Isiyaaka ye neemoo daani Yaakuba ye
1 Kabiriŋ Isiyaaka kotoota, a ñaa mutata le, fo a buka jeroo ke noo. A ye a dinkee keebaa Esawu kumandi, a ko a ye ko, “N diŋo!” Esawu ko a ye ko, “M fele jaŋ!” 2 Bituŋ a ko Esawu ye ko, “A fele, nte kotoota le, m maŋ m faa luŋo loŋ. 3 Saayiŋ i la deemaraŋ jooraŋolu taa, i la kalabeñe bularaŋo, aniŋ i la kaloo. I ye taa wuloo kono subudeemoo la n ye. 4 I ye domori kende dadaa n ye, ko n lafita a la ñaameŋ. I ye a samba n ye naŋ. Niŋ ŋa a domo, m be Alla la neemoo daani la i ye le, janniŋ m be faa la.”
5 Rebeka tarata i lamoyi kaŋ ne, kabiriŋ Isiyaaka be diyaamu kaŋ Esawu ye. Bituŋ kabiriŋ Esawu taata wuloo kono subudeemoo la ka a samba naŋ, 6 Rebeka ko a dinkewo Yaakuba ye ko, “Ŋa a moyi i faamaa be a fo kaŋ i kotoomaa Esawu ye ko, 7 a ye deema suboo samba a ye naŋ, a ye domori kende dadaa a ye ka a domo, fo a si neemoo daani a ye Yaawe* ñaatiliŋo la, janniŋ a be faa la. 8 N diŋo, saayiŋ i si n na kumakaŋo muta, ko m be i yaamari la ñaameŋ. 9 Taa koorewo to, i ye baakotondiŋ bete fula taa naŋ. M be ì tabi la domori kende le ti, ko i faamaa lafita a la ñaameŋ. 10 I ye a samba i faamaa ye, a ye a domo, fo a si neemoo daani i ye, janniŋ a ka faa.”
11 Bari Yaakuba ko a baamaa Rebeka ye le ko, “N kotoomaa Esawu mu moo tiimaa le ti, aduŋ tiyo maŋ siyaa nte baloo bala. 12 A si ke noo, m faamaa ye m moomoo, a ye n suutee. Kuwo si naa muluŋ ko, n lafita a neenee la le. Aduŋ n si naa foo duwaa la, ŋa taa dankoo soto.”
13 Bari a baamaa ko a ye le ko, “N diŋo, i be dankoo meŋ soto la jee, wo si tara nte kaŋ. N na kumoo muta doroŋ, i ye baakotondiŋolu samba n ye naŋ.” 14 Bituŋ a taata, a ye ì samba naŋ a baamaa ye, a baamaa ye domori kende dadaa a faamaa ye, ko a lafita a la ñaameŋ. 15 Wo le to Rebeka ye a dinkee keebaa Esawu la duŋ feŋ kendoolu taa, mennu be a bulu buŋo kono jee. A ye ì duŋ a dinkee dindimmaa Yaakuba la. 16 A ye Yaakuba buloolu niŋ a kaŋo, daameŋ maŋ tiyo soto, muuri niŋ baakotoŋ kulu tiimaalu la. 17 Bituŋ a ye domoroo ñiŋ duŋ a bulu, aniŋ mbuuroo, a ye meŋ dadaa.
18 Bituŋ Yaakuba taata a faamaa kaŋ, a ko a ye ko, “M faa.” A faamaa ko a ye ko, “N naamu! Jumaa le mu ite ti?” 19 Yaakuba ko a faamaa ye ko, “Nte le mu Esawu, i dinkee keebaa. I ye meŋ fo n ye, ŋa a ke le. Sii kuu, i ye n na deema suboo domo. I ye neemoo daani n ye.” 20 Bari Isiyaaka ko a dinkewo Yaakuba ye le ko, “N diŋo, a keta ñaadii, fo i ye ñiŋ soto katabake?” A ye a jaabi ko, “Yaawe, i la Alla, le ye a sooneeyandi n ye.”
