Yehosafati ye a jawoolu noo
1 Ñiŋ kuwolu koolaa, Mowabinkoolu niŋ Ammoninkoolu, ì niŋ Meyuninkoolu doolu naata ka keloo boyi Yehosafati kaŋ. 2 Kiilaalu futata Yehosafati ma, ì ko a ye ko, “Kelediŋ kafu baa le ka naa i kamma ka bo naŋ Edomu, Koojii Baa kara doo la. Ì hayinaŋ, saayiŋ ì futata Hasasoni-Tamari le.” Ñiŋ saatewo too doo mu Eni-Kedi le ti. 3 Bituŋ silaŋo dunta Yehosafati la, a duwaata ka Yaawe ñininkaa, a ñanta meŋ ke la, aduŋ a ye yaamaroo dii ko, Yahuuda bankoo bee ye suŋ. 4 Bituŋ Yahuuda bankoo moolu bee benta ka maakoyiroo ñini Yaawe bulu. Ì bota naŋ ì la saatewolu bee to, ì naata Yerusalaamu ka Yaawe daani. 5 Yehosafati loota Yerusalaamunkoolu niŋ Yahuuda moo toomaalu ñaato, Yaawe Batudulaa luu kutoo to. 6 A ko:
“Hee Yaawe, m̀ mumuñolu la Alla, fo ite le maŋ ke Alla ti, meŋ be Arijana kono? Fo ite le maŋ mara ñiŋ duniyaa bankoolu bee ma? Semboo niŋ waroo bee be ite le bulu, moo te i loo noo la i fee. 7 Fo ite le maŋ ke ǹ na Alla ti, meŋ ye ñiŋ bankoo moolu bayi Banisirayilankoolu ñaato, i la moolu, aduŋ i ye ì la bankoo dii i teerimaa Iburayima koomalankoolu la fo fawu? 8 Ì sabatita jee le to, ì ye Batudulaa loo i too ye jee, ì kumata ko, 9 ‘Niŋ mantoora kuu jawoo naata ǹ kaŋ, keloo, alibalaa kuuraŋo waraŋ konkoo, ǹ si loo ñiŋ Batudulaa Buŋo* to, kaatu i too be jee le. Niŋ ǹ woosiita i ñaatiliŋo la ǹ na mantooroo waatoo la, i be i lamoyi la ǹ na le ka ǹ kiisa.’
10 “Kabiriŋ Banisirayilankoolu be bo kaŋ Misira, i maŋ soŋ ì ye Ammoninkoolu, Mowabinkoolu, aniŋ Edomunkoolu kele, ì ye ì lamfee le, ì maŋ ì kasaara. 11 Saayiŋ a fele, ì ka ǹ joo boyinkandiroo le la ka m̀ bayi ǹ na bankoo kaŋ, i faŋo ye meŋ dii ntolu la keetaafeŋo ti. 12 Hee ǹ na Alla, fo i te kiitiyo teyi la ǹ teema baŋ? Kaatu ntolu maŋ semboo soto ka ñiŋ kelediŋ kafu baa kelendi, mennu pareeta ka m̀ boyinkaŋ teŋ. Ntolu maŋ a loŋ, m̀ be meŋ ke la, bari ǹ ñaa be looriŋ ite le kaŋ.”
13 Yahuuda kewolu bee be looriŋ Yaawe ñaatiliŋo la, ì niŋ ì musuñolu aniŋ ì la dindiŋolu. 14 Bituŋ Yaawe la Nooroo jiita naŋ Lewi lasili moo doo kaŋ, meŋ be nuŋ bendulaa to jee. A too mu Yahasiyeli le ti, a bota Asa kaabiiloo le kono. A faamaa mu Jakariya le ti, Benaya le ye Jakariya wuluu, Yeyeli ye Benaya wuluu, Mataniya ye Yeyeli wuluu.
