ميخا النبـي ينذر أخاب
(2أخ 18‏:1‏-3)
1 ومضَتْ ثَلاثُ سِنينَ لم يكُنْ فيها حربٌ بَينَ آرامَ وإِسرائيلَ. 2 وفي السَّنةِ الثَّالِثةِ نزَلَ يوشافاطُ مَلِكُ يَهوذا لِمُقابَلَةِ مَلِكِ إِسرائيلَ. 3 فقالَ مَلِكُ إِسرائيلَ لِحاشِيتِهِ: «ألا تَعلَمونَ أنَّ راموثَ جلعادَ‌ لنا، ونحنُ لم نُحَرِّكْ ساكِنا لا‏ستِرجاعِها مِنْ مَلِكِ آرامَ؟» 4 وسأَلَ يوشافاطَ «أتَذهَبُ معي إلى راموثَ جلعادَ لِلقِتالِ؟» فأجابَهُ يوشافاطُ: «نحنُ حالٌ واحدٌ شعبـي شعبُكَ وخَيلي خَيلُكَ. 5 ولكِنْ دَعْنا أوَّلًا نستَشيرُ الرّبَّ».
6 فجَمَعَ مَلِكُ إِسرائيلَ نحوَ أربَعِ مئَةِ رَجُلٍ مِنَ الأنبـياءِ وسألَهُم: «أأذهَبُ إلى راموثَ جلعادَ لِلقِتالِ أم لا؟» فأجابوا: «إذهَبْ لأنَّ الرّبَّ يُسَلِّمُها إلى يَدِكَ‌». 7 فسألَهُ يَوشافاطُ: «أما مِنْ نبـيٍّ آخَرَ لِلرّبِّ هُنا فنَستَشيرَ بهِ الرّبَّ؟» 8 فأجابَهُ مَلِكُ إِسرائيلَ: «هُناكَ واحدٌ بَعدُ، لكنِّي أُبغِضُهُ لأنَّهُ لا يتَنبَّأُ عليَّ إلاَّ بِالشَّرِّ، وهوَ ميخا بنُ يملَةَ». فقالَ لَه يوشافاطُ: «لا تَقُلْ هكذا أيُّها المَلِكُ». 9 فدَعا مَلِكُ إِسرائيلَ أحدَ الخدَمِ وأمَرَهُ: «جِئْني بِميخا بنِ يَملَةَ». 10 وكانَ مَلِكُ إِسرائيلَ ويوشافاطُ مَلِكُ يَهوذا لابِسَينِ ثيابَهُما المُلوكيَّةَ وجالِسَينِ كُلُّ واحدٍ على عرشِهِ في السَّاحةِ عِندَ مدخَلِ بابِ السَّامِرةِ، وجميعُ الأنبـياءِ يتَنبَّأونَ في حضرَتِهِما. 11 وصنَعَ صِدْقيَّا بنُ كَنعَنةَ قُرونَ حديدٍ وقالَ: «هذا ما قالَ الرّبُّ: بِهذِهِ القُرونِ تنطَحُ الآراميِّينَ حتّى يَفنَوا». 12 وكانَ جميعُ الأنبـياءِ يتَنبَّأونَ هكذا ويقولونَ لِلملِكِ: «هاجِمْ راموثَ جلْعادَ فتنتَصِرَ، لأنَّ الرّبَّ يُسَلِّمُها إلى يَدِكَ‌».