21 Bituŋ Isiyaaka ko Yaakuba ye ko, “N diŋo, kata n na naŋ, ŋa i moomoo ka a loŋ, fo ite le famfaŋo mu n dinkee Esawu ti.” 22 Wo le to Yaakuba sutiyaata a faamaa Isiyaaka la, a faamaa ye a moomoo, a kumata ko, “Diyaamukaŋo, wo niŋ Yaakuba diyaamukaŋo le mulunta, bari buloolu, wolu niŋ Esawu buloolu le mulunta.” 23 A faamaa Isiyaaka maŋ a suutee, kaatu a buloolu bee niŋ tiyolu le mu, komeŋ a kotoomaa Esawu. Bituŋ a faamaa ye neemoo daani a ye. 24 A ko a ye ko, “Fo ite le famfaŋo mu n dinkee Esawu ti baŋ?” A ye a jaabi ko, “Nte le mu.” 25 Bituŋ Isiyaaka ko a ye ko, “N diŋo, i la suboo doo samba n ye naŋ, ŋa a domo. Wo koolaa, ŋa naa Alla daani neemoo la i ye.” Yaakuba ye a samba a ye, a ye a domo. A ye wayinoo* fanaa samba a ye naŋ, a ye a miŋ. 26 Bituŋ a faamaa Isiyaaka ko a ye ko, “N diŋo, kata n na naŋ, i ye n sumbu.” 27 Wo le to a sutiyaata a la, a ye a sumbu. Kabiriŋ Esawu nooroo laata Isiyaaka kaŋ, ka bo niŋ a la duŋ feŋolu la, a ye Alla daani neemoo la Yaakuba ye, a ko,
“N diŋo, i nooroo ka muluŋ ne ko kunkoo,
Yaawe ye meŋ neemandi.
28 Allamaa Alla ye komboo jindi naŋ santo ka i la kunkoo jambandi,
fo i la fiifeŋolu si kese kendeke,
aniŋ i la wayini yiroolu si diŋ kendeke.
29 Allamaa lasili koteŋolu ke la i la dookuulaalu ti.
Allamaa moo koteŋolu ye ke i buuñaalaalu ti.
Allamaa i ke la i baadiŋolu maralaa ti,
aniŋ Allamaa ì ke la i buuñaalaalu ti.
Dankoo ye tara moo-wo-moo ye, meŋ ye i danka,
aniŋ neemoo ye tara moo-wo-moo ye, meŋ ye neemoo daani i ye.”
30 Isiyaaka la parewo neemoo daanoo la Yaakuba ye, aniŋ Yaakuba la fintoo ka bo a ñaatiliŋo la doroŋ, a kotoomaa Esawu futata ka bo naŋ a la deemoo la. 31 A fanaa ye domori kende le dadaa, a ye a samba naŋ a faamaa ye, a ko, “M faamaa, sii kuu, i ye n na deema suboo domo. I ye neemoo daani n ye.” 32 A faamaa Isiyaaka ko a ye ko, “Jumaa le mu ite ti?” Esawu ye a jaabi ko, “Nte le mu Esawu, i dinkee keebaa.” 33 Isiyaaka ye a dati ka jarajara, a kumata ko, “Jumaa le duŋ ye suboo deema, a ye a samba n ye naŋ? Ŋa a bee domo le, janniŋ i ka naa. N neemata a ma le, aduŋ neemoo ñiŋ be tu la a fee le!”
