1 Yeesu la kafoo meŋ be Antiyoki saatewo kono, kiilaariyaa kumafolaalu aniŋ karandirilaalu be ì kono le. Wolu mu Barinabas le ti aniŋ Simeyon, ì ka meŋ kumandi Fatafiŋo la, Lusiyus Kirenenkoo, Manayeni meŋ kuluuta Mansa Herodi la suwo kono, aniŋ Sawulu. 2 Kabiriŋ ì be Maariyo batu kaŋ, aniŋ ì be sundiŋ, Noora Kuliŋo diyaamuta ì ye ko, “Ali Barinabas niŋ Sawulu bondi n ye ñiŋ dookuwo ye, ŋa ì kumandi meŋ na.” 3 Ì la suŋo niŋ duwaa koolaa, ì ye ì buloo laa ì kaŋ, aduŋ ì ye ì kii.
Sawulu niŋ Barinabas Sipurusi jooyoo to
4 Kabiriŋ Noora Kuliŋo ye Sawulu niŋ Barinabas kii, ì taamata fo Selusiya. Ka bo jee ì teyita niŋ kuluŋo la ka taa Sipurusi jooyoo to. 5 Kabiriŋ ì futata Salamis saatewo to, ì ye Alla la kumoo kawandi Yahuudi diina bendulaalu* kono. Yohana Maaka fanaa be ì fee le ka ì maakoyi.
6 Ì ye jooyoo bee taama, fo ì futata Pafos saatewo to. Ì niŋ Yahuudi batuutaatiyo doo benta jee, meŋ mu faniyaa annabiyomoo ti. A too mu Bari-Yeesu le ti. 7 A be jooyoo maralilaa le fee nuŋ, meŋ too mu Seekiyus Pawulu ti. Kee ñaamendiŋo le mu a ti. A ye Barinabas niŋ Sawulu kumandi a kaŋ, kaatu a hameta ka Alla la kumoo moyi. 8 Bari ñiŋ batuutaatiyo Elimas balanta ì la. Jirisi kaŋo to, a too si yelemandi noo batuutaatiyo fanaa la le. Aduŋ a ye a kata ka jooyoo maralilaa la lannoo murundi kooma. 9 Bari Sawulu, ì ka meŋ fanaa kumandi Pawulu la, a be faariŋ Noora Kuliŋo la, a ye a ñaa loo Elimas kaŋ. 10 Bituŋ a ko a ye ko, “Ite Ibiliisa dinkewo, ite mu kuu tilindiŋo bee jawoo le ti. I be faariŋ jamfaa niŋ kuruŋyaa le la. Fo i te i dahaa la Maariyo la sila tilindiŋolu jenkendoo la baŋ? 11 Maariyo buloo laata i kaŋ ne saayiŋ. I be finki la le, i te tiloo je noo la fo waati.” Wo loo niŋ baroo teema diboo boyita a kaŋ. Bituŋ a be muruŋ-muruŋ kaŋ ka moo ñini, meŋ si a buloo muta ka a maakoyi.
12 Kabiriŋ jooyoo maralilaa ye a je, meŋ keta, a laata. Aduŋ a kaawata Maariyo la karandiroo la.
Pawulu niŋ a kafuñoolu be Pisidiya Antiyoki
13 Bituŋ Pawulu niŋ a la kafuñoolu teyita niŋ kuluŋo la ka bo Pafos saatewo to ka taa Perika, meŋ be Pamfiliya tundoo kaŋ. Wo to le Yohana Maaka ye ì bula, a muruta Yerusalaamu. 14 Bari Pawulu niŋ Barinabas bota Perika ka naa Pisidiya Antiyoki saatewo to. Loobula Luŋo la, ì taata Yahuudi diina bendulaa to, ì siita duuma. 15 Musa la Luwaa* niŋ annabiyomoolu la kitaaboolu karaŋo koolaa, ñiŋ diina kafoo ñaatonkoolu ye kumoo kii ì kaŋ ko, “M baadiŋolu*, niŋ ali ye kumoo soto, meŋ si moolu wakiilindi, ali naa a fo!” 16 Wo to le Pawulu loota, a ye a buloo wulindi, bituŋ a ko:
“Banisirayilankoolu aniŋ moolu bee mennu ye Alla ñaasilaŋo soto, ali n lamoyi. 17 Banisirayila la Alla le ye m̀ mumuñolu tomboŋ, a ye ǹ na moolu yiriwandi, kabiriŋ ì be sabatiriŋ Misira bankoo kaŋ. Aduŋ Alla ye ì bondi Misira bankoo kaŋ niŋ a bulu sembemaa baa le la. 18 A muñata ì la daajikoo la keñewuloo* kono fo sanji taŋ naani. 19 Kabiriŋ Alla ye sii woorowula kasaara Kanaani bankoo kaŋ, a ye ì la bankoo dii ì la keetaafeŋo ti. 20 Ñiŋ kuwolu bee keta sanji keme naani aniŋ taŋ luulu wucoo le kono.