13 وقالَ رسولُ أخابَ لِميخا: «بِصوتٍ واحدٍ تنبَّأَ الأنبـياءُ لِلمَلِكِ بِالنَّصرِ، فليكُنْ كلامُكَ مِثلَ كلامِهِم». 14 فقالَ لَه ميخا: «حَيٌّ هوَ الرّبُّ، ما يقولُهُ ليَ الرّبُّ أقولُهُ أنا». 15 فلمَّا حضَرَ سألَهُ المَلِكُ: «يا ميخا، أنذهَبُ إلى راموثَ جلعادَ لِلقِتالِ أم لا؟» فأجابَهُ: «إذهَبْ فتنتَصِرَ، لأنَّ الرّبَّ يُسَلِّمُها إلى يَدِكَ». 16 فقالَ لَه المَلِكُ: «كم مَرَّةً ا‏ستَحلَفتُكَ أنْ لا تُكلِّمَني با‏سمِ الرّبِّ إلاَّ بِالصِّدقِ؟» 17 فقالَ ميخا: «أرى شعبَ إِسرائيلَ مُبَعثَرينَ على الجِبالِ كغنَمٍ بِلا راعٍ، والرّبُّ يقولُ: هؤلاءِ لا قائِدَ لهُم، فَليَرجِـعْ كُلُّ واحدٍ مِنهُم إلى بَيتِهِ بِأمانٍ‌». 18 فقالَ مَلِكُ إِسرائيلَ لِـيوشافاطَ: «أما قُلتُ لكَ إنَّهُ لا يتنَبَّأُ عليَّ إلاَّ بِالشَّرِّ». 19 فقالَ ميخا: «إسمَعْ كلامَ الرّبِّ. رأيتُ الرّبَّ جالسا على عرشِهِ وجميعُ ملائِكةِ السَّماءِ وُقوفٌ لدَيهِ، على يمينِهِ وشِمالِهِ. 20 فسألَهُمُ الرّبُّ مَنْ يُغوي أخابَ بِالصُّعودِ لِلحربِ فيموتَ في راموثَ جلعادَ؟ فأجابَ هذا بِشيءٍ، وذاكَ بِشيءٍ آخَرَ. 21 وأخيرا خرَجَ روحٌ ووَقَفَ أمامَ الرّبِّ وقالَ: أنا أُغويهِ. فسألَهُ الرّبُّ: بِماذا؟ 22 فأجابَ: أجعَلُ جميعَ أنبِيائِهِ يَنطِقونَ الكذِبَ. فقالَ لَه الرّبُّ: أنتَ تَقدِرُ أنْ تُغوِيَهُ، فا‏فعَلْ هكذا». 23 ثُمَّ قالَ ميخا لِلمَلِكِ: «الرّبُّ قصَدَ لكَ الشَّرَّ، لكِنَّهُ جعَلَ روحَ الكَذِبِ في أفواهِ أنْبِيائِكَ هؤلاءِ، فما نطَقوا بِالصِّدقِ».
24 فتَقَدَّمَ صِدْقيَّا بنِ كنعَنَةَ ولَطَمَ ميخا على فكِّهِ وقالَ: «متى عبَرَ روحُ الرّبِّ منِّي لِـيُكَلِّمَكَ؟» 25 فأجابَهُ ميخا: «ستَعرِفُ ذلِكَ يومَ تُفَتِّشُ عَنْ مَخدَعٍ خَفيٍّ لِتَختَبـئَ». 26 فقالَ مَلِكُ إِسرائيلَ لأحدِ رِجالِهِ: «خُذْ ميخا وسَلِّمْهُ إلى آمونَ حاكِمِ المدينةِ وإلى الأميرِ يُوآشَ 27 وقُلْ: هذا ما أمَرَ بهِ المَلِكُ: ضَعوا ميخا في السِّجْنِ وقدِّموا لَه قليلا مِنَ الخُبزِ والماءِ إلى أنْ أرجِـعَ سالِما». 28 فقالَ ميخا لِلمَلِكِ: «إنْ رَجِعْتَ سالِما فلا يكونُ الرّبُّ تكَلّمَ على لِساني‌».
