula la, ǹ te taa noo, kaatu kewo ñiŋ ko ǹ ye le ko, ‘Ali te n je noo la, fo niŋ ali niŋ ali doomaa labaŋo naata ñoo la.’ ”
6 Isirayila ko ì ye ko, “Muŋ ne ye a tinna ali be n jawuyaa la, ka a fo ñiŋ kewo ye ko, doko koteŋ ne be ali bulu?” 7 Bari ì ye a jaabi ñiŋ ne la ko, “Kewo ñiŋ tuta ǹ na kuwo le ñininkaa kaŋ, aniŋ ǹ na dimbaayaa keñaa, ka a fo ǹ ye ko, ‘Fo ali faamaa be baluuriŋ ne baŋ hani saayiŋ? Ali ye kotoo waraŋ doko koteŋ ne tu ali kooma baŋ?’ Fo ŋà a fo a ye, kuwolu be ñaameŋ. Ntolu be a loŋ na ñaadii le ko, a be a fo la ǹ ye le ko, ‘Ali ali doomaa labaŋo samba naŋ’?” 8 Yahuuda ko a faamaa Isirayila ye ko, “Benjamini la kuwo bula nte bulu, ǹ niŋ a ye taa. Ǹ lafita paree la le ka taa saayiŋ, janniŋ konkoo be ntolu niŋ ite niŋ ǹ na dindiŋolu bee faa la. 9 Nte faŋo le be a la kuwo sankayaa la. I si nte ñininkaa, niŋ m maŋ a murundi i kaŋ naŋ, ŋa a londi i ñaatiliŋo la, a jalayoo si tara nte kaŋ n na baluwo bee la. 10 Niŋ m̀ maŋ taridee jaŋ nuŋ, saayiŋ be a tara la ŋà siiñaa fula ñoŋ ke, ka taa ka naa.”
11 Bituŋ ì faamaa Isirayila ko ì ye ko, “Niŋ feere te jee, wo to ali si buuñaa feŋolu ke ali la bootoolu kono ka bo ǹ na banku feŋ betoolu kono, komeŋ liyo, pisitasiyo yiridiŋolu, alimondi* yiridiŋolu aniŋ seerandi feŋo siifaa saba. Ali ye ì dii kewo ñiŋ na. 12 Ali ye kodoo meŋ tara ali la bootoolu kono, ali wo fanaa laa ali la saayiŋ kodoo kaŋ, ali niŋ a ye muru. A si ke noo, ì ñinata le ì ye kodoo ñiŋ murundi ali la bootoolu kono. 13 Ali ali doomaa samba, ali ye taa kewo ñiŋ kaŋ katabake. 14 Allamaa Alla Tallaa ye kewo ñiŋ kaayaa ali ye, fo a si Simeyoni bula naŋ, aniŋ Benjamini. Nte wo, fo m be foo la n diŋolu bee le la baŋ?”
15 Wo to le ì ye buuñaa feŋolu samba, ì ye kodoo doo samba aniŋ ì ye kodoolu mennu tara ì la bootoolu kono. Bituŋ ì niŋ Benjamini taata ñoo la Yusufa kaŋ, Misira. 16 Kabiriŋ Yusufa ye Benjamini je ì kono, a ko a la dookuulaa ye, meŋ marata a la buŋo ma ko, “Ñiŋ kewolu samba n na buŋo kono. Beeyaŋo faa, i ye a tabi ì ye. Ñiŋ kewolu niŋ nte le be kontoŋ na ñoo la.” 17 Kewo ñiŋ naata kuwo ñiŋ ke, ko Yusufa ye a fo a ye ñaameŋ. A ye ì samba Yusufa la buŋo kono.