34 Kabiriŋ Esawu ye a faamaa la kumoolu moyi, a lembata, a ko a faamaa ye ko, “M faa, neemoo daani nte fanaa ye.” 35 Bari a faamaa ko a ye ko, “I doomaa le naata jaŋ feeroo kono, aduŋ a ye i la neemoo taa le.” 36 Bituŋ Esawu kumata ko, “Ñiŋ neeneeri kuwo le ye a tinna baŋ ì ka a kumandi Yaakuba la? Ñiŋ ne mu a siiñaa fulanjaŋo ti, a be n neenee la. Foloo-foloo, a ye n na diŋ folooyaa makaamoo taa, saayiŋ tukuŋ a fele, a ye n na neemoo fanaa taa.” A tententa ka a fo a faamaa ye ko, “Fo i maŋ neemoo duwaa doo tu m fanaa ye jee baŋ?” 37 Isiyaaka ko Esawu ye ko, “Ŋa a ke i maralaa ti le fokabaŋ, aduŋ ŋa a baadiŋolu bee dii a la le, ka ke a la dookuulaalu ti. Aduŋ fiifeŋolu aniŋ wayinoo, ŋa wolu fanaa dii a la le. N dinkewo, nte si muŋ ne ke noo ite ye kotenke?” 38 Esawu ko a faamaa ye ko, “M faa, fo ite ye neemoo daaniñaa kiliŋ doroŋ ne noo. M faa, neemoo daani nte fanaa ye.” Bituŋ Esawu kumboo kaŋo wulita santo, a kumboota. 39 Wo le to a faamaa Isiyaaka naata a fo a ye ko,
“I niŋ banku jambandiriŋo teemoo be jamfa la ñoo la le.
Komboo te bo la ka jii, i be bankoo meŋ kaŋ.
40 I be baluu la niŋ hawusaroo* le la.
I be ke la i doomaa ye dookuulaa le ti.
Bari niŋ i keta balannaa ti a bulu,
i be bo la a la maroo kono le.”
Yaakuba kanata Esawu la kamfaa ma
41 Esawu naata Yaakuba koŋ, daliiloo meŋ ye a tinna, a faamaa ye neemoo daani a ye. Esawu ko a faŋ ye ko, “M faamaa la baluwo maŋ jamfa kotenke. A la saayaa koolaa n si naa n doomaa Yaakuba faa.”
42 Bituŋ dinkee keebaa Esawu la kumakaŋolu naata futa Rebeka ma. Wo le to a ye kiilaa kii ka dindimmaa Yaakuba kumandi, a ko a ye ko, “I kotoomaa Esawu ye feeroo le siti ka a la juloo joo ka i faa. 43 Saayiŋ i si n na kumoo muta, i ye bori katabake m baarinkee Labani yaa, Harani. 44 I ye sabati a fee jee fo waati dantaŋ, fo janniŋ i kotoomaa jusoo be sumayaa la. 45 Niŋ i kotoo jusoo sumayaata i la kuwo to, a ñinata kuwo ñiŋ na, i ye meŋ ke a la, bituŋ n si naa kiilaa kii i nooma, i ye muru naŋ. N si foo noo ali bee la ñaadii luŋ kiliŋ?”
46 Bituŋ Rebeka ko Isiyaaka ye ko, “M bataata Esawu la Hitinka musoolu la kuwo la le. Niŋ Yaakuba fanaa ye musoo ñini ñiŋ Hitinka sunkutoolu kono, wo to saayaa le be fisiyaa la n ye wo ti.”
إسحق يـبارك يعقوب
1 ولمَّا شاخَ إسحَقُ وكلَّت عيناهُ عَنِ النَّظَرِ دعا عيسو ابنَهُ الأكبرَ وقالَ لَه: «يا ابني»، قالَ: «نعم. هاأنا». 2 فقالَ: «صِرتُ شيخا كما ترى ولا أعرِفُ متى أموتُ. 3 فخُذْ عُدَّتَكَ وجُعْبَتَكَ وقوسَكَ واخرُجْ إلى البرِّيَّةِ وتصيَّدْ لي صَيدا، 4 وهَيِّــئْ ليَ الأطعمةَ الّتي أُحبُّ، وجِئْني بِها فآكلَ وأبارِكَكَ قَبلَ أنْ أموتَ».
5 وكانَت رِفقةُ سامعةً حينما كلَّمَ إسحَقُ عيسو ابنَهُ. فلمَّا خرجَ عيسو إلى البرِّيَّةِ ليصطادَ صَيدا ويجيءَ بهِ إلى أبـيهِ، 6 قالت رِفقةُ ليعقوبَ ابنِها: «سَمِعتُ أباكَ يقولُ لعيسو أخيكَ: 7 جِئْني بصيدٍ وهَيِّـئْ ليَ أطعمةً فآكلَ مِنها وأباركَكَ أمامَ الرّبِّ قَبلَ موتي. 8 والآنَ يا ابني، اسمَعْ لكلامي واعملْ بِما أُوصيكَ بِه. 9 إذهبْ إلى الماشيةِ وخُذْ لي مِنها جَديَيْنِ مِنْ خِيرةِ المَعَزِ، فأُهيّئَهُما أطعمةً لأبـيكَ كما يُحِبُّ. 10 فتُحضِرُهما إلى أبـيكَ، ويأكلُ لِـيبارِكَكَ قَبْلَ موتِهِ».
