Yahuudoolu ye ì jawoolu kasaara
1 Saŋo kari taŋ niŋ fulanjaŋo, meŋ mu Adari karoo ti, a tili taŋ niŋ sabanjaŋo luŋo la, mansa la kankulaaroo ñanta ke la wo luŋo le la. Ñiŋ luŋo le Yahuudoolu jawoolu ye a miira ko, itolu le be ì noo la, bari kuwolu yelemata le, Yahuudoolu sawoo loota ì jawoolu ma. 2 Yahuudoolu benta ì la saatee baalu to le taariŋ Mansa Ahasuweru la kumandaŋ bankoolu bee kaŋ, ka moolu kele mennu lafita ka ì kasaara. Hani moo le buka i loo ì fee, kaatu bankoolu bee la moolu maŋ haañi ì la. 3 Siyolu la kuntiyolu, maralilaalu, kumandaŋolu aniŋ mansa la dookuulaalu ka Yahuudoolu maakoyi le, kaatu ì silata Moridekayi la le. 4 Moridekayi semboo warata mansa la buŋo to le, a la kuwo janjanta mansa la kumandaŋ bankoolu bee kaŋ, aduŋ a dawuloo naata wuli laalaa.
5 Yahuudoolu ye ì jawoolu bee faa niŋ hawusaroo* le la ka ì kasaara, aduŋ meŋ diyaata ì ye, ì ye wo le ke moolu la mennu ye ì koŋ. 6 Yahuudoolu ye moo keme luulu le faa ka ì kasaara Susa tatoo kono.
7-10 Hammedata dinkewo Hamani, Yahuudoolu jawoo, ì ye wo fanaa dinkee taŋo faa le. Ì toolu mu Parisandata, Dalifoni, Asipata, Porata, Adaliya, Aridata, Paamasita, Arisayi, Aridayi, aniŋ Fayisata le ti. Bari ì maŋ ì buloo laa ì la sotofeŋolu kaŋ.
11 Wo luŋ kiliŋo la moo meŋ nankamoo faata Susa tatoo kono, ì ye a saata mansa ye le. 12 Mansa ko Mansamusoo* Esita ye ko, “Yahuudoolu ye moo keme luulu le faa ka ì kasaara, aniŋ Hamani dinkee taŋo, aduŋ a keta Susa tatoo doroŋ ne kono. Ì ye muŋ ne ke mansa la kumandaŋ banku toomaalu to? Saayiŋ duŋ i hame kuwo mu muŋ ne ti kotenke? A be dii la i la le. I lafita muŋ ne la? A be ke la le.”
13 Esita ye a jaabi ñiŋ ne la ko, “Niŋ a diyaata ite Mansa ye, wo to i si Susa Yahuudoolu bula ì ye a ke saama fanaa ko bii luŋo la ì ye a ke ñaameŋ, aduŋ i si yaamaroo dii ka Hamani diŋolu deŋ moo dendulaa bala.”
14 Bituŋ mansa ye ì yaamari ka ñiŋ kuwo ke. Ì ye a kankulaa Susa kono le, aduŋ ì ye Hamani dinkee taŋo deŋ ne. 15 Yahuudoolu mennu be Susa benta kotenke Adari karoo tili taŋ niŋ naaninjaŋo luŋo la, aduŋ ì ye moo keme saba le faa Susa, bari ì maŋ i buloo laa ì la sotofeŋolu kaŋ.
16 Wo waatoo, Yahuudoo doolu mennu be nuŋ mansa la kumandaŋ mara bankoolu kaŋ fanaa benta le, ka ì faŋo tankandi, aniŋ ka dahaa ì jawoolu bulu. Ì ye ì jawu moo wuli taŋ woorowula niŋ wuli luulu le faa, bari ì maŋ ì buloo laa ì la sotofeŋolu kaŋ. 17 Ñiŋ keta Adari karoo tili taŋ niŋ sabanjaŋo luŋo le la, a tili taŋ niŋ naaninjaŋo luŋo, ì ye i foño le, aduŋ ì ye a ke feetoo niŋ seewoo luŋo le ti.
Purimu Juuraloo
18 Yahuudoolu mennu be Susa benta tili taŋ niŋ sabanjaŋo luŋo la, aniŋ tili taŋ niŋ naaninjaŋo ka keloo ke, tili taŋ niŋ luulunjaŋo luŋo ì ye ì foño. Ì ye wo ke feetoo niŋ jusulaa luŋo le ti. 19 Ñiŋ ne ye a tinna Yahuudoolu mennu be saatee banta la aniŋ saateeriŋolu to, ka Adari karoo tili taŋ niŋ naanoo ke feeti luŋo ti aniŋ jusulaa. Wo luŋo la ì ka tabiri kendoolu ke le ka ñoo niibo.
