Elisa ye teeraŋ kesoo yankandi
1 Luŋ kiliŋ annabiyomu kafoo moolu ko Elisa ye ko, “A juubee, m̀ be sabatiriŋ i bulu dulaa meŋ to, a dooyaata ǹ ye le. 2 M̀ bula ŋà taa Yoridani Boloŋo to, moo-wo-moo si yiroo teyi jee. Ǹ si dulaa loo jee ka sabati a kono.” Elisa ko ì ye ko, “Ali taa.” 3 Bari kiliŋ be ì kono wo ko a ye ko, “Dukaree i niŋ i la dookuulaalu ye taa ñoo la.”
Elisa ko a ye ko, “M be taa le.” 4 Ì taata Yoridani Boloŋo to, ì ye a dati ka yiroolu teyi. 5 Kabiriŋ doo be yirisuŋo boyi kaŋ doroŋ, a la teeraŋ kesoo kolonta, a jolonta jiyo kono. A wuurita a ko, “Hee m maarii, ŋa a fuu le!” 6 Alla la moo Elisa ko a ye ko, “A jolonta mintoo maafaŋ ne?” Kewo ñiŋ ye jee yitandi a la. Wo le to Elisa ye dokoo kuntu a ye a fayi jee, aduŋ teeraŋ kesoo ñiŋ fintita, a yankata jiyo kaŋ.
7 Elisa ko a ye ko, “A sika.” Bituŋ a ye a buloo yoora a kaŋ, a ye a sika naŋ.
Aramunkoolu la kele feeroo la tiñaa
8 Wo waatoo keloo le tarata Aramu mansa niŋ Banisirayila bankoo teema. A niŋ a la mansakundaa alifaalu diyaamuta, ì ye feeroo siti. A ko ì ye ko, “N lafita n na kelediŋolu la daakaa ye loo ñiŋ dulaa kaari le.”
9 Bari Alla la moo Elisa ye Banisirayila mansa kalamutandi ka a fo a ye ko, “I si i hakilitu i kana tambi niŋ ñiŋ dulaa kaari la, kaatu Aramunkoolu be taa kaŋ jee le.” 10 Bituŋ Banisirayila mansa naata a la kewolu bula wo dulaa kanta la, Alla la moo ye a sobindi daameŋ to la kuwo la. Siiñaa jamaa Elisa ka a kalamutandi wo dulaa siifaa la le, aduŋ wo ye a tinna a ka tu a hakiloo tu la. 11 Bituŋ ñiŋ kuwo naata Aramu mansa kamfaa baake. A ye a la mansakundaa dookuulaalu kumandi, a ko ì ye ko, “Jumaa le be ǹ kono meŋ be laariŋ Banisirayila mansa kaŋ?” 12 A la mansakundaa alifaa kiliŋ ko a ye ko, “M maarii mansa, ntolu kono kiliŋ te. Elisa le mu, Banisirayila la annabiyomoo. Niŋ i ye kuma-wo-kuma fo kulloo kono, ate le ka a sindi Banisirayila mansa ma.” 13 A ko ì ye ko, “Ali taa a taradulaa ñini. M be kelediŋolu le kii la ì ye taa a muta.”
Kibaaroo naata futa a ma ko annabiyomoo ñiŋ be Dotani le. 14 Bituŋ a ye kelediŋ jamaalu kii jee, ì niŋ suwoolu niŋ keleraŋ sareetoolu*. Suutoo ì naata, ì ye saatewo bee muruŋ-muruŋ ka a beŋ.
15 Wo saamoo soomandaa juunoo kabiriŋ Elisa la dookuulaa fintita banta, a ye Aramunkoolu la kelediŋ kafu baa je, ì ye saatewo bee muruŋ-muruŋ niŋ suwoolu niŋ keleraŋ sareetoolu la. A ye Elisa kumandi a ko a ye ko, “Hee m maarii, m̀ be ke la ñaadii le?” 16 Elisa ko a ye ko, “Kana sila. Mennu be m̀ fee wolu le siyaata ka tambi mennu be ì fee.” 17 Wo le to Elisa duwaata ka a fo ko, “Dukaree Yaawe*, a ñaalu yelendi fo a si jeroo ke.” Bituŋ Yaawe ye a la dookuulaa ñaalu yelendi, a ye konkoo kaŋ bee je faariŋ suu dimbaamaalu la, aniŋ keleraŋ sareeti dimbaamaalu, Elisa dandaŋo bee la.