11 فقالَ يعقوبُ لرِفقةَ أُمِّهِ: «لكنَّ عيسو أخي رَجُلٌ أشعَرُ وأنا رجُلٌ أملَسُ. 12 ماذا لو جَسَّني أبـي فوجدَني مُخادِعا؟ ألا أجلِبُ على نفْسي لعنةً لا برَكةً؟» 13 فقالت لَه أمُّهُ: «عليَّ لعنَتُكَ يا ابني. ما علَيكَ إلاَّ أنْ تسمَعَ لِكلامي وتذهبَ وتجيئَني بالجَديَينِ.» 14 فذهبَ وجاءَ بهما إلى أُمِّهِ، فهيَّأت أطعمةً على ما يُحبُّ أبوهُ. 15 وأخذت رِفقةُ ثيابَ عيسو ابنِها الأكبرِ الفاخرةَ الّتي عِندَها في البَيتِ، فألبسَتْها يعقوبَ ابنَها الأصغرَ 16 وكست يَدَيهِ والجانبَ الأملَسَ مِنْ عُنُقِهِ بِـجِلدِ المَعَزِ. 17 وناولت رِفقةُ يعقوبَ ما هيَّأتْهُ مِنَ الأطعمةِ والخُبزِ، 18 فدخلَ على أبـيهِ وقالَ: «يا أبـي»، قالَ: «نعم، مَنْ أنتَ يا ابني؟» 19 فقالَ لَه يعقوبُ: «أنا عيسو بِكرُكَ. فعَلْتُ كما أمرْتَني. قُمِ اجلِسْ، وكُلْ مِنْ صَيدي، وامنَحْني برَكَتَكَ». 20 فقالَ لَه إسحَقُ: «ما أسرعَ ما وجَدْتَ صَيدا يا ابني!» قالَ: «الرّبُّ إلهُكَ وفَّقَني». 21 فقالَ: «تعالَ لأجُسَّكَ يا ابني، فأعرفَ هل أنتَ ابني عيسو أم لا». 22 فتقدَّمَ يعقوبُ إلى إسحَقَ أبـيهِ، فجَسَّهُ وقالَ: «الصَّوتُ صوتُ يعقوبَ، ولكنَّ اليدَينِ يَدا عيسو». 23 ولم يعرِفْهُ، لأنَّ يَدَيهِ كانتا مُشعِرتَينِ كيَدَيْ عيسو أخيهِ. فقبلَ أنْ يـباركَهُ. 24 قالَ: «هل أنتَ حقًّا ابني عيسو؟» قالَ: «أنا هوَ». 25 فقالَ: «قدِّمْ لي مِنْ صَيدِكَ، يا ابني، حتّى آكُلَ وأُبارِكَكَ». فقَدَّمَ لَه فأكَلَ، وجاءَ بخمرٍ فشربَ. 26 وقالَ لَه إسحَقُ: «تقَدَّمْ وقبِّلْني يا ابني». 27 فتَقَدَّمَ وقبَّلَه، فشمَّ رائحةَ ثيابِه وباركَه وقالَ:
«ها رائحةُ ابني
كرائِحةِ حقلٍ بارَكَه الرّبُّ
28 يُعطيكَ اللهُ مِنْ نَدى السَّماءِ
ومِنْ خُصوبَة الأرْضِ
فَيضا مِنَ الحِنطةِ والخمرِ!
29 وتخدُمُكَ الشُّعوبُ
وتسجُدُ لكَ الأُمَمُ!
سيِّدا تكونُ لإخوَتِكَ،
وبَنو أُمِّكَ يَسجدونَ لكَ.