15 Bituŋ a ko, “Mansa Yehosafati, Yerusalaamunkoolu niŋ Yahuuda moo toomaalu, ali i lamoyi! Yaawe ye ñiŋ ne fo ali ye ko: ‘Ali kana sila ñiŋ kelediŋ kafu baa la meŋ ka naa teŋ, a kana ali jikilateyi, kaatu ñiŋ keloo maŋ ke ali taa ti, nte Yaawe le taa mu. 16 Ali finti ì kamma saama, niŋ ì be tambi kaŋ niŋ konko seleraŋ siloo la Sisi saatewo daala. Ali niŋ ì be beŋ na wulumbaŋ dandaŋo la, daameŋ be Yeruweli keñewuloo* datidulaa to. 17 A maŋ jari ali ye keloo ke ñiŋ kele wuloo to, ali loo ali loodulaa to, ali ye tenkuŋ, ali ye a juubee Yaawe be nooroo dii la ali la ñaameŋ. Alitolu Yerusalaamunkoolu niŋ Yahuuda moo toomaalu, ali kana sila, aduŋ ali kana jikilateyi. Ali finti ali ye ì benduŋ saama, Yaawe be tara la ali fee le.’ ”
18 Wo to le Yehosafati sujudita, a bitita a ñaadaa kaŋ, aduŋ Yerusalaamunkoolu niŋ Yahuuda moo toomaalu bee sujudita Yaawe ñaatiliŋo la jee ka a batu. 19 Bituŋ Lewi lasiloo moolu mennu bota Kohati niŋ Kora kaabiiloolu kono, ì loota ka Yaawe, Banisirayila la Alla jayi santo.
20 Bituŋ ì wulita wo saamoo soomandaa juunoo ka taa Tekowa keñewuloo kono. Kabiriŋ ì pareeta ka taa, Yehosafati loota, a ko, “Yerusalaamunkoolu niŋ Yahuuda moo toomaalu, ali i lamoyi, niŋ ali laata Yaawe la, ali la Alla, ali be bambaŋ na le. Niŋ ali laata a la annabiyomoolu la, ali be nooroo ke la le.” 21 Kabiriŋ a niŋ moolu diyaamuta kuwolu la, ì ñanta meŋ ke la, a ye moolu tomboŋ, mennu be tambi la kelediŋolu ñaato ka suukuwo laa Yaawe ye, ka a jayi a la seneyaa niŋ a la kallankeeyaa* kaŋ ko:

“Ali Yaawe tentu,
kaatu a la kanu bambaloo be tu la le fo abadaa.”

22 Kabiriŋ ì ye a dati ka suukuwo laa ka jayiroo ke, Yaawe ye Ammoni, Mowabi aniŋ Edomu kelediŋolu mennu be naa kaŋ Yahuuda kamma, duŋ ñoo to ka ñoo kele. 23 Ammoninkoolu niŋ Mowabinkoolu ye Edomunkoolu kele fo ì ye ì bee faa kewu. Wo koolaa, ì dammaalu ye ñoo kele ka ñoo faa.
24 Kabiriŋ Yahuuda kelediŋolu futata kantari dulaa to, ì si keñewuloo kono je noo daameŋ, ì ye ì kuŋo wuli ka ì boyinkannaalu juubee, ì maŋ feŋ je fo furee kenseŋolu mennu be laariŋ bankoo to, hani kiliŋ maŋ kana. 25 Bituŋ Yehosafati niŋ a la moolu fintita naŋ ka ñiŋ moolu la feŋolu taa. Ì ye beeyaŋ jamaa le tara jee, jooraŋolu, sitifeŋolu aniŋ feŋ kummaa baalu. Ì ye ñiŋ feŋolu samba ì faŋolu ye, ì ye ì yoronda le fo ì korita. Feŋolu la siyaa kamma la, ì ye ì yoronda le fo tili saba. 26 Tili naaninjaŋo, ì bee benta Beraka Wulumbaŋo kono ka Yaawe tentu. Wo le ye a tinna ì ka jee kumandi Beraka Wulumbaŋ ne la hani bii. 27 Wo to le Yehosafati ye a la kelediŋolu ñaatonkayaa ka seyi Yerusalaamu, ì niŋ seewoo baa, kaatu Yaawe ye ì jawoolu duŋ ì bulu le. 28 Kabiriŋ ì futata Yerusalaamu, ì taata Yaawe Batudulaa Buŋo to, ì niŋ kooraalu, kontiŋolu, aniŋ footaŋolu.
29 Bituŋ Alla ñaasilaŋo dunta banku toomaalu bee la, kabiriŋ ì ye a moyi Yaawe ye keloo meŋ ke Banisirayila jawoolu la. 30 Bituŋ tenkuŋo naata Yehosafati la mansamarali bankoo kaŋ, kaatu a la Alla ye kayiroo dii a la karoo bee la le.
