Moo-wo-moo ye junuboo ke, i kuŋo kaŋ ne mu
1 Yaawe* la kumoo naata n kaŋ ko: 2 “Alitolu Banisirayilankoolu, ali ka muŋ kuu le fo teŋ, ka tu ñiŋ kuma kotoomaa fo la ali faŋo ye ko: ‘Wuluulaalu le ye yiridiŋ kumuŋo domo, a naata ì diŋolu ñiŋo faa’?”
3 Maarii Yaawe ye ñiŋ ne fo ko: “A be koyiriŋ ñaameŋ ko nte be baluuriŋ ne, ali te ñiŋ kuma kotoomaa fo la kotenke Banisirayila bankoo kaŋ jaŋ. 4 Ali si ñiŋ loŋ ko, moo-wo-moo niyo be nte Yaawe le bulu. Wuluulaa niŋ a diŋo bee mu n taa le ti. Moo-wo-moo ye junuboo ke, wo le be faa la.
5 “Niŋ moo meŋ tilinta ka n na saratoolu muta aniŋ ka kuu tilindiŋolu ke, 6 a buka Banisirayilankoolu la jalaŋolu batu, waraŋ ka domoroo ke ì la jalaŋ konkoolu kaŋ, a buka a siiñoo la musoo tuluŋ ka a kosondi, waraŋ ka musoo laañooyaa a la kuuroo waatoo la, 7 aduŋ a buka moo toora, bari a ka feŋolu murundi le, a ye mennu taa sankayaaraŋo ti, a buka suuñaaroo ke, bari a ka a la domoroo dii konkotoolu la le, a ka fuwaaroolu feetoofata, 8 a buka moo donto kodoo la ka kañewo ñini, waraŋ ka lankaŋ landatambiriŋo laa a kaŋ, a ka jamfa kuu jawu kewo la, aduŋ a ka tiliŋ moolu teema, niŋ a be kiitiyo la, 9 a ka bula n na saratoolu nooma, aniŋ a ka n na yaamaroolu muta tiliŋo kono, wo le mu moo tilindiŋo ti, a be tu la baluuriŋ ne.” Maarii Yaawe le ye a fo.
10 “Niŋ a ye diŋo soto meŋ jarinteeyaata, a ka moofaa ke, waraŋ ka kuu jawoolu ke, 11 hani a faamaa faŋo nene maŋ mennu ke, a ka domoroo ke jalaŋ konkoolu kaŋ, a ka a siiñoo la musoo tuluŋ, 12 a ka fuwaaroolu niŋ mennu be suuloo kono mantoora, a ka suuñaaroo ke, a buka feŋo murundi a ye meŋ taa sankayaaraŋo ti, a ka jalambatoo ke, a ka kuu haraamuriŋolu ke, 13 a ka dontoroo ke ka kañewo ñini jee, aniŋ a ka lankaŋ landatambiriŋo laa moolu kaŋ, fo ñiŋ moo siifaa ñanta baluu la le baŋ? Hanii, a maŋ ñaŋ na baluu la. A ñanta faa la a la wo kuu haraamuriŋ kewo le kamma, aduŋ a la saayaa dunoo be tara la laariŋ a faŋo le kaŋ.
14 “Bari niŋ wo diŋ jarintewo ye diŋo soto, wo ye a je, a faamaa ka kuu jawoolu mennu ke, bari ate maŋ naa wo kuu siifaalu ke, 15 a buka domoroo ke jalaŋ konkoolu kaŋ, waraŋ ka Banisirayilankoolu la jalaŋolu batu, a buka a siiñoo la musoo tuluŋ, 16 a buka moo mantoora, waraŋ a buka sankayaaraŋ taa juloo to, a buka suuñaari ke, bari a ka konkotoolu domorindi, a ka fuwaaroolu feetoofata, 17 a ka jamfa tilimbaliyaa kuwo la, a buka moo donto kodoo la ka kañewo ñini, waraŋ lankaŋo meŋ landatambita, bari a ka n na saratoolu muta, a ka bula n na yaamaroolu nooma, ate te faa la a faamaa la kuu jawu kewolu kamma la, a be tu la baluuriŋ ne. 18 Bari a faamaa be faa la a faŋo la kuu jawu kewolu le kamma, kaatu a ka nakaroo le ke, a ka a baadiŋo suuñaa, aduŋ a ka kuu jawoo ke a la moolu la.