موت أخاب
(2أخ 18‏:28‏-34)
29 وصعِدَ مَلِكُ إِسرائيلَ ويوشافاطُ مَلِكُ يَهوذا إلى راموثَ جلعادَ. 30 فقالَ مَلِكُ إِسرائيلَ لِـيوشافاطَ: «أنا أتنكَّرُ‌ وأتقَدَّمُ إلى القِتالِ، وأنتَ تَلبَسُ ثيابَكَ المُلوكيَّةَ». فتَنكَّرَ مَلِكُ إِسرائيلَ وتقَدَّمَ إلى القِتالِ. 31 وأمرَ مَلِكُ أرامَ قادةَ مَركباتِهِ الاثنَينِ والثَّلاثينَ: «لا تُحارِبوا صغيرا ولا كبـيرا إلاَّ مَلِكَ إِسرائيلَ وحدَهُ». 32 فلمَّا رأى قادةُ المَركباتِ يوشافاطَ قالوا: «لا شَكَّ أنَّهُ مَلِكُ إِسرائيلَ». فا‏تَّجَهوا إليهِ لِـيُقاتِلوهُ. فلمَّا صرَخَ 33 أدرَكوا أنَّهُ لم يكُنْ مَلِكَ إِسرائيلَ، فرَجَعوا عنهُ. 34 لكِنَّ جُنديًّا أراميًّا أطلَقَ سَهما طائِشا، فأصابَ مَلِكَ إِسرائيلَ بَينَ الدِّرعَ والوِركِ، فقالَ لِسائِقِ مَركَبتِهِ: «دُرْ وا‏خرُجْ بـي مِنَ المَعركةِ لأنِّي جُرِحْتُ». 35 وا‏شْتَدَّ القِتالُ في ذلِكَ اليومِ، والمَلِكُ واقِفٌ بِمركبَتِهِ مُقابِلَ الآراميِّينَ. وماتَ في المساءِ وكانَ دَمُ الجُرحِ سائِلا في وسَطِ المَركبةِ. 36 وعِندَ الغُروبِ علا نِداءُ جيشِ إِسرائيلَ: «لِـيَنصَرِفْ كُلُّ رَجُلٍ إلى بلَدِهِ ومدينتِهِ، فالمَلِكُ ماتَ‌».
37 وحمَلوا جُثَّتَهُ إلى السَّامِرةِ ودفَنوها هُناكَ. 38 وغسَلوا مَركبتَهُ في بِركَةِ السَّامِرةِ فلَحَسَتِ الكِلابُ دَمَهُ كما قالَ الرّبُّ، وفي الماءِ المُلَوَّنِ بِدَمِهِ ا‏غتسلَتِ البَغايا‌. 39 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ أخابَ وجميعِ أفعالِهِ، ومِنْ بَيتِ العاجِ وجميعِ المُدُنِ الّتي بَناها، مُدَوَّنٌ في سِفرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ إِسرائيلَ. 40 وماتَ أخابُ، وملَكَ أخَزْيا ا‏بنُه مكانَهُ.
يوشافاط ملك يهوذا
(2أخ 20‏:31‏—21‏:1)
41 وملَكَ يوشافاطُ بنُ آسا على يَهوذا في السَّنةِ الرَّابِــعةِ لأخابَ مَلِكِ إِسرائيلَ. 42 وكانَ ا‏بْنَ خَمسٍ وثَلاثينَ سنَةً حينَ ملَكَ، وملَكَ بِأورُشليمَ خَمسا وعِشرينَ سنَةً، وا‏سمُ أمِّهِ عَزوبَةُ بِنتُ شَلحي. 43 وسَلَكَ جميعَ طُرُقِ أبـيهِ آسا ولم يَحِدْ عَنها، وصنَعَ ما هوَ قويمٌ في نظَرِ الرّبِّ، 44 لكِنَّ عِبادةَ الأصنامِ على التِّلالِ بَقيَت على حالِها، وكانَ الشَّعبُ يذبَحونَ وَيُبخِّرونَ لها. 45 وكانَ يوشافاطُ مُسالِما لِمَلِكِ إِسرائيلَ. 46 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ يوشافاطَ مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ يَهوذا: بَسالَتُه وحُروبُهُ 47 ونَفيُهُ بَغايا المَعبدِ الباقياتِ مِنْ أيّامِ آسا أبـيهِ.