18 Kabiriŋ a ye ì samba Yusufa la buŋo kono, ì silata, ì ko ñoo ye ko, “Kori ì maŋ ntolu samba jaŋ kodoo le la kuwo la, ì ye meŋ murundi ǹ na bootoolu kono? Ì be boyi la ǹ kaŋ ne ka ǹ na faloolu taa, ì ye ǹ ke joŋolu ti.” 19 Bituŋ ì taata Yusufa la dookuulaa kaŋ bundaa to, ì diyaamuta a ye. 20 Ì ko a ye ko, “M̀ maarii, ntolu naa foloota domori ñinoo la jaŋ ne. 21 Bari kabiriŋ m̀ futata ǹ jiyaadulaa to, m̀ be seyi kaŋ waatoo meŋ na, m̀ bee ye ǹ na kodoolu tara ǹ na bootoolu kono le, ǹ na kodoo bee. Ŋà kodoo ñiŋ murundi naŋ ne. 22 Ǹ niŋ kodoo doo fanaa naata le, m̀ be domoroo saŋ na meŋ na. M̀ maŋ a loŋ, meŋ ye ǹ na kodoolu murundi ǹ na bootoolu kono.”
23 Dookuulaa ñiŋ ko ì ye ko, “Ali kana ali faŋ batandi wo la! Ali kana sila! A si ke noo, ali la Alla, meŋ mu ali faamaa la Alla ti, le ye ñiŋ kodoo murundi ali la bootoolu kono. Ŋa ali la kodoo muta le, ali ye meŋ joo.” Bituŋ a ye Simeyoni fintindi ì ye naŋ. 24 Kabiriŋ Yusufa la dookuulaa ñiŋ ye ì samba buŋo kono, a ye jiyo dii ì la ka ì siŋolu kuu, a ye domoroo dii ì la faloolu la. 25 Bituŋ ì ye ì la buuñaa feŋolu parendi, ì be Yusufa batu kaŋ waatoo meŋ, ka naa kontoŋo la, kaatu ì ye ñiŋ kibaaroo soto le ko, ì be kontoŋ na jee le.
26 Kabiriŋ Yusufa seyita naŋ suwo kono, ì ye buuñaa feŋolu ñinnu dii a la, mennu tarata ì fee jee buŋo kono. Bituŋ ì ñoyita a ye duuma. 27 A ye ì ñininkaa, ì tarata ñaameŋ, a ko ì ye ko, “Ali ye ali faamaa meŋ na kuwo fo n ye, a be ñaadii le? Fo hani saayiŋ wo keebaa ñiŋ be baluuriŋ ne baŋ?” 28 Ì ye a jaabi ko, “Tana-wo-tana te a la, i la joŋo, a be baluuriŋ ne hani saayiŋ.” Bituŋ ì ñoyita a ye duuma.
29 Bituŋ a ye a kuŋo wuli, a ye a baa kiliŋ faa kiliŋ dokoo Benjamini je. A ko ì ye ko, “Ali ye ali doomaa labaŋo meŋ na kuwo fo n ye, wo le mu ñiŋ ti baŋ? Alla la neemoo ye tara i ye, n dinkewo.” 30 Bituŋ Yusufa ñaamootoo fintita, kaatu a doomaa la kuwo ye a jusulaa le, fo a ñaajiyo be naa bo la. Wo le to a fereta a faŋ ma buŋo doo kono ka kumboo. 31 Bituŋ a ye i ñimmakiŋ, a ye a ñaa kuu, a fintita naŋ. A naata kaŋo dii ka domoroo talaa.
32 Ì ye ate la domoroo dii a la a faŋ ye le, bituŋ ì ye a ñiŋ baadiŋolu taalu dii ì la ì faŋ ye, aniŋ Misirankoolu mennu ka domoroo ke jee, ì ye wolu fanaa taalu dii ì la ì faŋ ye. Misirankoolu niŋ Hiburunkoolu* buka domoroo ke ñoo kaŋ, kaatu wo mu itolu fee jutunnayaa le ti. 33 Bituŋ ì ye ñiŋ baadimmaalu sindi Yusufa ñaatiliŋo la, ko ì la keebaayaa temboo be ñoo ñaato ñaameŋ, ka bo diŋ foloo la fo labaŋo. Ì jaakalitoo ye ñoo ñaa kono juubee. 34 Kabiriŋ ì ye domoroo dii ñiŋ baadiŋolu la ka bo Yusufa faŋo la taabuloo to, Benjamini taa le siyaata siiñaa luulu ka tambi a mooñoolu taa la. Bituŋ ì niŋ Yusufa ye domoroo ke ñoo kaŋ, ì ye miŋ feŋolu miŋ fo ì seewoota.
