أليمالك وعائلته في موآب
1 كانَ في أيّامِ حُكْمِ القُضاةِ‌ جُوعٌ في الأرضِ، فذهَبَ رَجُلٌ مِنْ أهلِ بَيتَ لَحمَ في يَهوذا إلى أرضِ مُوآبَ‌ لِـيُقيمَ فيها، هوَ وزَوجَتُهُ وا‏بناهُ، 2 وكانَ ا‏سمُهُ أليمالِكَ، وا‏سمُ زَوجَتهِ نُعمَةُ، وا‏سما ا‏بنَيهِما مَحلونُ وكَليونُ، وهُم أفراتيُّونَ‌ مِنْ بَيتَ لَحمَ في يَهوذا، فدَخلوا أرضَ موآبَ وأقاموا هُناكَ. 3 فتُوفِّيَ أليمالِكُ، زَوجُ نُعمَةَ، وبَقيت هيَ وا‏بناها 4 اللَّذانِ تَزَوَّجا امرأتَينِ موآبـيَّتينِ، ا‏سمُ الواحدةِ عُرفَةُ وا‏سمُ الأخرى راعوثُ، وأقاما هُناكَ نحوَ عَشْرِ سِنينَ. 5 ثُمَّ ماتَ الزَّوجانِ هُما أيضا. ففَقَدَتِ المرأةُ ا‏بنَيها وزَوجَها.
الرجوع إلى بـيت لحم
6 وعزَمَت هيَ وكَنَّتاها على الرُّجوع مِنْ أرضِ موآبَ لأنَّها سَمِعَت هُناكَ أنَّ الرّبَّ باركَ شعبَهُ ورَزَقَهُم طَعاما. 7 فخرجَت بِكَنَّتَيها مِنَ المكانِ الّذي كانَت فيه وسِرنَ في الطَّريقِ راجعاتٍ إلى أرضِ يَهوذا. 8 وقالَت نُعمَةُ لِكَنَّتَيها: «أرى أنْ تَرجِـعَ كُلُّ واحدةٍ مِنكُما إلى بَيتِ أُمِّها، والرّبُّ يُحسِنُ إليكُما كما أحسَنتُما إليَّ وإلى الّذينَ ماتوا، 9 ويُسَهِّلُ لكُما أنْ تَجدا راحةً، كُلُّ واحدةٍ في بَيتِ زَوجٍ لها». ثُمَّ قبَّلَتهُما، فرَفَعَتا أصواتَهُما بالبُكاءِ. 10 وقالتا لها: «نُريدُ أنْ نَرجِـعَ معَكِ إلى شعبِكِ». 11 فأجابَتهُما نُعمَةُ: «لا يا ا‏بنتيَّ. لِماذا تذهبانِ معي؟ أفي أحشائي بَنونَ بَعدُ حتّى يكونَ لِكُلِّ واحدةٍ مِنكُما زَوجٌ‌؟ 12 إرجِعا يا ا‏بنتيَّ وا‏ذْهبا لأنِّي شِخْتُ عَنِ الزَّواجِ ثانيةً، بل حتّى لو ظَنَنتُ أنَّ بإمكاني أنْ أتزَوَّجَ أيضا هذِهِ اللَّيلةَ وألِدَ بَنينَ، 13 أفتَنتَظِرانِ أنْ يَكبُروا؟ أتَمتَنعانِ مِنْ أجلِهِم عَنْ أنْ تـتَزَوَّجا؟ لا، يا ا‏بنتيَّ. أنا في أشَدِّ الحسرَةِ‌ علَيكُما، يدُ الرّبِّ ما عادَت معي». 14 فرَفَعتا أصواتَهُما بالبُكاءِ أيضا، وقَبَّلَت عُرفَةُ حَماتَها مُوَدِّعَةً، وأمَّا راعوثُ فلم تُفارِقْها.
15 فقالَت لها حَماتُها: «هذِهِ سِلفَتُكِ رجَعَت إلى شعبِها وآلهتِها، فا‏رجِعي أنتِ معَها». 16 فأجابَت راعوثُ: «لا تُلِحِّي عليَّ أنْ أترُكَكِ وأُفارِقَكِ. فأنا أينما ذهَبْتِ أذهبُ وأينما أقَمْتِ أُقيمُ. شعبُكِ شعبـي وإلهُكِ إلهي. 17 حَيثُ تموتينَ أموتُ وهُناكَ أُدفَنُ. وليُعاقِبْني الرّبُّ أشَدَّ العِقابِ إنْ فَرَّقَ بَيني وبَينَكِ غيرُ الموتِ». 18 فلمَّا رَأتها مُصِرَّةً على الذَّهابِ معَها كَفَّتْ عَنِ الكلامِ.
19 ثُمَّ ذهَبتا كِلْتاهُما حتّى دخَلتا بَيتَ لَحمَ، فأثارَ دُخولُهُما أهلَ المدينةِ كُلَّهم وقالوا: «أهذِهِ نُعمَةُ؟» 20 فقالَت لهُم: «لا تَدعوني نُعمَةَ لكِن ادعوني مُرَّةَ، لأنَّ الرّبَّ القديرَ جعَلَني مُرَّةً جِدا. 21 ذهَبتُ مِنْ هُنا وعِندي كُلُّ شيءٍ وأرجَعَني الرّبُّ وما عِندي شيءٌ، فكيفَ تَدعونَني نُعمَةَ والرّبُّ القديرُ أذَلَّني وفجَعَني؟»
22 وهكذا رجَعت نُعمَةُ وراعوثُ الموآبـيًّةُ كَنَّتُها من أرضِ موآبَ، ودخَلتا بَيتَ لَحمَ في أوَّلِ حَصادِ الشَّعيرِ‌.