20 Moridekayi ye ñiŋ kuwolu bee safee le, aduŋ a ye leetaroolu kii Yahuudoolu bee ye le, mennu sutiyaata waraŋ ì jamfata Mansa Ahasuweru la kumandaŋ bankoolu kaŋ. 21 A ye ì yaamari le, fo saŋ-wo-saŋ ì si Adari karoo tili taŋ niŋ naanoo aniŋ tili taŋ niŋ luuloo juura. 22 Ñiŋ waatoo le Yahuudoolu tankata ì jawoolu ma. Aduŋ ñiŋ karoo le ì la sunoo yelemata ì ye kontaanoo ti, aduŋ ì la jikilateyoo yelemata ì ye feeti luŋo ti. A ye ì safee le, fo ì si ñiŋ luŋo kalamuta ka a ke feetoo niŋ kontaanoo luŋo ti. Aduŋ ì si tabiri kendoolu ke ka ñoo niibo, aniŋ ka soorifeŋolu dii fuwaaroolu la.
23 Bituŋ Yahuudoolu sonta ka tenteŋ juuraloo la ì ye meŋ dati. Moridekayi ye meŋ safee ì ye, ì ka a ke wo le ñaama. 24 Kaatu Yahuudoolu bee jawoo Hamani, Hammedata dinkewo Akaki bonsuŋo ye feeroo siti le ka Yahuudoolu kasaara. Aduŋ a ye puri fayi, wo le mu kuuriŋ fayoo ti, fo ì si ì tiñaa ì ye kasaara. 25 Bari kabiriŋ mansa ye ñiŋ feeroo kalamuta, a ye yaamari safeeriŋo le dii meŋ ye a tinna Hamani bulata a faŋo la mantooroo kono, aduŋ ì ye a niŋ a dinkewolu bee le deŋ moo dendulaa bala. 26 Wo le ye a tinna ñiŋ luŋolu ka kumandi Purimu la, a kumoo bota puri le bala. Bayiri feŋo meŋ bee safeeta ñiŋ leetaroo to, ì ye meŋ je, aniŋ meŋ keta ì la, 27 Yahuudoolu ye ñiŋ ke ì kunto dunoo le ti, ka a ke aadoo ti ì faŋolu ye, ì koomalankoolu, aniŋ moo-wo-moo kafuta ì ma. Ì maŋ ñaŋ na ñina la ñiŋ luŋ fuloo la saŋ-wo-saŋ ko ì ye a fo ì ye ñaameŋ, aniŋ ì ye waatoo meŋ fo ì ye. 28 Jamaani-wo-jamaani, dimbaayaa-wo-dimbaayaa, kumandaŋ banku-wo-kumandaŋ banku, aniŋ saatee baa-wo-saatee baa ñanta i miira la le, aniŋ ka koroosiri ke ñiŋ luŋolu la. Aduŋ Yahuudoolu maŋ ñaŋ na ñiŋ Purimu luŋolu tu la jee ì maŋ a juura, sako ì koomoo fanaa ye ñina ì la ñiŋ aadoo la.
29 Mansamusoo Esita Abihayili dimmusoo, aniŋ Moridekayi fanaa ye leetaroo safee le. Esita ye semboo ke Purimu Juuraloo la kuwo to le, Moridekayi ye meŋ safee koomanto. 30 Wo leetaroo janjanta Yahuudoolu bee le ye, mennu be Mansa Ahasuweru la kumandaŋ banku keme niŋ banku muwaŋ niŋ woorowuloo kono. Leetaroo ye kayiroo niŋ tenkuŋo le ŋaniya Yahuudoolu bee ye. 31 A ye ì niŋ ì koomalankoolu fanaa yaamari le ka Purimu Juuraloo luŋo juura a waatoo la, ko ì ka suŋo muta ñaameŋ aniŋ woosii waatoo. Moridekayi niŋ Mansamusoo Esita le ye ñiŋ yaamaroo dii. 32 Wo yaamaroo le mu ñiŋ ti ko, Yahuudoolu ñanta Purimu Juuraloo muta la le, aniŋ ì ye a safee kitaaboo kono.