19 “Hani wo ali ka a fo le ko, ‘Muŋ ne ye a tinna faa la junuboo dunoo te laa la diŋo kaŋ?’ Bayiri diŋo ñiŋ ye n na saratoolu muta le, aniŋ a ye kuu tilindiŋolu ke, aduŋ a ye a hakiloo tu n na yaamaroolu to le, wo to a be tu la baluuriŋ ne.
20 “Moo meŋ ye junuboo ke, wo le be faa la. Diŋo te a faa la junuboo dunoo taa la, waraŋ faa ye a diŋo la junuboo dunoo taa. Moo tilindiŋo la tiliŋo, m be a joo la wo le la, aduŋ moo kuruŋo la kuruŋyaa, m be a fanaa joo la wo kuruŋyaa le la.
21 “Bari niŋ moo kuruŋo ye i foño a la junube kuu kewo la, aduŋ a ye n na yaamaroolu bee muta, aniŋ ka bula n na saratoolu nooma tiliŋo kono, tooñaa a be baluu la le, a te faa la. 22 A ye kuu kuruŋolu mennu bee ke, n hakiloo te bula la hani kiliŋ na ì kono. Kaatu a ye kuu tilindiŋolu mennu ke, wo le be a tinna la a ye baluu. 23 Nte Maarii Yaawe ye ñiŋ ne fo ko: Fo nte ka kontaani moo kuruŋo la saayaa la le baŋ? Hanii, n ka kontaani ñiŋ ne la, niŋ a ye a koo dii a la kuu jawu kewolu la, a ye baluu.
24 “Bari niŋ moo tilindiŋo ye i foño a la kuu tilindiŋ kewo la, a ye a dati ka kuu jawoolu niŋ kuu haraamuriŋolu ke, ko moo kuruŋolu ka a ke ñaameŋ, fo a ñanta baluu la le baŋ? A ye kuu kendoolu mennu bee ke, n hakiloo te bula la hani kiliŋ na. Kaatu a la tilimbaliyaa le ye a la boyoo saabu, a ye kuu jawoolu mennu ke, wo le be a faa la.
25 “Hani wo ali ka ñiŋ ne fo ko, ‘Maariyo la kiitiyo maŋ tiliŋ.’ Alitolu Banisirayilankoolu, ali i lamoyi n na. Nte le la kiitiyo maŋ tiliŋ baŋ? Wo ye a tara alitolu faŋolu le tilimbaliyaata.
26 “Niŋ moo tilindiŋo ye a koo dii a la kuu tilindiŋ kewo la, a ye a dati ka junube kuwolu ke, wo kuwo le be a faa la. 27 Wo ñaa kiliŋo la, niŋ moo kuruŋo ye a koo dii a la kuu jawu kewo la, a bulata n na saratoolu nooma tiliŋo kono, a be a niyo tankandi la le. 28 Bayiri a ye a loŋ ne a ye kuu jawoolu mennu bee ke, a ye a koo dii ì la, tooñaa a be baluu la le, a te faa la.
29 “Hani saayiŋ alitolu Banisirayilankoolu ka a fo le ko, ‘Maariyo la kiitiikuntoo maŋ tiliŋ.’ Fo n na siloo maŋ tiliŋ baŋ? Hee Banisirayilankoolu! Fo alitolu le maŋ tara sila jenkeriŋo kaŋ?”
