Yaawe Tambi Tumoo
1 Yaawe* ko Musa niŋ Haaruna ye Misira kono ko, 2 “Ñiŋ ne be ke la ali kari foloo ti, ali kari foloo saŋo kono. 3 A fo Banisirayilankoolu bee ye ko, ñiŋ karoo tili taŋ luŋo la kee-wo-kee ñanta baariŋ kiliŋ waraŋ saajiiriŋ kiliŋ ñini la a la dimbaayaa ye le, sinkiri-wo-sinkiri baariŋ kiliŋ waraŋ saajiiriŋ kiliŋ. 4 Niŋ baa waraŋ saajiyo warata sinkiri kiliŋo ye, a niŋ a siiñoo meŋ sutiyaata ñoo la, ñanta a talaa la moo nankamoo le fee, mennu ñanta a domo la. 5 Ali si saajiyo waraŋ baa tomboŋ, bari a ñanta ke la sanji kiliŋ kotoŋo le ti, meŋ maŋ sootaari soto. 6 Ali si ì topatoo fo karoo tili taŋ niŋ naaninjaŋo luŋo la. Bituŋ fitiri maafaŋo la Banisirayila moo bee si beŋ, ì si ì kanateyi. 7 Bituŋ ì si yeloo doo taa, ì ye saajiyolu domo buŋolu mennu kono, ì si a ke bundaa kaadaroolu bala aniŋ ì santo. 8 Wo suuto kiliŋo la ì ñanta subu janiriŋo niŋ jamba kuniyaariŋo le domo la, aniŋ mbuuroo meŋ maŋ leweñoo soto. 9 Ali kana subu keroo ñimi, waraŋ ka a tabi niŋ jiyo la. Ali a jani, ali ye kuŋolu, siŋolu niŋ konokono feŋolu fanaa jani. 10 Ali kana feŋ tu jee, janniŋ fanoo be ke la. Niŋ too tuta jee, ali ñanta a jani la le, fo a ye keremu. 11 Ali ñanta a domo la teŋ ne: Ali ye ali tewolu siti, ali ye ali la samatoolu tu ali siŋolu to, ali la taamaraŋ dokoo ye tara ali buloolu kono. Ali si a domo tariyaake, kaatu nte Yaawe Tambi Tumoo* le mu.
12 “M be tambi la Misira bankoo kaŋ wo suutoo le, aduŋ m be konoñaa foloolu bee faa la le, mennu be Misira bankoo kaŋ, hadamadiŋolu niŋ daafeŋolu bee. M be Misirankoolu la alloolu bee kiitindi la le. Nte le mu Yaawe ti. 13 Yeloo be ke la taamanseeri le ti ali la buŋolu to, ali be sabatiriŋ daamennu to. Niŋ ŋa yeloo je, m be tambi la jee la le, aduŋ hani ali te mantoora kiliŋ soto la, niŋ m be Misira bankoo tumbuŋ kaŋ. 14 Ali ñanta ñiŋ luŋo le kidimandi la. Jamaanoolu mennu be naa la, wolu be a juura la le, ka a ke Yaawe la juuraloo ti. Saŋ-wo-saŋ, ali ñanta a juura la le fo fawu.
15 “Ali ñanta mbuuru leweñintaŋo domo la le fo tili woorowula. Tili foloo, ali leweñoo bondi ali la buŋolu kono, kaatu niŋ moo-wo-moo ye feŋ domo leweñoo be meŋ bala, m be wo bo la Banisirayila kontoo to le. 16 Luŋ foloo niŋ luŋ labaŋo ali si beŋ ka baturoo ke. Ali kana dookuwo ke ñiŋ luŋolu la, fo domori dadaa, moolu ñanta meŋ domo la. Ali ñanta wo doroŋ ne ke la. 17 Ali Mbuuru Leweñintaŋo Juuraloo* ke, kaatu ñiŋ luŋo faŋo le ŋa ali kafumaalu bondi Misira bankoo kaŋ. Jamaanoolu mennu be naa, ñanta ñiŋ luŋo juura la le. 18 Kari foloo kono ali ñanta mbuuroo domo la le, meŋ maŋ leweñoo soto, ka bo tili taŋ niŋ naaninjaŋo luŋo wulaaroo la, ka taa fo tili muwaŋ niŋ kilinjaŋo wulaaroo la. 19 Tili woorowula leweñoo maŋ ñaŋ na tara la ali la buŋolu kono. Aduŋ moo-wo-moo ye feŋ domo leweñoo be meŋ bala, te tara la Banisirayila la kontoo to kotenke, hani a ye a tara tumarankewo le mu waraŋ bankudiŋo. 20 Feŋ-wo-feŋ maŋ leweñoo soto, ali wo domo. Ali be sabatiriŋ daameŋ, ali ñanta mbuuru leweñintaŋo le domo la.”