18 Biriŋ Aramunkoolu wulita ka naa boyi Elisa kaŋ, a duwaata, a ko, “Yaawe, dukaree ñiŋ moolu finkindi.” Aduŋ Yaawe ye a la duwaa muta, a ye ì bee ñaalu finkindi. 19 Bituŋ Elisa ko ì ye ko, “Ñiŋ te siloo ti. Jaŋ te saatewo ñiŋ ti. Ali bula n nooma ŋa taa kewo yitandi ali la, ali ka meŋ ñini.” Wo le to ì bulata a nooma, a ye ì samba Samariya saatewo to. 20 Kabiriŋ ì dunta saatewo kono doroŋ, Elisa duwaata ka a fo ko, “Yaawe, dukaree ñiŋ moolu ñaalu yelendi fo ì si i je noo.” Yaawe ye a la duwaa muta, a ye ì ñaalu yelendi, aduŋ ì ye juubeeroo ke. Bituŋ ì ye a je ko ì be Samariya saatewo le kono.
21 Kabiriŋ Banisirayila mansa ye Aramunkoolu la kelediŋolu je, a ko Elisa ye ko, “M faamaa, ŋa ì faa baŋ? Ŋa ì faa?” 22 Elisa ko a ye ko, “I lafita ñiŋ kewolu mennu faa la, fo i ye ì muta i faŋo la hawusaroo* niŋ i la kalabeñoo le la baŋ? Domoroo niŋ jiyo dii ì la, i ye ì bula ì ye muru ì la mansa yaa.”
23 Bituŋ Banisirayila mansa ye feeti baa parendi Aramunkoolu ye. Kabiriŋ ì ye domoroo ke ì ye i miŋ, a ye ì bula ì muruta ì la mansa yaa. Ka bo wo waatoo la, Aramunkoolu ye i foño Banisirayila bankoo boyinkaŋo la.
Aramunkoolu ye Samariya saatewo suki
24 Waati naata soto, Aramu bankoo mansa Beni-Hadadi ye a la kelediŋolu bee kafu ñoo ma, ì taata keledaakaa loo Samariya saatewo kamma ka a suki. 25 Sukiroo ñiŋ naata mee. Ñiŋ ye a tinna konko baa dunta Samariya saatewo kono, fo fali kuŋo ka saŋ kodiforo kuntu taŋ seyi la, aniŋ puraa buwo, wo boolindiŋ faa ka saŋ kodiforo kuntu luulu la.
26 Luŋ kiliŋ Banisirayila mansa tarata taamaŋ-taamaŋ kaŋ saatewo tata sansaŋo kaŋ santo, musoo doo ye a lenka, a ko a ye ko, “M maarii mansa, dukaree m maakoyi.” 27 Mansa ko a ye ko, “Niŋ Yaawe maŋ i maakoyi, nte be i maakoyi noo la ñaadii le? Fo m be a bo la naŋ siimaŋ kese toñonka dulaa le baŋ waraŋ wayini* yiridiŋ bitidulaa?” 28 Bari a naata a fo a ye ko, “Muŋ ne faŋo mu i la suuloo ti?” Musoo ñiŋ ko a ye ko, “Ñiŋ musoo le ko n ye ko, ‘I diŋ kambaanendiŋo samba naŋ ŋà a domo bii, bituŋ saama ǹ si m fanaa diŋ kambaanendiŋo domo.’ 29 Bituŋ ŋà n diŋ kambaanendiŋo tabi kunuŋ ŋà a domo. A saamoo n ko a ye ko, ‘I diŋ kambaanendiŋo samba naŋ ŋà a domo,’ bari a ye a diŋo ñiŋ maabo le.”
30 Kabiriŋ mansa ye ñiŋ kumoo moyi, dendikoo meŋ be dundiŋ a la a ye a fara, niikuyaa kamma la. Biriŋ a be taama kaŋ tata sansaŋo kaŋ santo, moolu mennu tarata duuma ye a je ko, a ye booto funtoolu le duŋ a bala kotondaŋo ti, niikuyaa kamma la. 31 A kumata ko, “Allamaa Alla ye kuu jawoo laa n kaŋ, niŋ Safati dinkewo Elisa kuŋo tuta a kaŋo bala bii.” 32 Bituŋ a ye kiilaa kii Elisa kamma.
Wo ye a tara Elisa niŋ alifaalu be beŋo la a la buŋo kono. Janniŋ kiilaa be futa la Elisa ma, a ko alifaalu ye ko, “Fo ali maŋ a loŋ ko ñiŋ moofaalaa ye kiilaa le kii ka naa n kuŋo kuntu? Niŋ kiilaa ñiŋ naata, ali si daa soroŋ, ali kana soŋ a ye duŋ. A maarii mansa faŋo sinkaŋo ka kuma naŋ a nooma le.” 33 Elisa tarata ñiŋ kumoo fo kaŋ doroŋ, mansa faŋo futata, a kumata ko, “Yaawe le ye ñiŋ kuu jawoo bee saabu. Muŋ ne ye a tinna nte be jiki la Yaawe la kotenke?”