Mansa Yehosafati labaŋo
(1 Mansoolu 22:41-50)
31 Yehosafati be nuŋ sanji taŋ saba niŋ luulu le, biriŋ a be ke la Yahuuda mansa ti. A ye sanji muwaŋ niŋ luulu le ke maraloo la Yerusalaamu. A baamaa too mu Asuba le ti, Silihi dimmusoo. 32 Yehosafati bulata a faamaa Asa sinnoo le nooma, a maŋ jenke. A ye kuu kendoo le baara Yaawe ñaa koto. 33 Bari batudulaa tintiŋolu*, a maŋ wolu tiñaa, kaatu moolu maŋ ì sondomoo bee dii ì mumuñolu la Alla la foloo.
34 Yehosafati ye kuu koteŋolu mennu ke biriŋ foloodulaa fo labandulaa to, ì be safeeriŋ Yehu, Hanani dinkewo la Taarikoo le kono, meŋ be safeeriŋ Banisirayila Mansoolu la Kitaaboo kono.
35 Ñiŋ koolaa, Yahuuda mansa Yehosafati kafuta Ahasiya ma, Banisirayila mansa, meŋ kuruŋyaata nuŋ baake. 36 Ì kambenta ka kuluŋolu dadaa ka taa Tarisi, ì ye ì dadaa Esiyoni-Keberi le. 37 Bari Annabilayi Eliyesa, Dodawahu Maresankoo diŋo ye Yehosafati dandalaa ko, “Bayiri i kafuta Ahasiya le ma, wo to Yaawe be ñiŋ kuluŋolu tiñaa la le, ali ye mennu dadaa.” Aduŋ kuluŋolu tiñaata, ì maŋ taa noo Tarisi.
الحرب على أدوم
1 وبَعدَ ذلِكَ جاءَ بَنو موآبَ وبَنو عَمُّونَ، ومعَهُمُ المَعونيُّونَ‌ لِمُقاتَلَةِ يوشافاطَ. 2 فأقبَلَ مَنْ أخبَرَ يوشافاطَ بِالأمرِ وقالَ لَه: «جاءَ لِقِتالِكَ جُمهورٌ كثيرٌ مِنْ جِهةِ بَحرِ المَيتِ مِنْ أدومَ‌، وها هُم بَلَغوا حُصونَ تامارَ الّتي هيَ عَينُ جِدْيٍ». 3 فخافَ يوشافاطُ وا‏ستَنجَدَ بِالرّبِّ، وأعلَنَ الصَّومَ في جميعِ يَهوذا. 4 فجاءَ الشَّعبُ مِنْ جميعِ مُدُنِ يَهوذا ليَبتَهِلوا إلى الرّبِّ ويَطلُبوا عَوْنَهُ. 5 فا‏جتَمَعوا هُم وأهلُ أورُشليمَ في هَيكلِ الرّبِّ أمامَ الدَّارِ الجديدةِ، ووقَفَ يوشافاطُ 6 وقالَ: «أيُّها الرّبُّ إله آبائِنا، أنتَ الإلهُ في السَّماءِ، وأنتَ المُتَسَلِّطُ على جميعِ مَمالِكِ الأُمَمِ، وفي يَدِكَ القُوَّةُ والجَبروتُ فلا أحدَ يَثبُتُ أمامَكَ 7 وأنتَ إلهُنا الّذي طَرَدْتَ سُكَّانَ هذِهِ الأرضِ مِنْ وجهِ شعبِكَ بَني إِسرائيلَ وأعطَيتَها لِنَسلِ إبراهيمَ حبـيبِكَ إلى الأبدِ‌ 8 فسكنوها وبَنَوا فيها هَيكلا مُقَدَّسا لا‏سمِكَ وقالوا: 9 إذا نزَلَ بِنا شَرٌّ مِنْ سَيفٍ أو عِقابٌ أو وباءٌ أو جوعٌ، ووَقَفْنا أمامَكَ في هذا المكانِ الّذي ا‏سمُكَ فيهِ وصَرَخْنا إليكَ في ضيقِنا، فأنتَ تَستَجيـبُ لنا وتُخَلِّصُنا‌. 10 والآنَ، ها بَنو عَمُّونَ وبَنو موآبَ وأهلُ جبَلِ سعيرَ الّذينَ مَنَعْتَ بَني إِسرائيلَ أنْ يَدخُلوا أرضَهُم عِندَ خُروجِهِم مِنْ مِصْرَ، فحادوا عَنهُم ولم يُبـيدوهُم‌، 11 فها هُم يُكافِئونَنا بِالهُجومِ علَينا لِطَرْدِنا مِنْ أرضِكَ الّتي أورَثـتَنا إيَّاها. 12 وعاقِبْهُم يا إلهَنا فنَحنُ لا نَقوى على هذا الجَمْعِ العظيمِ الآتي لِقِتالِنا، ولا نعلَمُ ماذا نفعَلُ إلاَّ أنْ نَرفَعَ عُيونَنا إليكَ طالِبـينَ عَونَك».