عودة بني يعقوب ومعهم بنيامين
1 ولكِنَّ الجُوعَ ا‏شتَدَّ في الأرضِ. 2 فلمَّا فرَغوا مِنْ أكْلِ القمحِ الّذي جاؤوا بِه مِنْ مِصْرَ، قالَ لهُم أبوهُم: «إرجِعُوا ا‏شتَرُوا لنا قليلا مِنَ الطَّعامِ». 3 فأجابَه يَهوذا: «لكِنَّ الرَّجُلَ هَدَّدَنا وقالَ: لا تَرَونَ وجهي إلاَّ وأخوكُم معَكُم. 4 فإنْ أرسَلْتَ أخانا معَنا نزَلْنا وا‏شتَرَينا لكَ طَعاما، 5 وإنْ لم تُرسِلْهُ لا ننزِلُ، لأنَّ الرَّجُلَ قالَ لنا: لا ترَونَ وجهي إلاَّ وأخُوكُم معَكُم». 6 فقالَ يعقوبُ: «ولماذا أسأْتُم إليَّ وأَخبَرتُمُ الرَّجُلَ أنَّ لَكُم أخا آخَرَ؟» 7 قالوا: «سألَ الرَّجُلُ عنَّا وعَنْ عَشيرَ تِنا وقالَ: هل أبوكُم حَيٌّ بَعدُ؟ وهل لَكُم أخٌ؟ فرَدَدْنا لَه الجوابَ، فكيفَ كُنَّا نعرِف أنَّه سيَقولُ: أحضِروا أخاكُم؟»
8 وقالَ يَهوذا لأبِيه: «أرسِلِ الصَّبـيَّ معي حتّى نقومَ ونمضي، فنحيا ولا نموتُ نحنُ وأنتَ وأطفالُنا جميعا. 9 أنا أضمَنُه. ومِنْ يَدي تَطلبُهُ. إنْ لم أعُدْ بِه إليكَ سالما، فأنا مُخْطِـئٌ إليكَ طُولَ الزَّمانِ. 10 ولولا أنَّنا أضَعْنا وقتَنا، لكُنَّا الآنَ رَجَعْنا مرَّتينِ».
11 فقالَ لهُم أبوهُم: «إنْ كانَ لا بُدَّ مِنْ ذلِكَ فا‏فْعلوه. خُذُوا مِنْ أطيـبِ فاكِهَةِ الأرضِ في أوعيتِكُم وا‏حمِلْوها هديَّةً إلى الرَّجُلِ. خُذُوا شيئا مِنَ البَلْسَمِ، وشيئا مِنَ العسَلِ ومِسْكا وعِلْكا وفُستُقا ولَوزا. 12 وخُذوا معَكُم فِضَّةً أُخرى في أيديكُم: والفِضَّةُ المَرْدودَةُ في أفواهِ عِدالِكُم رُدُّوها معَكُم، فرُبَّما كانَ ذلِكَ سَهْوا. 13 وخُذُوا أخاكُم وقوموا ا‏رجعُوا إلى الرَّجُلِ، 14 واللهُ القديرُ يجعَلُ الرَّجُلَ يرحَمُكُم فيُطلِقُ لكُم أخاكُم الآخرَ وبنيامينَ وإنْ فَقَدْتُ بَنيَّ أكونُ فَقَدْتُهُم».
15 فأخَذَ الإخوةُ هذِهِ الهديَّةَ، وأخَذُوا فِضَّةً أُخرى في أيدِيهِم وبنيامينَ وقامُوا ونزَلوا إلى مِصْرَ ووقَفوا في حَضْرةِ يوسُفَ. 16 فلمَّا رأَى يوسُفُ بنيامينَ معَهُم قالَ لِوَكِيلِ بَيتِه: «أَدخِلْ هؤلاءِ الرِّجالَ إلى البَيتِ وا‏طبُخْ طَعاما وهَيِّئهُ ليأكُلوا معي عِندَ الظُّهرِ». 17 فأدخَلَهُمُ الرَّجُلُ إلى البَيتِ كما أمرَهُ يوسُفُ.