21 Bituŋ Musa ye Banisirayila alifaalu bee kumandi, a ko ì ye ko, “Ali taa, ali ye beeyaŋolu tomboŋ ali la dimbaayaalu ye, ali ye Yaawe Tambi Tumoo beeyaŋo kanateyi. 22 Ali siisiliŋñaama buloo taa, ali ye a bula yele booloo kono, ali ye yeloo doo muu bundaa santo niŋ a kaadari fuloo bee la. Hani moo kiliŋ ne maŋ ñaŋ na finti la a la buŋo kono, janniŋ fanoo ka ke. 23 Niŋ Yaawe be tambi la bankoo kaŋ, ka taa Misirankoolu faa, a ye yeloo je bundaa meŋ santo niŋ a kaadaroolu bala, a be tambi la wo bundaa la le. A te soŋ na saayaa malaayikoo ye duŋ wo buŋo kono, ka ali faa. 24 Ali si ñiŋ yaamaroolu muta ali faŋo ye, aniŋ ali la jamaanoo moolu mennu be naa fo fawu. 25 Niŋ ali dunta bankoo kaŋ, Yaawe be meŋ dii la ali la, ko a ye ali laahidi ñaameŋ, ali ñanta ñiŋ juuraloo ke la le. 26 Niŋ ali diŋolu ye ali ñininkaa, ‘Ñiŋ juuraloo kotoo mu muŋ ne ti alitolu ye?’ 27 ali a fo ì ye ko, ‘Yaawe Tambi Tumoo sadaa* le mu Yaawe ye, meŋ tambita Banisirayilankoolu la buŋolu la, mennu be Misira. A ye ǹ na koridaalu tankandi le, kabiriŋ a ka Misirankoolu faa.’ ”
Bituŋ moolu sujudita, ì duwaata. 28 Yaawe ye Musa niŋ Haaruna yaamari meŋ na, Banisirayilankoolu ye wo le ke.
Mantoora labaŋo: Konoñaa foloolu la saayaa
29 Suuto baa Yaawe ye konoñaa foloolu bee faa, mennu be Misira, ka dati Firawoona meŋ mu mansa ti, dinkee foloo la, ka taa fo bunjawutonkoo dinkee foloo, aniŋ beeyaŋolu bee konoñaa foloo. 30 Firawoona niŋ a la ñaatonkoolu aniŋ Misirankoolu bee wulita suutoo. Wuuri baa tarata Misira kono, kaatu buŋ te jee, moo maŋ faa daameŋ. 31 Wo suutoo Firawoona ye Musa niŋ Haaruna kumandi, a ko ì ye ko, “Ali wuli! Ali n na moolu bula, alitolu niŋ Banisirayilankoolu! Ali taa Yaawe batu, ko ali lafita a la ñaameŋ. 32 Ali ali la saajiyolu, baalu niŋ ninsoolu taa, ko ali ye meŋ fo nuŋ, ali ye taa. Aduŋ ali si neemoo daani n ye.”