13 وكانَ جميعُ رِجالِ يَهوذا واقِفينَ أمامَ الرّبِّ معَ أطفالِهِم ونِسائِهِم وأولادِهِم، 14 فحَلَّ روحُ الرّبِّ على يَحْزِئيلَ بنِ زكَريَّا بنِ بَنايا بنِ يَعيئيلَ بنِ مَتَّنْيَّا اللاَّويِّ مِنْ بَني آسافَ، وكانَ بَينَ الحاضِرينَ، 15 فقالَ: «أَصْغُوا يا شعبَ يَهوذا ويا سُكَّانَ أورُشليمَ، وأنتَ أيُّها المَلِكُ يوشافاطُ. هذا ما يقولُ الرّبُّ لكُم: لا تَخافوا ولا تَجبُنوا أمامَ هذا الجَمْعِ العظيمِ، لأنَّ هذِهِ الحربَ هيَ حربُ الرّبِّ، لا حربُكُم. 16 فا‏نْزِلوا غدا علَيهِم وهُم صاعِدونَ في عقَبَةِ صيصَ‌، فتُلاقونَهُم في أقصى الوادي المُؤدِّي إلى برِّيَّةِ يَروئيلَ. 17 لا تُحارِبوهُم، بل قِفوا وا‏ثبُتوا وا‏نْتَظِروا النَّصْرَ مِنْ عِندِ الرّبِّ يا شعبَ يَهوذا وسُكَّانَ أورُشليمَ. لا تَخافوا ولا تَجبُنوا. غدا ا‏خرُجوا لِمواجَهَتِهِم، والرّبُّ معَكُم‌».
18 فسَجَدَ يوشافاطُ بِوجهِهِ إلى الأرضِ، وسجَدَ جميعُ شعبِ يَهوذا وسُكَّانُ أورُشليمَ أمامَ الرّبِّ. 19 ووقَفَ اللاَّويُّونَ مِنْ بَني قَهاتَ وبَني قورَحَ يُسَبِّحونَ الرّبَّ إلهَ إِسرائيلَ بِصوتٍ عظيمٍ.
20 ثُمَّ بكَّروا في الصَّباحِ وخرَجوا إلى برِّيَّةِ تَقوعَ، وعِندَ خُروجِهِم وقَفَ يوشافاطُ وقالَ: «أَصْغُوا إليَّ يا شعبَ يَهوذا ويا سُكَّان أورُشليمَ. آمِنوا بِالرّبِّ إلهِكُم فتَسلَموا. آمِنوا بِأنبـيائِهِ فتَتوفَّقوا». 21 وبَعدَما ا‏ستَشارَ الشَّعبَ عَيَّنَ مُغَنِّينَ لِلرّبِّ ومُسَبِّحينَ لَه بِمَلابِسَ مُقَدَّسَةٍ يقولونَ وهُم خارِجونَ أمامَ المُحارِبـينَ: «إحْمَدوا الرّبَّ لأنَّ رَحمَتَهُ إلى الأبدِ».
22 ولمَّا بدَأوا التَّسبـيحَ والحَمدَ أرسلَ الرّبُّ مَنْ يَدبُّ الفوضى في بَني عَمُّونَ وبَني موآبَ وأهلِ جبَلِ سعيرَ الزَّاحِفينَ على يَهوذا، فا‏رتَبكوا. 23 فهجَمَ بَنو عَمُّونَ وبَنو موآبَ على أهلِ جبَلِ سعيرَ وأبادوهُم. ولمَّا فرَغوا مِنْهُم، تَقاتَلوا، وأهلَكَ بَعضُهُم بَعضا.