30 Maarii Yaawe ye ñiŋ ne fo ko: “Alitolu Banisirayilankoolu, m be moo-wo-moo kiitindi la a taaraŋ siloo le la. Ali tuubi! Ali ye ali koo dii ali la kuu jawu kewolu la, i si a je, junuboo te ali boyindi noo la. 31 Ali fata kuu jawoolu la ali ka mennu bee ke. Ali ye i miira kutake, aniŋ ali ye ali sondomoolu faliŋ. Hee Banisirayilankoolu! Muŋ ne ye a tinna ali lafita ka faa? 32 Moo-wo-moo la saayaa buka diyaa n ye. Ali tuubi, ali ye baluu!” Maarii Yaawe le ye a fo.
كل واحد مسؤول عن أعماله
1 وقالَ ليَ الرّبُّ: 2 «ما بالُكُم تُردِّدونَ هذا المثَلَ في أرضِ إِسرائيلَ: الآباءُ أكلوا الحِصرمَ وأسنانُ البَنينَ ضَرِسَت؟ 3 حَيٌّ أنا، يقولُ السَّيِّدُ الرّبُّ، لن تُردِّدوا بَعدَ الآنَ هذا المثَلَ في إِسرائيلَ. 4 فجميعُ النُّفوسِ هيَ لي: نفْسُ الأبِ ونفْسُ الابنِ، كِلتَاهُما لي. النَّفسُ الّتي تخطَأُ هيَ وحدَها تموتُ.
5 «فإذا كانَ الإنسانُ صديقا وعمِلَ ما هوَ حَقٌّ وعَدلٌ، 6 وما عَبَدَ أصنامَ بَيتِ إِسرائيلَ ولا أكلَ مِنْ ذبائِحِها على الجِبالِ‌، وما غرَّرَ ا‏مرأةَ قريـبِهِ ولا ضاجعَ امرأةً طامِثا‌، 7 وما ظَلمَ أحدا وردَّ إلى المديونِ رهنَهُ، وما سرقَ وأعطى خبزَهُ للجائعِ وكَسا العُريانَ ثوبا، 8 وما أعطى بالرِّبى‌ ولا أخذَ رِبحا وكَفَّ يَدَهُ عَنِ الإثمِ، وحكَمَ بالعَدلِ بَينَ النَّاسِ 9 وسلَكَ في فرائضي وعمِلَ بأحكامي، فهوَ صدّيقٌ يستَحقُّ الحياةَ، يقولُ السَّيِّدُ الرّبُّ.
10 «وإذا وَلدَ هذا الصِّدِّيقُ ا‏بنا لِصًّا سفَّاكا للدِّماءِ يفعَلُ بعضَ تِلكَ الشُّرورِ، 11 فيأكُل مِنْ ذبائحِ الأوثانِ على الجِبالِ ويُغرِّر ا‏مرأةَ قريـبِهِ، 12 ويَظلِم البائسَ والمِسكينَ، ويَسرِق ولا يَردُّ الرَّهنَ، ويرفعُ عينيهِ إلى الأصنامِ الرَّجسةِ ويتعبَّدُ لها 13 ويُقرِضُ مالَهُ بالرِّبا، أفيحيا، بل يموتُ لأنَّهُ فعَلَ جميعَ تِلكَ الأرجاسِ ويكونُ دمُهُ علَيهِ.
14 «وإذا ولَدَ هذا الرَّجلُ ا‏بنا فرأى جميعَ خطايا أبـيهِ الّتي عَمِلَها. رآها لكنَّهُ لم يَعملْ مِثلَها. 15 فكانَ لا يأكُلُ مِنْ ذبائحِ الأوثانِ على الجِبالِ، ولا يرفعُ عينَيهِ مُتعبِّدا إلى أصنامِ شعبِ إِسرائيلَ، ولا يُغرِّرُ ا‏مرأةَ قريـبِهِ، 16 ولا يَظلِمُ أحدا ولا يَطلبُ رَهنا، ولا يسرِقُ، ويُعطي خبزَهُ للجائعِ ويكسو العُريانَ ثوبا، 17 ولا يظلِمُ البائسَ‌ ولا يأخُذُ رِبا، ويَحكُمُ بالعَدلِ ويَسلُكُ في فرائِضي، فهوَ لا يموتُ بإثْمِ أبـيهِ، بل يحيا. 18 أمَّا أبوهُ الّذي ظلَمَ وسرَقَ وفعَلَ ما هوَ غيرُ صالحٍ بَينَ شعبِهِ، فهوَ يموتُ بسبَبِ إثْمِهِ.