معجزة الفأس
1 وقالَ جماعةُ الأنبـياءِ لأليشَعَ: «ضاقَ بِنا هذا المَوضِعُ الّذي نُقيمُ فيهِ معَكَ. 2 فلنَذهَبْ إلى الأردُنِّ، ويقطَعْ كُلُّ واحدٍ مِنَّا شجَرةً، ونصنَعْ لنا مَوضِعا نسكُنُ فيهِ». فقالَ لهُم أليشَعُ: «إذهَبوا». 3 فقالَ أحدُهُم: «تفَضَّلْ بِالذِّهابِ معَنا». فوافَقَ، 4 وسارَ معَهُم حتّى وصلوا الأردُنَّ فقطَعوا شجَرا. 5 وفيما أحدُهُم يَقطَعُ شجَرةً وقعَ رأْسُ الفَأْسِ في الماءِ، فصاحَ وقالَ لأليشَعَ: «آهِ يا سيِّدي، ماذا أعمَلُ إنَّها مُستَعارَةٌ». 6 فسألَهُ رَجُلُ اللهِ: «أينَ وقَعَت؟» فأراهُ المَوضِعَ. فقَطَع عودا ورماهُ هُناكَ فعامَتِ الفَأْسُ. 7 فقالَ لَه: «خُذْها». فمَدَّ يَدَهُ وأخذَها.
هزيمة جيش آرام
8 وكانَ مَلِكُ آرامَ يُحارِبُ بَيتَ إِسرائيلَ، فا‏ستَشارَ قادةَ جيشِهِ ثُمَّ ا‏ختارَ مكمَنا لَه. 9 فأرسَلَ أليشَعُ رَجُلُ اللهِ إلى مَلِكِ إِسرائيلَ يقولُ: «إيَّاكَ أنْ تعبُرَ إلى هذا المَوضِعِ لأنَّ الآراميِّينَ يكمُنونَ فيهِ». 10 فوَجَّهَ مَلِكُ إِسرائيلَ تحذيرا إلى السَّاكِنينَ هُناكَ، فا‏حتاطوا لِلأمرِ. وحدَثَ ذلِكَ مِرارا كثيرةً.
11 فا‏ضْطَرَبَ مَلِكُ آرامَ مِنْ هذِهِ الحالِ، ودَعا قادةَ جيشِهِ وقالَ لهُم: «أريدُ أنْ أعرِفَ مَنْ مِنكُم معَ مَلِكِ إِسرائيلَ؟» 12 فقالَ أحدُ القادةِ: «لا أحدَ يا سيِّدي المَلِكُ. فأليشَعُ النَّبـيُّ هوَ الّذي يُخبِرُ مَلِكَ إِسرائيلَ بِما تـتَكَلَّمُ بهِ حتّى في غُرفَةِ نَومِكَ». 13 فقالَ: «إذهَبوا وفتِّشوا عَنهُ، حتّى أقبِضَ علَيهِ». فلمَّا قيلَ لَه: «هوَ في دُوثانَ‌»، 14 أرسَلَ إلى هُناكَ خَيلا ومَركباتٍ وجيشا كثيرا، فجاؤوا ليلا وأحاطوا بِالمدينةِ.
15 ونهَضَ خادِمُ أليشعَ باكِرا فرأى خَيلا ومَركباتٍ وجيشا مُحيطا بِالمدينةِ، فقالَ لأليشَعَ: «أهِ يا سيِّدي، ماذا نفعَلُ؟» 16 فقالَ: «لا تخَفْ، فالّذينَ معنا أكثَرُ مِنَ الّذينَ معَهُم». 17 وصلَّى أليشَعُ وقالَ: «يا ربُّ فَتِّحْ عينَيهِ لِـيَرى». ففَتَحَ الرّبُّ عَينَي خادِمِ أليشَعَ فرَأى، فإذا الجبَلُ مَملوءٌ خَيلا ومَركباتِ نارٍ حَولَ أليشَعَ‌. 18 ولمَّا نزَلَ الآراميُّونَ إليهِ صلَّى أليشَعُ إلى الرّبِّ وقالَ: «إضرِبْ هؤلاءِ القَومَ بِالعمى». فضَرَبَهُم بِالعمى كما صلَّى أليشَعُ. 19 فذَهَبَ إليهِم أليشَعُ وقالَ: «ما هذِهِ هيَ الطَّريقُ، ولا هذِهِ هيَ المدينةُ. تَعالَوا وَرائي، فأقودَكُم إلى الرَّجُلِ الّذي تطلُبونَه». فسارَ بِهِم إلى السَّامِرةِ.