Banisirayilankoolu bota Misira
33 Misirankoolu ye moolu hawujandi ka bankoo bula. Ì ko, “Niŋ wo nte, m̀ bee be faa la le.” 34 Bituŋ moolu ye ì la fariña nooniriŋo taa, janniŋ leweñoo ka ke jee, ì ye a ke ì la mbuuru janiraŋ keraŋo kono, ì ye ì moromoro faanoolu kono, ì ye a laa ì daba kunkuŋolu kaŋ, ì niŋ a taata. 35 Musa ye meŋ fo, Banisirayilankoolu ye wo le ke. Ì ye Misirankoolu ñininkaa ì la sanoo niŋ kodiforo ñaroolu la aniŋ ì la feetoofatoolu. 36 Yaawe ye a ke le, Misirankoolu kaayaata moolu ye. Ì ye ì ñininkaa meŋ na, ì ye wo le dii ì la. Bituŋ ì ye Misirankoolu la feŋolu samba.
37 Banisirayilankoolu taamata le ka bo Ramesesi fo Sukoti, kee wuli keme wooro ñoŋ ne tarata sinna taamoo la, musoolu niŋ dindiŋolu daa boriŋo jee. 38 Moo koteŋ jamaa niŋ ì taata ñoo la le, aniŋ beeyaŋ kooree jamaa, mennu be ko baalu, saajiyolu, aniŋ ninsoolu. 39 Ì ye fariña nooniriŋolu mennu bondi naŋ Misira, ì ye mbuuroolu jani jee le, mennu maŋ leweñoo soto, kaatu ì maŋ waatoo soto, ka domoroo dadaa ì faŋ ye, kabiriŋ ì ye ì bayi Misira.
40 Banisirayilankoolu siita Misira le fo sanji keme naani niŋ sanji taŋ saba. 41 Wo sanji keme naani sanji taŋ saboo baŋ luŋo faŋo le la, Yaawe la kafoolu bee fintita Misira. 42 A keta nuŋ suutoo le, kabiriŋ Yaawe ye ì kanta, ka ì bondi Misira. Banisirayilankoolu ñanta wo suutoo kiliŋo londi la le, ka Yaawe buuñaa, aduŋ jamaanoo moolu mennu be naa, wolu fanaa ñanta wo le ke la fo fawu.
Yaawe Tambi Tumoo Juuraloo
43 Yaawe ko Musa niŋ Haaruna ye ko, “Ñinnu le mu Yaawe Tambi Tumoo Juuraloo* la kuwolu ti: Tumarankee maŋ ñaŋ na Yaawe Tambi Tumoo Juuraloo domoroo domo la, 44 bari ali ye joŋ-wo-joŋ saŋ, a si a domo noo le, niŋ ali ye a sunna. 45 Luntaŋo waraŋ ali ye dookuulaa meŋ luwaasi maŋ ñaŋ na a domo la. 46 Domoroo bee ñanta domo la buŋo le kono, a dadaata daameŋ, a maŋ ñaŋ na finti la banta. Aduŋ ali kana hani beeyaŋ kulu kiliŋ ne kati. 47 Banisirayila moolu bee le ñanta ñiŋ juuraloo ke la. 48 Tumarankewo meŋ be sabatiriŋ ali kono, aduŋ a lafita Yaawe Tambi Tumoo juura la, wo ñanta kewolu bee sunna la le mennu be a la buŋo kono. Bituŋ a daa si kafu jee ko moo meŋ wuluuta bankoo kaŋ. Kewo meŋ maŋ sunna, wo maŋ ñaŋ na a domo la. 49 Ñiŋ luwaa kiliŋo laata moo kaŋ ne meŋ wuluuta bankoo kaŋ, aniŋ tumarankewolu mennu be ali kono.”
50 Yaawe ye Musa niŋ Haaruna yaamari meŋ na, Banisirayilankoolu ye wo le ke. 51 Aduŋ wo luŋo faŋo le Yaawe ye Banisirayilankoolu kafumaalu bondi Misira kono.