19 «تسألونَ: لماذا لا يحمِلُ الابنُ إثْمَ أبـيهِ؟ والجوابُ هوَ أنَّ الابنَ فعَلَ ما هوَ حَقٌّ وعَدلٌ، وعمِلَ بِـجميعِ فرائِضي، فهوَ لذلِكَ يحيا. 20 النَّفسُ التي تَخطَأُ هيَ وحدَها تموتُ. الابنُ لا يحمِلُ إثْمَ أبـيهِ، والأبُ لا يَحمِلُ إثْمَ ابنِهِ. الخيرُ يَعودُ على صاحبِهِ بالخيرِ، والشَّرُّ يعودُ على صاحبِهِ بالشَّرِّ‌. 21 والشِّرِّيرُ الّذي يتوبُ عَنْ جميعِ خطاياهُ الّتي فعلَها، ويعمَلُ بِـجميعِ فرائِضي ويحكُمُ بالحَقِّ والعَدلِ، فهوَ يحيا ولا يموتُ. 22 جميعُ معاصِيهِ الّتي فعلَها لا تُذكَرُ لَه، وسببُ أعمالِهِ الصَّالحةِ يحيا. 23 أبمَوتِ الشِّرِّيرِ يكونُ سروري، يقولُ السَّيِّدُ الرّبُّ، كلاّ، بل بتَوبتِهِ عَنْ شَرِّهِ فيحيا 24 إذا ا‏رتدَّ البارُّ عَنْ بِرِّهِ وفعَلَ الإثْمَ وعمِلَ كُلَّ الأرجاسِ الّتي يعمَلُها الشِّرِّيرُ، أفيحيا؟ كلاّ، ولا يُذكَرُ أيٌّ مِنْ أعمالِهِ الصَّالحةِ بل يموتُ بسبَبِ خيانتِهِ وخطيئتِهِ.
25 «فتقولونَ: طريقُ الرّبِّ غَيرُ مُستقيمٍ. إِسمعوا يا شعبَ إِسرائيلَ: أطريقي أنا غَيرُ مُستقيمٍ، أم طُرقُكُم أنتُم هيَ غيرُ مُستقيمةٍ يا شعبـي 26 إذا ا‏رتدَّ البارُّ عَنْ بِرِّهِ وفعَلَ الإثْمَ وماتَ فبسبَبِ إثْمِهِ الّذي فعلَهُ يموتُ. 27 وإذا تابَ الشِّرِّيرُ عَنْ شَرِّهِ وعمِلَ ما هوَ حَقٌّ وعَدلٌ، فهوَ يُنقِذُ حياتَهُ. 28 فمَن رأى جميعَ معاصيهِ وتابَ عَنها، فهوَ يحيا ولا يموتُ. 29 لكنَّ شعبَ إِسرائيلَ يقولونَ: طريقُ الرّبِّ مُستقيمةٌ. أطرُقي أنا غيرُ مُستقيمةٍ يا شعبَ إِسرائيلَ، أم طُرقُكُم أنتُم هيَ غَيرُ مُستقيمةٍ؟
30 «فلِذلِكَ أدينُ كُلَّ واحدٍ مِنكُم بحسَبِ أفعالِهِ، يقولُ السَّيِّدُ الرّبُّ. فتوبوا وا‏رجِعوا عَنْ جميعِ معاصيكُم لِئلاَّ يكونَ الإثْمُ سبَبا لهلاكِكُم. 31 أُنبذوا جميعَ معاصيكُم واتَّخذوا قلبا جديدا وروحا جديدا، فلِماذا تُريدونَ الموتَ يا شعبَ إِسرائيلَ؟ 32 فأنا لا أُسَرُّ بموتِ مَنْ يموتُ، يقولُ السَّيِّدُ الرّبُّ، فا‏رجِعوا إليَّ وا‏حيَوا».