48 ولم يكُنْ مَلِكٌ في أدومَ، بل وكيلٌ لِـيوشافاطَ‌. 49 وبَنى يوشافاطُ سُفُنا ضخمةً لِجَلْبِ الذَّهبِ مِنْ أوفيرَ لكِنَّها لم تُبحِرْ إلى هُناكَ لأنَّها ا‏نكَسرَتْ في عِصيونَ جابِرَ‌. 50 فقالَ أخَزْيا بْنُ أخابَ لِـيوشافاطَ: «دَعْ رِجالي ورِجالَك يُبحِرونَ في السُّفُنِ». فرَفَضَ يوشافاطُ. 51 وماتَ يوشافاطُ ودُفِنَ معَ آبائِهِ في مدينةِ داوُدَ جَدِّهِ، وملَكَ يورامُ ا‏بنُهُ مكانَهُ.
أخزيا ملك إسرائيل
52 وملَكَ أخَزْيا بنُ أخابَ على إِسرائيلَ بِالسَّامِرةِ، في السَّنةِ السَّابِــعةَ عشْرَةَ لِـيوشافاطَ مَلِكِ يَهوذا، وملَكَ على إِسرائيلَ سنتينِ. 53 وفعَلَ الشَّرَّ أمامَ الرّبِّ، وسارَ في طَريقِ أبـيهِ وأمِّهِ ويَرُبعامَ بنِ ناباطَ الّذي جعَلَ إِسرائيلَ يَخطَأُ، 54 فعَبَدَ البَعلَ وسجَدَ لَه وأغاظَ الرّبَّ إلهَ إِسرائيلَ، كما فعَلَ أبوهُ.
Annabilayi Mikaya ye Ahabu dandalaa
(2 Taarika 18:2-27)
1 A ye sanji saba sii le keloo maŋ ke Aramunkoolu niŋ Banisirayilankoolu teema. 2 Bari sanji sabanjaŋo waatoo kono Yehosafati, Yahuuda mansa naata Ahabu, Banisirayila mansa yaa. 3 Wo ye a tara Ahabu ko a la mansakundaa alifaalu ye le ko, “Fo ali maŋ a loŋ ko Ramoti-Kileyadi mu ntolu le taa ti baŋ, bari m̀ maŋ feŋ-wo-feŋ ne ke ka jee taa Aramu mansa bulu?”
4 Bituŋ Mansa Ahabu ko Mansa Yehosafati ye ko, “I niŋ m be taa le baŋ, ka Ramoti-Kileyadi kele?”
Wo le to Yehosafati ko Ahabu ye ko, “Nte niŋ ite bee mu kiliŋ ne ti, n na moolu niŋ i la moolu bee mu kiliŋ ne ti, aduŋ n na suwoolu niŋ i la suwoolu bee mu kiliŋ ne ti.” 5 Bari Yehosafati ko Banisirayila mansa ye le fanaa ko, “Janniŋ ǹ ka taa, i si Yaawe* la yaamaroo ñiniŋ ñiŋ kuwo to foloo.”
6 Bituŋ Ahabu, Banisirayila mansa ye annabiyomoolu kumandi naŋ, mennu kaañanta annabiyomu keme naani fee, a ye ì ñininkaa ko, “Fo n si taa noo baŋ ka Ramoti-Kileyadi boyinkaŋ, waraŋ fo n kana taa?”
Ì ye a jaabi ko, “Taa jee kele, kaatu Maariyo be nooroo dii la i la le.”
7 Bari Yehosafati ye ñininkaaroo ke ko, “Fo annabiyomu doo koteŋ te jaŋ ǹ si Yaawe la yaamaroo ñininkaa noo meŋ bulu?”
8 Wo to le Mansa Ahabu ye a jaabi ko, “Annabiyomoo doo be jaŋ ne ǹ si Yaawe la yaamaroo ñininkaa noo meŋ fanaa bulu, bari a la kuwo maŋ diyaa nte ye, kaatu a nene buka kiilaariyaa kuma bete fo nte ma, fo kuu jawoo doroŋ. Wo le mu Mikaya ti, Imula dinkewo.”