Nawomi niŋ Ruti
1 Kiitindirilaalu la marali tiloolu la, konko baa le be keriŋ nuŋ bankoo kaŋ. Wo kamma la, kewo doo le bota Betilehemu saatewo to Yahuuda bankoo kaŋ, a niŋ a la musoo niŋ a dinkee fula, ka taa sabati Mowabi bankoo kaŋ fo waati. 2 Ñiŋ kewo too mu Elimeleki le ti, a la musoo too mu Nawomi le ti, aniŋ a dinkee fuloo fanaa toolu mu Maaloni aniŋ Kiliyoni le ti. Efurata* kaabiila moolu le mu, Betilehemu saatewo to Yahuuda bankoo kaŋ. Bituŋ ì taata Mowabi bankoo kaŋ ka tara jee.
3 Ì la taroo jee, Elimeleki meŋ mu Nawomi keemaa ti, naata baŋ. Bituŋ a tuta, a niŋ a dinkee fuloo la. 4 Wo dinkee fuloo naata Mowabi musoolu le futuu. Doo too mu Oripa le ti, doo Ruti. Ì ye sanji taŋ ñoŋ kontoo le ke jee, 5 bituŋ Maaloni niŋ Kiliyoni bee naata baŋ. Saayiŋ, Nawomi niŋ a dinkee fuloo te, aniŋ a keemaa fanaa te.
6 Kabiriŋ a ye a moyi Mowabi bankoo kaŋ ko Yaawe* la deemaaroo naata a la moolu kaŋ ne domori kuwo la karoo la, bituŋ a niŋ a bitammusoolu pareeta ka muru suwo kono, ka bo Mowabi bankoo kaŋ. 7 A niŋ a bitammusu fuloo ye jee bula teŋ ne. Kabiriŋ ì be siloo kaŋ ka seyi Yahuuda bankoo kaŋ, 8 Nawomi ko a bitammusu fuloo ye ko, “Ali bee ye seyi ali baañolu yaa. Allamaa Yaawe ye hiinoo soto ali ye, ko ali ye hiinoo soto ali la saabantee furewolu ye ñaameŋ, ì niŋ nte faŋo. 9 Allamaa Yaawe ye dahaa dii ali bee kiliŋ-kiliŋ naa la ali kee koteŋolu la buŋolu kono.” A ye ì sumbu. Kabiriŋ a ye ì sumbu, ì kumboota ka wuuri santo, 10 ì ko a ye ko, “Ntolu niŋ i be muru la i la moolu yaa le.”
11 Bari Nawomi ko ì ye le ko, “N dimmusoolu, ali muru suwo kono! Muŋ ne ye a tinna alitolu niŋ nte be taa? Fo nte be naa dinkewolu le soto la baŋ kotenke, mennu be naa alitolu futuu la? 12 N dimmusoolu, dukaree, ali muru suwo kono! Nte keebaayaata le ka kewo soto kotenke. Bari hani niŋ wo jikoo be n ye, niŋ ŋa kewo soto ñiŋ suutoo faŋo, ŋa dinkewolu soto a la, 13 alitolu si wolu batu noo baŋ, fo ì ye meŋ? Fo ì batoo si ali bali noo futuwo la baŋ? Ali te wo noo la, n dimmusoolu! Ñiŋ niikuyaa warata nte le kaŋ ka tambi alitolu la, kaatu Yaawe ye a koo dii n na le.”
14 Kabiriŋ a ye wo fo, ì kumboota kotenke. Wo le to Oripa ye a bitammusu sumbu, a muruta suwo kono, bari Ruti, wo balanta ka muru. 15 Nawomi ko a ye ko, “A juubee, i kansiinaa musu be muru kaŋ ka taa a la moolu yaa aniŋ a la alla kaŋ. I niŋ a ye muru ñoo la.”
16 Bari Ruti ko a ye le ko, “Kana nte marisa ka bo i bala, waraŋ ka n koo dii i la. I taata daa-wo-daa, nte be taa la jee le, aduŋ i be sabati la daa-wo-daa, m fanaa be sabati la wo le to. I la moolu be ke la n na moolu le ti, aniŋ i la Alla fanaa be ke la n na Alla le ti. 17 I faata daa-wo-daa, m be faa la wo le to, aduŋ m be baadee la jee le to. Allamaa Yaawe ye n yankankati, niŋ kuu doo ye nte niŋ ite talandi, meŋ maŋ ke saayaa ti.”
18 Kabiriŋ Nawomi ye a je ko, Ruti ye a niŋ a la taa laa a niyo le kaŋ, a ye a bula. 19 Bituŋ ì moo fuloo naata taa, fo ì futata Betilehemu. Kabiriŋ ì futata Betilehemu, saatewo bee dunta ñoo to ì la kuwo kamma la. Jee musoolu ko, “Fo ñiŋ si ke noo Nawomi ti baŋ?”
20 Nawomi naata a fo ì ye ko, “Ali kana nte kumandi Nawomi la. Ali n kumandi Mara la, kaatu Alla Tallaa ye nte niyo kuyandi le. 21 M bulu faariŋo le bota jaŋ, bari Yaawe ye m bulu kenseŋo le murundi naŋ. Ali ka nte kumandi Nawomi la muŋ ne la? Yaawe Alla Tallaa ye bataa kuwo le laa n kaŋ, a ye niikuyaa kuwo le laa nte kaŋ.”
22 Nawomi la Mowabi bankoo buloo keta wo le ñaama, a niŋ Ruti Mowabinkoo, a bitammusu. Ì la futoo Betilehemu, wo waatoo le mu baali* siimaŋ katoo datita.