18 فخافوا لمَّا دخَلوا إلى بَيتِ يوسُفَ وقالوا: «أَدخَلَنا إلى هُنا بِسبَبِ الفِضَّةِ الّتي رُدَّت في عِدالِنا أوَّلَ مرَّةٍ ليستَضعفَنا ويَنقَضَّ علَينا ويأخُذَنا عبـيدا ويأخُذَ حميرَنا». 19 فتَقَدَّموا إلى وَكِيلِ بَيتِ يوسُفَ وقالوا لَه عِندَ بابِ البَيتِ: 20 «إسمَعْ يا سيِّدي، نزَلْنا إلى مِصْرَ أوَّلَ مرَّةٍ لِنشتَريَ طَعاما، 21 فلمَّا توَقَّفنا للمَبِيتِ في طريقِ عَودَتِنا، فَتَحْنا عِدَالَنا فوَجَدَ كُلُّ واحدٍ مِنَّا فِضَّتَهُ في فَمِ عِدْلِهِ بِكامِلِ وَزنِها، فرَدَدْناها معَنا 22 وجِئنا بِفِضَّةٍ أُخرى مَعَنا لِنَشتَرِيَ طَعاما، ونحنُ لا نعرِفُ مَنْ وضَعَ فِضَّتَنا في عِدَالِنا». 23 فقالَ الرَّجلُ: «سلامٌ لكُم. لا تخافوا. إلهُكُم وإلهُ أبـيكُم رَزَقَكُم كَنزا في عِدَالِكم، وأمَّا فِضَّتُكم فصارَت عِندي». ثُمَّ أخرَجَ إليهِم شِمعونَ 24 وأدخَلَهُم إلى بَيتِ يوسُفَ، وأَعطاهُم ماءً لِـيغسِلوا أرجُلَهم وعَلَفا لِحميرهِم. 25 وهيَّأوا الهديَّةَ ليوسُفَ حينَ يَجيءُ عِندَ الظُّهرِ، لأنَّهُم سَمِعوا بِأنَّهم سيأكُلونَ طَعامَهُم هُناكَ.
26 ولمَّا جاءَ يوسُفُ إلى البَيتِ قَدَّموا إليه الهديَّةَ الّتي معَهُم وسجَدوا لَه إلى الأرضِ. 27 فسألَهُم عَنْ سلامَتِهِم وقالَ: «هل أبوكُمُ الشَّيخُ الّذي ذَكَرتُموهُ لي في سلامٍ؟ أحيٌّ هوَ بَعدُ؟» 28 قالوا: «أبونا يا سيِّدي في سلامٍ، وهوَ حَيٌّ بَعدُ». وا‏نحَنَوا لَه ساجدينَ. 29 فرَفَعَ عينَيهِ ونظَرَ إلى بنيامينَ أخيهِ ا‏بنِ أُمِّهِ وقالَ: «أهذا أخوكُمُ الصَّغيرُ الّذي ذَكَرتُمُوه لي؟» وقالَ لَه: «يتَحَنَّنُ اللهُ علَيكَ يا ا‏بْني». 30 ثُمَّ أسرَعَ يوسُفُ إلى الخارِجِ لأن قلبَه حَنَّ على أخيهِ وطَلَبَت نفْسُه البُكاءَ، فدخَلَ إلى غُرفتِهِ وبكَى هُناكَ. 31 ثُمَّ غسَلَ وجهَهُ وخرَجَ وتَمالَكَ نفْسَه وقالَ: «قدِّمُوا الطَّعامَ». 32 فقَدَّموا لَه وحدَهُ، ولهُم وحدَهم، ولِلمِصْريِّينَ الآكِلينَ عندَه وحدَهُم. لأنَّ المِصْريِّينَ لا يَجوزُ لهُم أنْ يأكُلوا معَ العِبرانيِّينَ لِئلاَّ يتَنَجَّسوا. 33 وجلَسَ الإخوَةُ قُدَّامَهُ، كُلُّ واحدٍ في مَرتَبتِهِ: البِكْرُ أوَّلا والصَّغيرُ آخِرا، فنَظَرَ القَومُ بَعضُهُم إلى بَعضٍ مُتَعَجِبـينَ. 34 وأرسَلَ يوسُفُ بَعضَ الطَّعامِ مِنْ مائِدَتِهِ إليهِم، فكانَت حِصَّةُ بنيامينَ خَمْسَةَ أضعافِ حِصَّةِ الواحدِ مِنهُم. وشرِبوا معَهُ حتى سَكِروا.