عيد الفصح
1 وقالَ الرّبُّ لموسى وهرونَ في أرضِ مِصْرَ: 2 «هذا الشَّهرُ‌ يكونُ لكُم رأسَ الشُّهورِ وأوَّلَ شُهورِ السَّنَةِ. 3 أخبِرْ جميعَ بَني إِسرائيلَ أنْ يأخُذَ كُلُّ واحدٍ مِنهُم في العاشرِ مِنْ هذا الشَّهرِ خروفا واحدا عن أهلِ بَيتِهِ. 4 فإنْ كانَ أهلُ بَيتِه أقلَّ مِنْ أن يأكُلوا خروفا، فليُشاركْ فيه جارَه القريـبَ منْ مَنزِلِه حتّى يجتمِـعَ علَيهِ عدَدٌ مِنَ النُّفوسِ يكفي لأكْل خروفٍ. 5 ويكونُ الخروفُ مِنَ الغنَمِ أو المَعزِ، وتأخُذونَه صحيحا ذَكَرا ا‏بنَ سنَةٍ. 6 وتحفَظونَه عِندَكُم إلى اليومِ الرَّابعَ عشَرَ مِنْ هذا الشَّهرِ، فيذبَحُ كُلُّ جماعةِ بَني إِسرائيلَ مَعا خِرافَهُم في العَشيَّةِ، 7 ويأخُذونَ مِنْ دمِهِ ويرشُّونَه على جانِبَـي البابِ وعتبتِهِ العُليا في المَنازلِ الّتي يأكُلونَه فيها. 8 ويأكُلونَ لَحمَه في تلكَ اللَّيلةِ مَشويًّا بالنَّارِ معَ خُبزٍ فطيرٍ وأعشابٍ مُرَّةٍ. 9 لا تأكُلوا شيئا مِنهُ نيئا ولا مَسلوقا بماءٍ، بل مَشوِّيا بنارٍ معَ رأسِهِ وأكارِعِه وجَوفِه، 10 ولا تُبقُوا شيئا مِنهُ إلى الصَّباحِ. فإنْ بَقيَ شيءٌ مِنهُ إلى الصَّباحِ، فأحرِقوهُ بالنَّارِ. 11 وحينَ تأكلونَهُ كونوا مُتَأهّبـينَ للرَّحيلِ، أوساطُكُم مشدودةٌ وأحذيَتُكُم في أرجُلِكُم، وعِصيُّكُم في أيديكُم، وكُلُوه بعَجَلةٍ، فهوَ فِصْحٌ للرّبِّ. 12 وأنا أعبُرُ أرضَ مِصْرَ في تِلكَ اللَّيلةِ وأقتُلُ كُلَّ بكْرٍ فيها مِنَ النَّاسِ والبَهائمِ، وأُنزِلُ عِقابـي بجميعِ آلهةِ المِصْريِّينَ، أنا الرّبُّ. 13 فيكونُ الدَّمُ على البُيوتِ الّتي أنتُم فيها علامةً لكُم. فأراهُ وأعبُرُ عَنكُم ولا أفتُكُ بِكُم وأُهلِكُكُم إذا ضرَبْتُ أرضَ مِصْرَ‌. 14 ويكونُ هذا اليومُ لكُم ذِكْرا، فتُعَيِّدونَهُ للرّبِّ فريضةً لكُم مدى أجيالِكُم.
عيد الفطير
15 «وتأكلونَ الخُبزَ الفطيرَ سَبْعةَ أيّامٍ. في اليومِ الأوَّلِ تُخرِجونَ الخَميرَ مِنْ منازِلِكُم، فكُلُّ مَنْ أكلَ خَميرا مِنَ اليومِ الأوَّلِ إلى السَّابعِ أقطَعُهُ مِنْ بَني إِسرائيلَ. 16 وتُقيمونَ في اليومِ الأوَّلِ ا‏حتفالا مُقدَّسا، وفي اليومِ السَّابـعِ ا‏حتفالا مُقدَّسا. وفي هذَينِ اليوميَنِ لا تعملونَ عمَلا إلاَّ مِنْ أجلِ تَهيئةِ الطَّعامِ لِكُلِّ واحدٍ مِنكُم. 17 حافِظوا على عيدِ الفطيرِ، لأنِّي في هذا اليومِ ذاتِه أخرجتُكُم جميعا مِنْ أرضِ مِصْرَ. حافِظوا عليهِ فريضةً لكُم مدَى أجيالِكُم. 18 كُلوا فطيرا مِنْ عَشيَّةِ اليومِ الرَّابعَ عشَرَ إلى عَشيَّةِ اليومِ الحادي والعِشْرينَ مِنَ الشَّهرِ الأوَّلِ. 19 ولا يَكُنْ خَميرٌ في بُيوتِكُم سَبْعَةَ أيّامٍ، فَكُلُّ مَنْ أكلَ خَميرا أقطَعُهُ مِنْ بَني إسرائيلَ، دخيلا كانَ أم أصيلا. 20 لا تأكُلوا شيئا مُختمِرا، بل في جميعِ مَساكِنِكُم تأكلونَ فطيرا»‌.