انتقام اليهود من أعدائهم
1 وفي اليوم الثَّالثَ عشَرَ مِنَ الشَّهرِ الثَّاني عشَرَ الّذي هوَ شهرُ آذارَ، لمَّا حانَ تنفيذُ أمرِ المَلِكِ وحُكْمِهِ وا‏رتجَى أعداءُ اليهودِ التسلُّطَ علَيهِم، ا‏نقلبَ ذلِكَ‌ فكانَ أنْ تسلَّطَ اليهودُ على مُبغِضيهِم. 2 وا‏جتمعَ اليهودُ في مُدُنِهِم، في كُلِّ أقاليمِ أحشويروشَ المَلِكِ، ليقبضوا على جميعِ الّذينَ يَطلبونَ الإساءةَ إليهم، فلم يقفْ أحدٌ في وُجوهِهِم، لأنَّ الخوفَ مِنهُم ا‏ستولى على جميعِ الشُّعوبِ. 3 وكانَ كُلُّ رؤساءِ الأقاليمِ والحُكَّامُ والولاةُ وعمَّالُ المَلِكِ يُساعدونَ اليهودَ، لأنَّ مَخافةَ مُرْدخايَ ا‏ستولت علَيهِم. 4 كانَ نفوذُهُ كبـيرا في بَيتِ الملِكِ، وصيتُهُ يتعاظمُ في جميعِ الأقاليمِ. 5 فضرَبَ اليهودُ جميعَ أعدائِهِم بالسَّيفِ وفتكوا بهِم كما شاؤوا. 6 وفي شُوشنَ العاصمةِ قتلَ اليهودُ وأهلكوا خمسَ مئَةِ رَجلٍ، 7 وقتلوا فرشنداتا ودلفونَ وأسقاتا 8 وفوراتا وأدليا وأريداتا 9 وفرمشتا وأريسايَ وأريدايَ وويزاتا 10 وهُم عشَرَةُ أبناءِ هامانَ بنِ همداتا عدوِّ اليهودِ. قتلوهُم، لكنَّهُم لم يَمدُّوا أيديَهُم إلى غنيمةٍ.
مزيد من القتلى
11 في ذلِكَ اليومِ رُفِـعَ إحصاءٌ بعَددِ المقتولينَ في شُوشَنَ العاصمةِ إلى المَلِكِ، 12 فقالَ لأسْتِـيرَ الملكةِ: «قتلَ اليهودُ وأهلكوا في شُوشَنَ العاصمةِ وحدَها خَمسَ مئَةِ رجلٍ مِنْ بَينِهم بنو هامانَ العشَرَةُ، فماذا يكونونَ فَعلوا في باقي أقاليمِ المملكةِ؟ والآنَ فما مَطلبُكِ فأعطيه لكِ، وما مُرادُكِ بَعدُ فأقضيه؟» 13 فقالَت أستيرُ: «إنْ حَسُنَ عِندَ المَلِكِ، فَليُبِـحْ لليهودِ الّذينَ في شُوشَنَ أنْ يفعلوا غدا أيضا كما فعلوا في هذا اليومِ، ويُعلِّقوا بَني هامانَ العشَرَةَ على خشَباتٍ‌». 14 فأمرَ المَلِكُ بذَلِكَ وأُذِيعَ أمرُهُ في شُوشَنَ. فعلَّقوا بني هامانَ العشَرَةَ. 15 وا‏جتمعَ أيضا اليهودُ الّذينَ في شُوشَنَ، في اليومِ الرَّابعَ عشَرَ مِنْ شهرِ آذارَ، وقتلوا ثلاثَ مئَةِ رَجلٍ في شُوشَنَ، لكنَّهُم لم يَمدُّوا أيدِيَهُم إلى غنيمةٍ.
16 وا‏جتمعَ سائرُ اليهودِ الّذينَ في أقاليمِ المَلِكِ للدِّفاعِ عَنْ أنْفُسِهِم والاستراحةِ مِنْ أعدائِهِم، فقتلوا خَمسةً وسبعينَ ألفا، لكنَّهُم لم يَمدُّوا أيديَهُم إلى غَنيمةٍ. 17 فعلوا ذلِكَ في اليومِ الثَّالثَ عشَرَ مِنْ شهرِ آذارَ وا‏ستراحوا في اليومِ الرَّابعَ عشَرَ منهُ وجَعلوهُ يومَ وليمةٍ وفرحٍ. 18 وأمَّا اليهودُ الّذينَ في شُوشَنَ فا‏جتمعوا في الثَّالثَ عشَرَ مِنهُ وفي الرَّابعَ عشَرَ وا‏ستراحوا في الخامسَ عشَرَ مِنهُ وجعلوهُ يومَ وليمةٍ وفرحٍ. 19 لذلِكَ جعَلَ اليهودُ الّذينَ في القُرى، السَّاكنونَ مُدُنا غَيرَ مُسوَّرةٍ، اليومَ الرَّابعَ عشَرَ مِنْ شهرِ آذارَ يومَ فرحٍ ووليمةٍ ويومَ خَيرٍ وتبادُلِ العطايا بَعضُهُم معَ بَعضٍ.