Bari Yehosafati ko a ye ko, “Mansa, i maŋ ñaŋ na wo fo la!” 9 Wo le to Mansa Ahabu ye a la dookuulaa kiliŋ kumandi naŋ, a ye a kii ka taa Mikaya kumandi naŋ tariyaake.
10 Bituŋ mansa fuloo ñiŋ ye ì la mansa duŋ feŋolu duŋ, ì siita ì la mansasiiraŋolu kaŋ siimaŋ toñonkadulaa, Samariya saatewo dundaŋ daa* to. Annabiyomoolu bee tarata ì ñaatiliŋo la, ì be kiilaariyaa kumoolu fo kaŋ. 11 Annabiyomu kiliŋ tarata ì kono meŋ too mu Sedekiya ti, Kenaana dinkewo. A ye nee binoolu le dadaa, a ko Mansa Ahabu ye ko, “Yaawe ko, ka bo niŋ ñiŋ binoolu la, i be Aramunkoolu kele la ka ì kasaara.”
12 Wo ñaa kiliŋo ñaama fanaa, annabiyomu toomaalu mennu be jee, bee ye wo kuma kiliŋo le fo. Ì ko mansa ye ko, “Taa i ye Ramoti-Kileyadi kele. I be jee noo la le. Yaawe be nooroo dii la i la le.”
13 Bari wo waatoo la, mansa la dookuulaa meŋ taata Mikaya kumandi ko a ye ko, “A juubee, annabiyomoolu bee denta kaŋ kiliŋ ne la, aduŋ ì ka ñiŋ ne fo ko niŋ mansa taata a be nooroo ke la le. I la kumoo niŋ ì taa si ke kiliŋ ti, aduŋ i si kuma diimaa fo.”
14 Bari Mikaya ye a jaabi ko, “A be koyiriŋ ñaameŋ ko Yaawe be baluuriŋ ne, ate Yaawe ye kumoo meŋ duŋ nte daa m be wo le fo la mansa ye.”
15 Kabiriŋ Mikaya futata, a loota mansa ñaatiliŋo la, a ye a ñininkaa ko, “Mikaya, fo ǹ si taa noo ka Ramoti-Kileyadi kele, waraŋ ǹ kana taa baŋ?”
Mikaya ye a jaabi ko, “I si taa. I be jee noo la keloo la le, kaatu Yaawe be nooroo dii la i la le.”
16 Wo le to Mansa Ahabu ye a jaabi ko, “Mikaya, niŋ i be diyaamu la nte ye Yaawe too la, i si tooñaa fo n ye. Siiñaa jelu le mu m be wo kumoo fo la i ye?”
17 Bituŋ Mikaya ko, “Ŋa kuwo je le meŋ be naa ke la. Ŋa Banisirayila kelediŋolu je janjandiŋ konkoolu le kaŋ komeŋ saajiyolu mennu maŋ kantarilaa soto, aduŋ Yaawe ye ñiŋ ne fo ko, ñiŋ moolu maŋ ñaatonka soto. Ì si seyi suwo kono kayira kono.”
18 Bituŋ Mansa Ahabu ko Yehosafati ye ko, “Ŋa a fo i ye le ko a nene buka kiilaariyaa kuma bete fo nte ma, bari kuu jawoo doroŋ.”
19 Bari Mikaya tententa ka a fo ko, “I lamoyi saayiŋ Yaawe ye kumoo meŋ fo. Ŋa Yaawe je siiriŋ a la mansasiiraŋo kaŋ Arijana kono, a la malaayikoolu bee be looriŋ a karadandaŋolu la. 20 Yaawe ye ñininkaaroo ke ko, ‘Jumaa le be taa, a ye Ahabu neenee fo a si taa Ramoti-Kileyadi ka a la saayaa waliŋ jee?’
“Bituŋ ì meŋ-wo-meŋ ye i fansuŋ kumoo fo. 21 Labaŋo la, malaayika kiliŋ naata a loota Yaawe ñaatiliŋo la, a ko, ‘Nte be a neenee la le.’
22 “Yaawe ye a ñininkaa ko, ‘I be a ke noo la ñaadii le?’