21 فدعا موسى جميعَ شُيوخِ بَني إِسرائيلَ وقالَ لهُم: «قوموا خُذوا لكُم غنَما بحسَبِ عَشائِرِكُم وقدِّموا ذبـيحةَ فِصْحٍ للرّبِّ، 22 وخُذوا باقةَ زُوفا وا‏غمِسُوها في الدَّمِ الّذي في الطَّستِ ورِشُّوا مِنهُ على العتبَةِ العُليا وجانبَـي البابِ. ولا يخرُجْ أحدٌ مِنكُم مِنْ بابِ مَنزلِهِ حتّى الصَّباحِ. 23 ويمُرُّ الرّبُّ ليَفتُكَ بالمِصْريِّينَ، فإذا رأى الدَّمَ على العتبَةِ العُليا وجانبَـي البابِ عبَرَ عنهُ ومَنعَ ملاكَ الموتِ‌ مِنْ أن يَدخُلَ بُيوتَكُم لِـيَفتُكَ بِكُم. 24 وا‏حفَظوا هذا الأمرَ فريضةً لكُم ولبنيكُم إلى الأبدِ، 25 وإِذا دخلتُمُ الأرضَ الّتي يُعطيها لكُمُ الرّبُّ كما قالَ: فا‏حفَظوا هذِهِ العِبادَةَ. 26 وإذا قالَ لكُم بَنوكُم: ما معنَى هذِهِ العبادَةِ 27 فقولوا: هيَ ذبـيحَةُ فِصْحٍ نُقَدِّمُها للرّبِّ الّذي عبَرَ عنْ بُيوتِ بَني إِسرائيلَ في مِصْرَ، فخَلَّصَها لمَّا فَتكَ بالمِصْريِّينَ». فركَعَ الشَّعبُ ساجدينَ 28 وذهَبَ بَنو إِسرائيلَ، فعَمِلوا كما أوصى الرّبُّ موسى وهرونَ.
الضربة العاشرة: موت الأبكار
29 ولمَّا ا‏نتَصفَ اللَّيلُ فَتكَ الرّبُّ بكلِّ بكْرٍ‌ في جميعِ أرضِ مِصْرَ، مِنْ بِكْرِ فِرعَونَ الجالسِ على عرشِهِ إلى بِكْرِ الأسيرِ الّذي في السِّجنِ، وضرَبَ جميعَ أبكارِ البَهائِمِ. 30 فأفاقَ فِرعَونُ في اللَّيلِ، هوَ وجميعُ رجالِهِ وسائِرُ المِصْريِّينَ، وا‏رتفَعَ صُراخٌ عظيمٌ في مِصْرَ، حيثُ لا بَيتَ إلاَّ وكانَ فيهِ مَيْتٌ. 31 فا‏ستدعَى فِرعَونُ موسى وهرونَ في اللَّيلِ وقالَ لهُما: «قوما ا‏خْرُجا منْ بَينِ شعبـي، أنتُما وبَنو إِسرائيلَ. وا‏ذهَبوا ا‏عبُدوا الرّبَّ كما قُلتُم. 32 وغنَمُكُم وبقرُكُم خُذوها أيضا كما قُلتُم، وا‏ذهَبوا، ولا تَبقَوا عِندي».