رسائل مردخاي إلى اليهود
20 وكتَبَ مُرْدخايُ هذِهِ الأحداثَ وأرسلَ رسائلَ إلى جميعِ اليهودِ الّذينَ في جميعِ أقاليمِ المَلِكِ أحشويروشَ مِنْ أدناها إلى أقصاها. 21 وأوجبَ علَيهِم أنْ يُعيِّدوا في الرَّابعَ عشَرَ مِنْ شهرِ آذارَ واليومِ الخامسَ عشَرَ مِنهُ في كُلِّ سَنةٍ، 22 في اليومَينِ اللَّذَينِ ا‏ستراحَ فيهما اليهودُ مِنْ أعدائِهِم، في الشَّهرِ الّذي تَحوَّلَ لهُم الحُزنُ فيه إلى فَرحٍ والنُّواحُ إلى يومِ ا‏بتهاجٍ، ليجعلوهُما يومَيْ وليمةٍ وفَرحٍ وتبادُلِ العطايا، بَعضُهُم معَ بَعضٍ، والإحسانِ للفقراءِ. 23 فا‏تَّخذَ اليهودُ ما ا‏بتدأوا بإجرائِهِ وما كتبَ بهِ إليهِم مُرْدخايُ قانونا لهُم. 24 ولمَّا كانَ هامانُ بنُ همداتا الأجاجيُّ عَدوَّ جميعِ اليهودِ ونوى علَيهِم ليُهلِكَهم وألقى فُورا أيْ قرعةً ليُفنيَهُم ويُبـيدَهم، 25 لولا أستيرُ الّتي جاءت إلى أمامِ المَلِكِ، فأمرَ برسالةٍ مِنهُ أنْ يَرتدَّ على رأسِ هامانَ تدبـيرُهُ الخَبـيثُ الّذي دبَّرَهُ على اليهودِ وأنْ يُعلَّقَ هوَ وبنوهُ على الخشَباتِ 26 فلذلِكَ دعا اليهودُ هذينِ اليومَينِ فوريم مِنْ لفظةِ فُورَ، 27 فَرضَ اليهودُ وأوجبوهُ على أنفُسِهِم وعلى نَسلِهِم وعلى كُلِّ مَنْ يَتَّصلُ بهِمْ أن لا يُبطِلَ تعيـيدَهُم بهذَينِ اليومَينِ ويُعيِّدَهما في كُلِّ جيلٍ 28 وفي كُلِّ عشيرةٍ وكُلِّ إقليمٍ وكُلِّ مدينةٍ، وأنَّ يومَيْ فُوريمَ هذَينِ لا يُبطَلانِ مِنْ أعيادِ اليهودِ ولا يُمْحَى ذِكرُهُما عِندَ الأجيالِ الآتيةِ.
29 وكتبت أستيرُ المَلِكةُ بِنتُ أبـيحائيلَ ومُرْدخايُ اليهوديُّ بكُلِّ سُلطةٍ لإثباتِ رسالةِ فُوريمَ الثَّانيةِ هذِهِ 30 وأرسَلا بالرَّسائِلِ إلى جميعِ اليهودِ في المئَةِ والسَّبعةِ والعِشرينَ إقليما مِنْ مَملَكةِ أحشويروشَ يتمنَّيانِ فيها لليهودِ السَّلامَ والأمانَ 31 ويَدعوَانهِم لإثباتِ يَومَيْ فُوريمَ هذَينِ في أوقاتِهِما كما فَرضَ مُرْدخايُ اليهوديُّ وأستيرُ المَلِكةُ، وكما أوجبوا على أنفُسِهِم وعلى أجيالِهِم الآتيةِ أمورَ الصِّيامِ والنُّواحِ. 32 وأثبتَ أمرُ أستيرَ أحكامَ فُوريمَ هذِهِ وكُتِبَت في السِّجلِّ.