“Malaayikoo ñiŋ ko a ye ko, ‘M be taa le ŋa faniyaa kumoo duŋ Ahabu la annabiyomoolu bee daa kono.’
“Wo to le Yaawe ko, ‘Ite be a ke noo la le. Taa i ye a neenee.’
23 “Bituŋ saayiŋ Yaawe ye faniyaa nooroo le bula ka duŋ i la ñiŋ annabiyomoolu bee daa kono. Yaawe ye kasaara kuwo le londi i ye.”
24 Bituŋ wo le to Sedekiya, Kenaana dinkewo naata a ye Mikaya busa a tamoo to. A ko a ye ko, “Yaawe la Nooroo bota nte kono ñaadii le ka diyaamu niŋ ite la?”
25 Mikaya ye a jaabi ko, “I be wo loŋ na le luŋo meŋ na i be bori la ka taa maabo konoto buŋo kono.”
26 Wo to le Banisirayila mansa ye kaŋo dii a la dookuulaa doo la ko, “Mikaya muta, i ye a samba Amoni ma, saatewo kumandaŋo, aniŋ Yowasi, m faŋo dinkewo. 27 I si a fo ì ye, nte mansa ko ì si ñiŋ kewo maabo bunjawoo kono. Ì si mbuurundiŋ niŋ jiiriŋ doroŋ dii a la fo janniŋ m be muru la naŋ kayira kono.”
28 Bari Mikaya ko, “Niŋ i muruta naŋ kayira kono, wo to Yaawe maŋ diyaamu ka bo niŋ nte la.” Aduŋ fanaa a ko, “Ali ali hakilitu n na ñiŋ kumoolu to, alitolu moolu bee!”
Ì ye Ahabu faa Ramoti-Kileyadi
(2 Taarika 18:28-34)
29 Bituŋ Ahabu, Banisirayila mansa aniŋ Yehosafati, Yahuuda mansa wulita ka taa keloo boyi Ramoti-Kileyadi kaŋ. 30 Ahabu ko Yehosafati ye ko, “Nte be m faŋo muluŋo faliŋ na le, ŋa duŋ keloo kono, bari ite si i la mansa duŋ feŋolu duŋ.” Bituŋ Mansa Ahabu ye a faŋo muluŋo filindi, bituŋ a dunta keloo kono.
31 Bari wo ye a tara le Aramu mansa ye ñiŋ fo nuŋ a la keleraŋ sareeti* kuntii taŋ saba niŋ fuloo ye ko, “Ali kana moo-wo-moo kele niŋ a maŋ ke Banisirayila mansa ti.” 32 Bituŋ kabiriŋ keleraŋ sareeti kelelaa kuntiyolu ye Yehosafati je doroŋ, ì ko ì faŋ ye ko, “Banisirayila mansa niŋ moo-wo-moo nte ñiŋ ti.” Wo to le ì tilinta a la ka a kele, bari Yehosafati wuurita ka a faŋ fo. 33 Kabiriŋ keleraŋ sareeti kuntiyolu ye a je ko a maŋ ke Banisirayila mansa ti, ì muruta ka bo a bayindi kaŋ.
34 Bari kewo doo ye a la kalabeñoo saba ka a fayi a kuŋ fee, aduŋ a taata Banisirayila mansa soo a la faŋ tankandiraŋ sisilaa huwo to. Bituŋ a ko a la keleraŋ sareeti borindilaa ye ko, “Sareetoo yelemandi i ye m fintindi jaŋ, kaatu m baramata le.” 35 Tiloo waatoo muumewo la keloo tarata kandiriŋ ne doroŋ. Mansa semberiŋo tarata a la sareetoo kono a ñaa be tilindiŋ Aramunkoolu la. Yeloo meŋ ka bo a la baramoo to woyita a la sareetoo duumoo kaŋ, aduŋ wo wulaaroo a faata. 36 Kabiriŋ tiloo be boyi kaŋ doroŋ, wuuroo janjanta kelediŋolu kono ka a kankulaa ko, “Kewolu bee ye seyi ì bota daameŋ!”