33 وا‏ستعجَلَ المِصْريُّونَ بَني إِسرائيلَ على الرَّحيلِ عَنْ أرضِهِم وقالُوا: «لِئلاَّ نموتَ كلُنَّا». 34 فحمَلَ الشَّعبُ عجينَهم قَبلَ أنْ يَختمِرَ، فكانَت مَعاجِنُهم مَشدودَةً في ثيابِهِم على أكتافِهِم. 35 وفعَلَ بَنو إِسرائيلَ كما قالَ لهُم موسى، فطلَبوا مِنَ المِصْريِّينَ مَصاغَ فِضَّةٍ وذهَبٍ وثيابا. 36 وأعطى الرّبُّ الشَّعبَ حُظوةً عِندَ المِصْريِّينَ فوهَبوهُم ما طلَبوا. وهكذا سلَبوا المِصْريِّينَ‌.
رحيل بني إسرائيل
37 ورحَلَ بَنو إِسرائيلَ مِنْ رعْمَسيسَ إلى سُكَّوتَ‌ بنَحو سِتِّ مئةِ ألفِ راجلٍ، ما عدا النِّساءَ والأطفالَ. 38 وخرَجَ أيضا معَهُم كثيرٌ مِنَ الأغرابِ، وغنَمٌ وبقرٌ ومواشٍ كثيرةٌ. 39 وخبَزوا العجينَ الّذي خَرجوا بهِ مِنْ مِصْرَ وهوَ بَعدُ فطيرٌ، لأنَّهُم طُرِدوا مِنها، فما تمَكَّنوا أنْ يتَمَهلوا حتى لتهيِئةِ الزَّادِ. 40 وكانَت مُدَّةُ إقامةِ بَني إِسرائيلَ بِمصْرَ أربعَ مئةٍ وثلاثينَ سنَةً‌، 41 ففي آخرِ يومٍ‌ مِنْ هذِهِ المُدَّةِ خرَجت جميعُ عَشائرِ شعبِ الرّبِّ مِنْ أرضِ مِصْرَ. 42 تلكَ ليلةٌ سَهِرَ فيها الرّبُّ ليُخرجَهُم مِنْ أرضِ مِصْرَ، وهذِهِ اللَّيلةُ يسهرُ فيها للرّبِّ جميعُ بَني إِسرائيلَ مدَى أجيالِهِم.
وصايا الفصح
43 وقالَ الرّبُّ لموسى وهرونَ: «هذِهِ هيَ فُروضُ عيدِ الفِصْحِ: لا يأكلُ الغريـبُ مِنْ ذبـيحةِ الفِصْحِ 44 ولا يأكلُ منها العبدُ المُشترَى إلاَّ إذا ا‏خْتُتِنَ. 45 والضَّيفُ والأجيرُ لا يأكُلانِ منها، 46 في بَيتٍ واحدٍ تُؤكَلُ ولا يَخرجُ من لحمِها شيءٌ إلى خارجٍ، وعظْمُها لا يُكسَرُ‌ مِنها.
47 «كُلُّ جَماعةِ إِسرائيلَ يَحفظونَ عِيدَ الفِصْحِ 48 وإذا نزَلَ بِكُم دخيلٌ وأرادَ أنْ يُقدِّمَ ذبـيحةَ الفِصْحِ للرّبِّ، فليُختَتنْ كُلُّ ذَكَرٍ مِنْ أهلِ بَيتهِ قَبلَ أنْ يُقدِّمَها، فيصيرَ كالأصيلِ في أرضِكُم. وغيرُ المَختونِ لا يأكلُ مِنها. 49 شريعةٌ واحدةٌ تكونُ للأصيلِ والدَّخيلِ النَّازلِ فيما بَينَكُم».
50 ففعَلَ جميعُ بَني إِسرائيلَ كما أوصى الرّبُّ موسى وهرونَ. 51 وفي ذلِكَ اليومِ‌ نفْسِهِ أخرَجَ الرّبُّ بَني إِسرائيلَ مِنْ أرضِ مِصْرَ بجميعِ عَشائرِهِم.