“Bituŋ Alla ye kiitindirilaalu dii ì la fo Annabilayi Samuweli la waatoo. 21 Wo koolaa le, ì ye daaniri ke mansakewo la, aduŋ Alla ye Mansa Sawulu dii ì la, Kisi dinkewo ka bo Benjamini lasiloo kono, meŋ ye ì mara fo sanji taŋ naani. 22 Biriŋ Alla ye Sawulu bondi, a ye Dawuda wulindi ì ye ka ke ì la mansa ti. Alla ye seedeyaa ke a la kuwo to le ko, ‘Ŋa Dawuda je le, Yese dinkewo, n lafita meŋ daajikoo la n sondomoo bee la. Feŋ-wo-feŋ diyaata n ye, a be wo le ke la.’
23 “Ka bo ñiŋ bonsuŋo la Alla ye Kiisandirilaa Yeesu dii Banisirayilankoolu la, ko a ye ì laahidi nuŋ ñaameŋ. 24 Janniŋ Yeesu be naa la, Yaayaa Batiseerilaa ye batisoo la kuwo kawandi Banisirayilankoolu bee le ye ko, ì si tuubi, ì ye ì koo dii ì la junuboolu la. 25 Biriŋ Yaayaa be naa a la dookuwo baŋ na, a ko, ‘Ali ye a miira, nte mu jumaa le ti? Nte maŋ ke Alimasiihu* ti. Bari a be naa le saayiŋ, m maŋ jari hani ka a la samata juloolu firiŋ.’
26 “M baadiŋolu, mennu bota Iburayima bala, aniŋ moo koteŋolu mennu ye Alla ñaasilaŋo soto! Ñiŋ kiisoo kumoo kiita ntolu le kaŋ. 27 Moolu mennu be siiriŋ Yerusalaamu, ì niŋ ì la maralilaalu, ì maŋ a suutee ko Alimasiihu le mu. Ì maŋ annabiyomoolu la kumoolu fahaamu, ì ka tu mennu karaŋ na Loobula Luŋolu la. Ì ye ñiŋ kumoolu timmandi le, biriŋ ì ye Yeesu kiitindi. 28 Ì maŋ a tuumi noo feŋ na, meŋ jarita saayaa la. Hani wo ñaa-wo-ñaa, ì ye Payileti daani ka a faa. 29 Biriŋ ì ye kuwolu bee timmandi, mennu safeeta a la kuwo to, ì ye a jindi yiribantambiloo kaŋ, ì ye a baadee kaburoo kono. 30 Bari Alla ye a wulindi ka bo saayaa kono, 31 aduŋ tili jamaa, a tarata finti la moolu kaŋ, a niŋ mennu naata ñoo la Yerusalaamu ka bo Kalilee. Saayiŋ, wolu le mu a la kuwo seedoo ti moolu ye.
32 “Ŋà kibaari betoo le samba naŋ ali ye, Alla ye meŋ laahidi m̀ mumuñolu ye. 33 A ye a timmandi ǹ ye le, ntolu mennu mu ì diŋolu ti, kaatu Yeesu wulindita le ka bo saayaa kono. A be safeeriŋ fanaa Jabuura hijibu fulanjaŋo kono le ko:
‘I mu n dinkewo le ti.