20 فلمَّا دخَلوا السَّامِرةَ قالَ أليشَعُ: «إفتَحْ يا ربُّ عُيونَ هَؤلاءِ لِـيُبصِروا». ففَتَحَ الرّبُّ عُيونَهُم فأبصَروا، فإذا هُم وسَطَ السَّامِرةِ. 21 فسَألَ مَلِكُ إِسرائيلَ أليشَعَ: «هل أقتُلُهم يا سيِّدي، هل أقتُلُهُم؟» 22 فأجابَ أليشَعُ: «لا، إنْ كُنتَ لا تقتُلُ الّذينَ تأسُرُهُم بِسَيفِكَ وقَوسِكَ، فكيفَ تقتُلُ هؤلاءِ؟ قدِّمْ لهُم خُبزا وماءً لِـيأكُلوا ويشرَبوا، ثُمَّ ينصَرِفونَ إلى سيِّدِهِم». 23 فهَيَّأ المَلِكُ لهُم مأْدُبَةً عظيمةً، فأكلوا وشرِبوا، ثُمَّ أطلَقَهُم فرَجَعوا إلى سيِّدِهِم. وا‏متَنَعَ الآراميُّونَ عَنْ غَزْوِ أرضِ إِسرائيلَ مِنْ بَعدُ.
حصار السامرة
24 وبَعدَ ذلِكَ حشَدَ بَنهَدَدُ مَلِكُ آرامَ جيشَهُ وصَعِدَ إلى السَّامِرةِ وحاصَرَها. 25 فأدَّى الحِصارُ إلى مجاعةٍ شديدةٍ، حتّى صارَ رأْسُ الحمارِ بِثَمانينَ مِنَ الفِضَّةِ، ورُبعُ فَرْخِ الحمامِ الأبـيضِ بِـخمسةٍ مِنَ الفِضَّةِ. 26 وبـينَما كانَ مَلِكُ إِسرائيلَ عابِرا على السُّورِ، إذا با‏مرأةٍ صرَخَت إليهِ تقولُ: «أغِثْني يا سيِّدي المَلِكُ». 27 فقالَ لها: «لم يُغِثْكِ الرّبُّ، فَمِنْ أينَ أُغيثُكِ أنا؟ أمِنَ البـيدَرِ أم مِنَ المَعصرةِ؟» 28 ثُمَّ سألَها: «ما بِكِ؟» فأجابَت: «قالَت لي هذِهِ المرأةُ: هاتي إبنَكِ فنَأْكُلَهُ، وغدا نأْكُلُ إبني. 29 فطَبَخْنا إبني وأكلْناهُ، وقُلتُ لها في اليومِ الثَّاني: هاتي إبنَكِ لِنَأكُلَهُ فأخفَتْهُ‌». 30 فلمَّا سَمِعَ المَلِكُ كلامَ المرأةِ مزَّقَ ثيابَهُ وهوَ عابِرٌ على السُّورِ، فنظَرَ الشَّعبُ إليهِ فإذا على جسَدِهِ مِسْحٌ مِنْ تَحتِ ثيابِهِ‌. 31 وقالَ المَلِكُ: «الويلُ لي مِنَ اللهِ إنْ بَقيَ رأْسُ أليشَعَ بنِ يوشافاطَ علَيهِ اليومَ».
32 وكانَ أليشَعُ جالسا في بَيتِهِ والشُّيوخُ معَهُ، فأرسَلَ إليهِ المَلِكُ واحدا مِنْ رِجالِهِ. فقَبلَ أنْ يَصِلَ الرَّسولُ إليهِ قالَ لِلشُّيوخِ: «أرَأيتُم كيفَ أرسَلَ ذلِكَ المُجرِمُ رَجُلا لِـيقطَعَ رأسي؟ والآنَ متى جاءَ، فأَغلِقوا البابَ في وجهِهِ ولا تَدَعوهُ يدخُلُ. أما تسمَعونَ وقْعَ قدَمَي سيِّدِهِ المَلِكِ وراءَهُ؟» 33 وبَينَما هوَ يتَكَلَّمُ أقبَلَ المَلِكُ‌ وقالَ: «كيفَ أنتَظِرُ عَونا مِنَ الرّبِّ وهوَ الّذي أنزَلَ بِنا هذا الشَّرَّ؟»