24 ولمَّا تَقَدَّمَ رِجالُ يَهوذا إلى بُرْجِ المُراقَبَةِ الّذي في البرِّيَّةِ تَطَلَّعوا إلى جيشِ العَدُوِّ فوجَدوهُم قَتْلى على الأرضِ ولم يكُنْ مِنهُم ناجٍ. 25 فأقبَلَ يوشافاطُ وجيشُهُ لأخْذِ غَنائِمِهم، فوَجدوا ماشيَةً‌ كثيرةً وأمتِعَةً وثيابا‌ وأشياءَ ثَمينَةً، وبَقَوا ثَلاثَةَ أيّامٍ يجمَعونَ الغَنيمَةَ لأنَّها كانَت كثيرةً، بل أكثَرَ مِمَّا أمكَنَهُم حَمْلُهُ. 26 وفي اليومِ الرَّابِـعِ ا‏جتَمَعوا في وادي البَركةِ‌ حَيثُ باركوا الرّبَّ، فَدُعيَ ذلِكَ المكانُ وادي البَركةِ إلى هذا اليومِ. 27 ثُمَّ رجَعَ يوشافاطُ إلى أورُشليمَ على رأسِ جميعِ رِجالِ يَهوذا وأورُشليمَ وهُم فَرِحون لأنَّ الرّبَّ نصَرَهُم على أعدائِهِم. 28 ودخَلوا أورُشليمَ وساروا بِالرَّبابِ والقيثاراتِ والأبواقِ إلى هَيكلِ الرّبِّ. 29 فَحَلَّ الخَوفُ مِنَ اللهِ على جميعِ مَمالِكِ الأرضِ لمَّا سَمِعوا أنَّ الرّبَّ حارَبَ أعداءَ شعبِهِ، 30 ونَعِمَت مَملكَةُ يوشافاطَ بِالسَّلامِ، لأنَّ الرّبَّ إلهَهُ أراحَهُ مِنْ كُلِّ جِهَةٍ.
(1مل 22‏:41‏-51)
31 وكانَ يوشافاطُ ا‏بنَ خمسٍ وثَلاثينَ سنَةً حينَ ملَكَ على يَهوذا، وملَكَ بِأورُشليمَ خمسا وعِشرينَ سنَةً. كانَ ا‏سمُ أُمِّهِ عَزوبَةَ بِنتَ شَلْحي. 32 وسارَ في طريقِ أبـيهِ آسا ولم يَحِدْ عَنها، وعَمِلَ ما هوَ قويمٌ في نظَرِ الرّبِّ. 33 وأمَّا أماكِنُ عِبادةِ الأصنامِ على المُرتَفعاتِ فلم يُزِلْها يوشافاطُ، لأنَّ الشَّعبَ لم يَعبُدوا بِكُلِّ قلبِهِم إلهَ آبائِهِم.
34 وما تَبَقَّى مِنْ أخبارِ يوشافاطَ، مِنْ أوَّلِها إلى آخِرِها، مُدَوَّنٌ في ما كتَبَهُ ياهو بنُ حناني في سِفرِ أخبارِ مُلوكِ إِسرائيلَ. 35 ومِنْ ذلِكَ أنَّ يوشافاطَ حالَفَ أخَزْيا مَلِكَ إِسرائيلَ الّذي كانَ سَيِّـئَ الأعمالِ، 36 حالَفَهُ لِبِناءِ سُفُنٍ ضَخمَةٍ في عَصيونَ جابَرَ‌. 37 فتَنَبَّأَ أليعَزَرُ بنُ دوداوا وهوَ مِنْ بلدَةِ مريشَةَ على يوشافاطَ، قالَ: «لأنَّكَ يا يوشافاطُ حالَفْتَ أخَزْيا السَيِّـئَ، سَيَهدِمُ الرّبُّ كُلَّ ما بَنَيتَ مِنَ السُّفُنِ». فغَرِقَتِ السُّفُنُ كُلُّها ولم تَصِلْ إلى تَرشيشَ.