Bii luŋo la nte faŋo keta i faamaa le ti.’
34 “Baawo Alla ye Yeesu wulindi saayaa kono le, a te toli la. Alla ye ñiŋ fo le ko:
‘Ŋa meŋ laahidi Dawuda ye,
m be wo neema senuŋo dii la ite le la.’
35 “Wo kamma la, a ko Jabuura hijibu doo fanaa kono le ko,
‘I te soŋ na, i la Moo Senuŋo ye toli.’
36 “Mansa Dawuda ye dookuwo ke a faŋo la jamaanoo kono le Alla la lafoo kaŋ fo a faata. Bituŋ ì ye a baadee a mumuñolu la baadeekoo to, aduŋ a balajaatoo tolita le. 37 Bari Alla ye meŋ wulindi saayaa kono, wo maŋ toli!
38 “Wo kamma la, m baadiŋolu, ali ye a loŋ ne ko, junube yamfoo kawandita ali ye le ka bo niŋ Yeesu la. 39 Aduŋ moo-wo-moo laata ate la, a be wo firiŋ na junuboolu bee kono le, Musa la Luwaa maŋ meŋ ke noo. 40 Wo to ali ali hakiloo tu fo feŋ kana ke ali la, annabiyomoolu ye meŋ fo ko:
41 ‘Alitolu ñaawalilaalu, ali i koroosi,
ali si jaakali, ali ye kasaara!
M be naa kuu ke la ali tiloo la,
niŋ moo ye a fo ali ye, ali te laa la a la.’
42 Kabiriŋ moolu fintita diina bendulaa to, ì ye Pawulu niŋ Barinabas daani ka naa ñiŋ kumoolu fo ì ye Loobula Luŋ naalaa fanaa la. 43 Beŋo bandiŋ koolaa kafoo janjanta, bari Yahuudi jamaa, ì niŋ moolu mennu yelemata ka ke Yahuudoolu ti, aduŋ ì soobeeyaata ì la diinoo kono, ì kafuta Pawulu niŋ Barinabas ma. Bituŋ Pawulu niŋ Barinabas diyaamuta ì ye, aduŋ ì ka ì wakiilindi ka tu i tuukuriŋ Alla la hiinoo la.
44 Loobula Luŋ koteŋo la, saatewo bee benta ñoo kaŋ ka Alla la kumoo moyi. 45 Bari kabiriŋ Yahuudoolu ye ñiŋ kafu baa je, ì faata niŋ kiiliyaa la. Wo kamma la, ì ye Pawulu la kumoolu soosoo, aduŋ ì ye a dooyaa. 46 Bituŋ Pawulu niŋ Barinabas ye ì jaabi fatiyaa kono ko, “Alla la kumoo ñanta fo la alitolu foloo le ye, bari ali balanta a ma le, aduŋ ali ye ali faŋolu kiitindi le ko, ali maŋ jari badaa-badaa baluwo la. Wo kamma la, a fele, m̀ be taa moolu kaŋ, mennu maŋ ke Yahuudoolu ti! 47 Maariyo ye ǹ yaamari le ko:
‘M be i ke la bantala bankoolu* fanaa ye maloo le ti,
i ye n na kiisoo samba duniyaa tonkoŋ naanoo bee to.’
48 Kabiriŋ moolu mennu maŋ ke Yahuudoolu ti ye ñiŋ moyi, ì seewoota, aduŋ ì ye Alla la kumoo jayi. Moo jamaa laata, mennu tombonta badaa-badaa baluwo ye. 49 Maariyo la kumoo naata janjaŋ bankoo bee kaŋ. 50 Bari Yahuudoolu ye musu buuñaariŋolu sukusuku, mennu soobeeyaata ì la diinoo kono, ì niŋ saatewo ñaatonkoolu. Ì ye toorandiroo wulindi Pawulu niŋ Barinabas kamma fo ì naata ì bayi ì la tundoo kaŋ. 51 Bituŋ Pawulu niŋ Barinabas fintitoo ye ì siŋolu konkoŋ ka ke taamanseeroo ti ì ye. Wo to le ì taata Ikoniyumu saatewo to. 52 Aduŋ Yeesu la kafoo moolu faata seewoo niŋ Noora Kuliŋo la.