37 Bituŋ mansa faata teŋ ne. Ì ye a samba naŋ Samariya saatewo to ka a baadee jee. 38 Ì ye keleraŋ sareetoo ñiŋ kuu daloo to Samariya saatewo kono, cakoolu ka ì kuu daameŋ to, aduŋ wuloolu ye a yeloo newuŋ ko Yaawe ye a fo ñaameŋ.
39 Ahabu la mansayaa kuu koteŋolu, ka taa a ye kuwolu mennu bee ke, a ye mansasuwo meŋ loo ka a kono laa niŋ samañiŋolu la, a ye saatewolu mennu tata, wo kuwolu safeeta Banisirayila Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono. 40 Mansa Ahabu kafuta a mumuñolu ma, bituŋ a dinkewo Ahasiya siita a noo to ka ke mansa ti.
Yahuuda mansa Yehosafati
(2 Taarika 20:31—21:1)
41 Ahabu la mansayaa sanji naaninjaŋo Banisirayila bankoo kaŋ, wo saŋo le mu Asa dinkewo Yehosafati keta Yahuuda mansa ti. 42 Yehosafati siyo be sanji taŋ saba niŋ luulu le kabiriŋ a be ke la mansa ti, aduŋ a siita Yerusalaamu ka maraloo ke fo sanji muwaŋ niŋ luulu. A baamaa too mu Asuba le ti, Silihi dimmusoo. 43 Yehosafati bulata a faamaa Asa la siloolu le nooma, aduŋ a maŋ jenke. A ye kuu kendoo le baara Yaawe ñaa koto. Bari batudulaa tintiŋolu*, a maŋ wolu tiñaa. Moolu tententa le ka sadaalu* bondi jee, aniŋ ka cuuraayoolu siisindi jee. 44 Aduŋ fanaa kayiroo le tarata Yehosafati niŋ Banisirayila mansa teema.
45 Yehosafati la mansayaa kuu koteŋolu, a ye kuwolu mennu ke aniŋ a la kelediŋ kafoolu ye kuu baalu mennu ke, ì bee safeeta Yahuuda Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono. 46 Hani batudulaa tintiŋolu to cakoolu mennu too tuta kabiriŋ a faamaa Asa la maraloo waatoo la, a ye ì bee bayi bankoo kaŋ ne. 47 Wo waatoo la mansa maŋ tara nuŋ Edomu bankoo kaŋ, bari Yahuuda mansa la tomboŋ kumandaŋo le ye jee mara.
48 Yehosafati ye safaari kuluŋ sapoolu dadaa le mennu ñanta taa la Ofiri ka sanoo ñini, bari ì nene maŋ wuli ka teyi, ì tiñaata baa kono Esiyoni-Keberi saatewo daala. 49 Wo waatoo la, Ahabu dinkewo Ahasiya ko Yehosafati ye ko, “N na kewolu niŋ i la kewolu bula ì ye teyi ñoo la,” bari Yehosafati balanta le.
50 Bituŋ Yehosafati naata kafu a mumuñolu ma. Ì ye a sutura a bonsuŋ Dawuda la Saatewo* to. A dinkewo Yehoramu naata sii a noo to ka ke mansa ti.
Banisirayila mansa Ahasiya
51 Yehosafati la mansayaa sanji taŋ niŋ woorowulanjaŋo Yahuuda bankoo kaŋ, wo saŋo le mu Ahabu dinkewo Ahasiya keta Banisirayila mansa ti Samariya saatewo kono. 52 A ye kuu jawoo le baara Yaawe ñaatiliŋo la. A bulata a faamaa niŋ a baamaa la sila kuruŋolu nooma, aniŋ Yerobowamu Nebati dinkewo la sila kuruŋolu, wo meŋ ye a tinna Banisirayila ye junuboo ke. 53 A bulata Baali* jalaŋo nooma, ka a batu. A ye Yaawe, Banisirayila la Alla la kamfaa wulindi le komeŋ a faamaa ye a ke nuŋ ñaameŋ.