مَلعونٌ مَنْ يلعَنُكَ،
ومُبارَكٌ مَنْ يُبارِكُكَ!»
30 فما إنْ فرَغَ إسحَقُ مِنْ برَكتِه، وخرَجَ يعقوبُ مِنْ عِندِه حتّى رجَعَ عيسو أخوهُ مِنَ الصَّيدِ. 31 فهيَّأَ هوَ أيضا أطعمةً وجاءَ بِها إلى أبـيهِ وقالَ لَه: «قُمْ يا أبـي، وكُلْ مِنْ صَيدي، وبارِكْني». 32 فقالَ لَه أبوهُ: «مَنْ أنتَ؟» قالَ: «أنا ابنُكَ البِكرُ عيسو». 33 فارتَعَشَ إسحَقُ ارتعاشا شديدا وقالَ: «فمَنْ هوَ الذي صادَ صَيدا وجاءَني به، فأكَلْتُ مِنه كلِّه قَبلَ أنْ تجيءَ وباركْتُه؟ نعم، بارَكْتُه ومُبارَكا يكونُ». 34 فلمَّا سَمِعَ عيسو كلامَ أبـيهِ صرَخَ عاليا بِمرارةٍ وقالَ لَه: «بارِكْني أنا أيضا يا أبـي». 35 فأجابَه: «جاءَ أخوكَ بِمَكْرٍ وأخذَ برَكَتَكَ». 36 فقالَ عيسو: «ألأنَّ اسمَهُ يعقوبُ تعَقَّبني مرَّتَينِ؟ أخذَ بَكورِيَّتي، وها هوَ الآنَ يأخُذُ برَكتي». وقالَ: «أما أبقيتَ لي برَكَةً؟» 37 فأجابَه إسحَقُ: «ها أنا جعَلتُهُ سيِّدا لكَ، وأعطيتُه جميعَ إخوتِه عبـيدا، وزَوَّدْتُه بالحِنطةِ والخمرِ، فماذا أعمَلُ لكَ يا ابني؟» 38 فقالَ عيسو: «أما لكَ غيرُ برَكةٍ واحدةٍ يا أبـي؟ بارِكْني أنا أيضا يا أبـي». ورفعَ عيسو صوتَه وبكى. 39 فأجابَه أبوُه:
«بعيدا عن خُصوبَةِ الأرضِ
يكونُ مَسكِنُكَ،
وعَنْ نَدى السَّماءِ مِنْ فوقُ.
40 بِسَيفِكَ تعيشُ وأخاكَ تخدُمُ
فإذا قوِيتَ تكسِر عَنْ عُنُقِكَ نِـيرَه».
يعقوب يهرب من عيسو
41 وحقَد عيسو على يعقوبَ بِسبَبِ البرَكةِ الّتي باركَهُ بها أبوه. وقالَ عيسو في نفْسهِ: «إقتربت أيّامُ الحِدادِ على أبـي. فأقتلُ يعقوبَ أخي». 42 وجاءَ مَنْ أخبرَ رِفقةَ بكلامِ عيسو، فاستدعت يعقوبَ وقالت لَه: «أخوكَ ينوي أنْ يقتُلَكَ. 43 والآنَ اسمعْ لكلامي يا ابني، فقُمْ اهربْ إلى لابانَ أخي في حارانَ، 44 وأقِمْ عِندَه أيّاما قليلةً حتّى يهدأ غضَبُ أخيكَ 45 فإذا هدأَ غضَبُ أخيكَ ونسِـيَ ما فعَلْتَ بهِ أُرسِلُ وآخذُكَ مِنْ هُناكَ. لماذا أفقدُكُما في يومٍ واحدٍ؟»
46 وقالت رِفقةُ لإسحَقَ: «سَئِمتُ حياتي مِن امرأتَي عيسو الحِثِّيَّتَينِ، فإنْ تزوَّجَ يعقوبُ بواحدةٍ مِنْ بَناتِ حِثٍّ مِثلَ هاتَينِ أو مِنْ بَناتِ سائرِ أهلِ هذهِ الأرضِ، فما نَفْعُ حياتي؟»