اختيار برنابا وبولس للتبشير
1 وكانَ في كنيسةِ أنطاكيةَ أنبـياءُ ومُعَلّمونَ هُم: بَرنابا وشَمعونُ الذي يُدعى نِـيجَرَ، ولوقُيوسُ القيرينيّ، ومَنايِنُ وهوَ صَديقُ الوالي هيرودُسَ مِنَ الطّفولَةِ، وشاوُلُ. 2 وبَينَما هُم يَخدِمونَ الرّبّ ويَصومونَ قالَ لهُمُ الرّوحُ القُدُسُ: «خَصّصوا لي بَرنابا وشاوُلَ لِعَمَلٍ دَعوتُهُما إلَيهِ». 3 فصاموا وصَلّوا، ثُمّ وضَعوا أيديَهُم علَيهِما وصَرَفوهُما.
في قبرص
4 فأرسَلَهُما الرّوحُ القُدُسُ، فنَزَلا إلى سَلوكيةَ ومِنها سافَرا في البحرِ إلى قُبرُصَ. 5 فلمّا وصَلا إلى سَلاميسَ بَشّرا بِكلامِ اللهِ في مَجامِعِ اليَهودِ، وكانَ يُعاوِنهُما يوحنّا. 6 فاَجتازا الجَزيرَةَ كُلّها حتى مدينةِ بافوسَ، فوَجَدا فيها ساحِرًا يَهوديّا يَدّعي النّبوّةَ كذبًا اَسمُهُ بَريَشوعُ، 7 مِنْ حاشيةِ سَرجِيوسَ بولُسَ حاكِمِ الجزيرَةِ. وكانَ هذا رَجُلاً عاقِلاً فدَعا بَرنابا وشاوُلَ وطلَبَ إلَيهِما أنْ يَسمَعَ كلامَ اللهِ. 8 ولكِنّ عليمًا السّاحِرَ، وهذا مَعنى اَسمِهِ، عارَضَهُما وحاوَلَ أنْ يُبعِدَ الحاكِمَ عَن الإيمانِ. 9 فاَمتَلأ شاوُلُ، واَسمُهُ أيضًا بولُسُ، مِنَ الرّوحِ القُدُسِ، فنَظَرَ إلى السّاحِرِ 10 وقالَ لَه: «يا اَبنَ إبليسَ، يا عدوّ كُلّ خَيرٍ، أيّها المُمتَلِـئُ بِكُلّ خُبثٍ وغِشّ! أما تكِفّ عَنْ تَعويجِ سُبُلِ الرّبّ القَويمَةِ؟ 11 ستَضرِبُكَ يدُ الرّبّ، فتكونُ أعمى لا تُبصِرُ نُورَ الشّمسِ إلى حينٍ». فسَقَطَت على عَينَيهِ في الحالِ غَشاوَةٌ سَوداءُ، فأخَذَ يَدورُ حَولَ المكانِ مُلتَمِسًا مَنْ يَقودُهُ بِـيَدِهِ. 12 فآمنَ الحاكِمُ عِندَما شاهَدَ ما جَرى، وأدهَشَهُ تَعليمُ الرّبّ.
في أنطاكية بسيدية
13 ثُمّ أبحَرَ بولُسُ ورَفيقاهُ مِنْ بافوسَ إلى بَرجةَ في بَمفيليةَ، ففارَقَهُما يوحنّا ورَجَعَ إلى أُورُشليمَ. 14 أمّا هُما فتَوجّها مِنْ بَرجَةَ إلى أنطاكيةَ في بِسيدِيةَ. ودَخَلا المَجمعَ يومَ السّبتِ وجَلسا. 15 وبَعدَ تلاوةِ فَصلٍ مِنْ شَريعةِ موسى وكُتبِ الأنبـياءِ، أرسَلَ إلَيهِما رُؤساءُ المَجمَعِ يَقولونَ: «أيّها الأخوانِ، إنْ كانَ عِندَكُما ما تَعِظانِ بِه الشّعبَ، فتكَلّما». 16 فقامَ بولُسُ وأشارَ بـيدِهِ وقالَ: «يا بَني إِسرائيلَ، ويا أيّها الذينَ يَتّقونَ اللهَ، اَسمَعوا: 17 إلهُ هذا الشّعبِ، شَعبِ إِسرائيلَ، اَختارَ آباءَنا ورفَع قَدْرَ هذا الشّعبِ طَوالَ غُربَتِهِ في أرضِ مِصْرَ. ثُمّ أخرَجَهُم مِنها بِقُوّةِ ذِراعِهِ 18 واَحتَمَلَ ما كانَ مِنهُم نحوَ أربعينَ سنَةً في البرّيّةِ. 19 وأبادَ سَبعَ أُمَمٍ في أرضِ كَنعانَ وأورَثَهُم أرضَها، 20 واَستَغرَقَ ذلِكَ نحوَ أربع مِئةٍ وخمسينَ سنَةً. ثُمّ جعَلَ لهُم قُضاةً حتى عَهدِ النّبـيّ صَموئيلَ. 21 ثُمّ طَلَبوا مِنَ اللهِ مَلِكًا، فأعطاهُم شاوُلَ بنَ قَيسٍ، مِنْ عَشيرَةِ بَنيامّينَ، طَوالَ أربَعينَ سنَةً. 22 ثُمّ عَزَلَهُ وأقامَ داوُدَ مَلِكًا علَيهِم وشَهِدَ لَه بِقولِهِ: وجَدتُ داوُدَ بنَ يسّى رَجُلاً يَرتَضيهِ قلبـي، وسيَعمَلُ كُلّ ما أُريدُ. 23 وأخرَجَ اللهُ مِنْ نَسلِ داوُدَ حسَبَ الوَعدِ يَسوعَ مُخلّصًا لِشَعبِ إِسرائيلَ. 24 وقَبْلَ مَجيءِ يَسوعَ، دعا يوحنّا جميعَ شَعبِ إِسرائيلَ إلى مَعموديّةِ التّوبَةِ. 25 وقالَ وهوَ يُنهي سَعيَهُ: أتَظُنّونَ أنّي أنا هوَ؟ لا! فذاكَ يَجيءُ بَعدي، وما أنا أهلٌ لأنْ أحُلّ رِباطَ حِذائِهِ.
26 يا إخوتي، يا أبناءَ إبراهيمَ، ويا أيّها الحاضِرونَ مَعكُم مِنَ الذينَ يَــتّقونَ اللهَ، إلَينا أرسَلَ اللهُ كَلِمَةَ الخلاصِ. 27 فلا أهلُ أُورُشليمَ ورُؤساؤُهُم عَرَفوا المَسيحَ، ولا هُم فَهِموا ما يُتلى مِنْ أقوالِ الأنبِـياءِ في كُلّ سبتٍ، فتَمّموها بِالحُكمِ علَيهِ. 28 ومعَ أنّهُم ما وَجَدوا جُرمًا يَستَوجِبُ بِه الموتَ، طَلَبوا مِنْ بـيلاطُسَ أنْ يَقتُلَه. 29 وبَعدَما تَمّموا كُلّ ما كتَبَهُ الأنبـياءُ في شأنِهِ، أنزَلوهُ عَن الصّليبِ ووَضعوهُ في القَبرِ. 30 ولكِنّ اللهَ أقامَهُ مِنْ بَينِ الأمواتِ، 31 فظَهرَ أيّامًا كثيرةً لِلذينَ صَعِدوا معَهُ مِنَ الجَليلِ إلى أُورُشليمَ. وهُم الآنَ شُهودٌ لَه عِندَ الشّعبِ.
32 ونَحنُ نُبَشّرُكُم بِأَنّ ما وعَدَ اللهُ بِه آباءَنا 33 تَمّ لنا، نَحنُ أبناءَهُم، حينَ أقامَ يَسوعَ مِنْ بَينِ الأمواتِ، كما جاءَ في المزمورِ الثاني:
أنتَ اَبني، وأنا اليومَ ولَدتُكَ.
34 وأنْ يكونَ اللهُ أقامَهُ مِنْ بَينِ الأمواتِ ولن يَعودَ إلى الفَسادِ، فهذا وارِدٌ في قَولِهِ: سأُعطيكُمُ البَرَكاتِ المُقدّسَةَ الأكيدةَ التي وَعَدتُ بِها داوُدَ. 35 ولذلِكَ قالَ في مزمورٍ آخَرَ:
لن تَترُكَ قُدّوسَكَ يرى الفسادَ.
36 لكِنّ داوُدَ، بَعدَما عَمِلَ بِمَشيئةِ اللهِ في أيّامِهِ، رقَدَ ودُفِنَ بِجِوارِ آبائِهِ، فرَأَى الفَسادَ. 37 وأمّا الذي أقامَهُ اللهُ، فَما رأى الفَسادَ.
38 فاَعلَموا، يا إخوَتي، أنّنا بـيَسوعَ نُبَشّرُكُم بِغُفرانِ الخَطايا، 39 وأنّ مَنْ آمَنَ بِه يَتَبرّرُ مِنْ كُلّ ما عَجِزَت شريعةُ موسى أنْ تُبَرّرَهُ مِنهُ. 40 فاَنتَبِهوا لِئَلاّ يَحِلّ بِكُم ما قيلَ في كُتُبِ الأنبـياءِ:
41 «أنظُروا، أيّها المُستَهزِئونَ!
تَعجَّبوا واَهلكوا.
فأنا أعمَلُ في أيّامِكُم عَمَلاً
إنْ أخبَركُم بِه أحَدٌ لا تُصَدّقونَ».
42 وبَينَما بولُسُ وبَرنابا خَارِجانِ مِنَ المَجمَعِ، طَلَبوا إلَيهِما أنْ يُحدّثاهُم بهذِهِ الأمورِ في السّبتِ القادِمِ. 43 وتَبِعَهُما بَعدَ الاجتماعِ كَثيرٌ مِنَ اليَهودِ والدّخلاءِ الذينَ يَعبُدونَ اللهَ، فكَلّماهُم وشَجّعاهُم على الثّباتِ في نِعمَةِ اللهِ.
44 وفي السّبتِ القادِمِ اَحتَشَدَ أهلُ المدينةِ ليَسمَعوا كلامَ الرّبّ. 45 فلمّا رأى اليَهودُ الجُموعَ، اَمتلأُوا غَيرَةً وأخَذوا يُعارِضونَ كلامَ بولُسَ بالشّتيمةِ. 46 فقالَ بولُسُ وبَرنابا بِجُرأةٍ: «كانَ يَجبُ أنْ نُبَشّرَكُم أنتُم أوّلاً بِكلِمَةِ اللهِ، ولكنّكُم رَفَضْتُموها، فحَكَمتُم أنّكُم لا تَستأهلونَ الحَياةَ الأبديّةَ. ولذلِكَ نتَوجّهُ الآنَ إلى غيرِ اليَهودِ. 47 فالرّبّ أَوصانا، قالَ: «جَعلتُكَ نُورًا لِلأُمَمِ، لِتَحمِلَ الخلاصَ إلى أقاصي الأرضِ».
48 فلمّا سَمِعَ غَيرُ اليَهودِ ما قالَهُ بولُسُ فَرِحوا ومَجّدوا كلامَ الرّبّ. وآمَنَ جميعُ الذينَ اَختارَهُمُ اللهُ للحياةِ الأبدِيّةِ.
49 واَنتَشَرَ كلامُ الرّبّ في تِلكَ البلادِ كُلّها. 50 لكِنّ اليَهودَ حَرّضوا وُجَهاءَ المدينةِ والنّساءَ الشّريفاتِ اللواتي كُنّ يَعبُدْنَ اللهَ، فاَضْطهَدوا بولُسَ وبَرنابا وطرَدوهُما مِنْ ديارِهم. 51 فنَفَضا علَيهِم غُبارَ أقدامِهِما واَنتَقلا إلى أيقونِـيَةَ. 52 وأمّا التلاميذُ فكانوا مُمتَلئينَ مِنَ الفَرَحِ ومِنَ الرّوحِ القُدُسِ.