الناصرة ترفض يسوع
(متى 13‏:53‏-58، لوقا 4‏:16‏-30)
1 وخرَجَ مِنْ هُناكَ وجاءَ إلى بلدِهِ يَتبَعُهُ تلاميذُهُ. 2 وفي السّبتِ أخَذَ يُعلّمُ في المَجمعِ. فتَعجّبَ أكثرُ النّاسِ حينَ سَمِعوهُ وقالوا: «مِنْ أينَ لَه هذا؟ وما هذِهِ الحِكمَةُ المُعطاةُ لَه وهذِهِ المُعجزاتُ التي تَجري على يَدَيهِ؟ 3 أما هوَ النّجّارُ اَبنُ مَريمَ، وأخو يَعقوبَ ويوسي ويَهوذا وسِمعانَ؟ أما أخَواتُهُ عِندَنا هُنا؟» ورَفَضوهُ. 4 فقالَ لهُم يَسوعُ: «لا نَبِيّ بلا كرامةٍ إلاّ في وطَنِهِ وبَينَ أقربائِهِ وأهلِ بَيتِهِ». 5 وتَعذّرَ على يَسوعَ أنْ يَصنَعَ أيّةَ مُعجِزَةٍ هُناكَ، سِوى أنّهُ وضَعَ يدَيهِ على بَعضِ المَرضى فشَفاهُم. 6 وكانَ يتَعجّبُ مِنْ قِلّةِ إيمانِهِم. ثُمّ سارَ في القُرى المُجاوِرَةِ يُعلّمُ.
يسوع يرسل التلاميذ الاثني عشر
(متى 10‏:5‏-15، لوقا 9‏:1‏-6)
7 ودَعا إليهِ التلاميذَ الاثنَي عشَرَ وأخَذَ يُرسِلُهُم اَثنَينِ اَثنَينِ ليُبَشّروا، وأعطاهُم سُلطانًا على الأرواحِ النّجِسَةِ. 8 وأوصاهُم قالَ: «لا تأخُذوا للطَريقِ شيئًا سِوى عَصًا: لا خُبزًا، ولا كيسًا، ولا نُقودًا في جُيوبِكُم، 9 بَلِ اَنتَعِلوا حِذاءً، ولا تَلبَسوا ثوبَينِ». 10 وقالَ لهُم: «وحَيثُما دَخَلتُم بَيتًا، فأقيموا فيهِ إلى أنْ تَرحَلوا. 11 وإذا جِئْتُم إلى مكانٍ وما قَبِلَكُم أهلُهُ ولا سَمِعوا كلامَكُم، فاَرْحَلوا عَنهُ واَنفُضوا الغُبارَ عَنْ أقدامِكُم نَذيرًا لهُم!»
12 فخَرَجوا يَدعونَ النّاسَ إلى التّوبةِ، 13 وطَرَدوا كثيرًا مِنَ الشّياطينِ، ودَهَنوا بالزّيتِ كثيرًا مِنَ المَرضى فشَفَوهُم.
موت يوحنا المعمدان
(متى 14‏:1‏-12، لوقا 9‏:7‏-9)
14 وسمِعَ المَلِكُ هِيرودُسُ بأخبارِ يَسوعَ، لأنّ اَسمَهُ أصبحَ مَشهورًا. وكانَ بَعضُ النّاسِ يَقولونَ: «قامَ يوحنّا المَعمدانُ مِنْ بَينِ الأمواتِ، ولذلِكَ تَجري المُعْجِزاتُ على يدِهِ». 15 وقالَ آخرونَ: «هوَ إيلِيّا»، وآخرونَ: «هوَ نَبيّ كسائِرِ الأنبياءِ». 16 فلمّا سَمِعَ هِيرودُسُ قالَ: «هذا يوحنّا الذي قَطعتُ أنا رأسَهُ، قامَ مِنْ بَينِ الأمواتِ!» 17 وكانَ هِيرودُسُ أمسَكَ يوحنّا وقَيّدَهُ في السّجنِ، مِنْ أجلِ هِيرودِيّةَ التي تَزوّجَها وهيَ اَمرأةُ أخيهِ فيلبّسَ. 18 فكانَ يوحنّا يقولُ لَه: «لا يَحلّ لكَ أنْ تأخُذَ اَمرأةَ أخيكَ». 19 وكانَت هيرودِيّةُ ناقِمَةً علَيهِ تُريدُ قَتلَه فلا تَقدِرُ، 20 لأنّ هِيرودُسَ كانَ يَهابُهُ ويَحميه لعِلْمِهِ أنّهُ رَجُلٌ صالِحٌ قِدّيسٌ. وكانَ يَسُرّهُ أنْ يَستمِعَ إليهِ، معَ أنّهُ حارَ فيهِ كثيرًا.
21 وسنَحَتِ الفُرصةُ لِهيرودِيّةَ عِندَما أقامَ هِيرودُسُ في ذِكرى مَولِدِه وَليمَةً للنُبَلاءِ وكِبارِ القادَةِ وأعيانِ الجَليلِ. 22 فدخَلَتِ اَبنَةُ هيرودِيّةَ ورَقَصَتْ، فأعجَبَت هِيرودُسَ والمَدعوّينَ. فقالَ المَلِكُ لِلفَتاةِ: «أُطلُبي ما شِئتِ فأُعطيَكِ». 23 وحلَفَ لها يَمينًا مُشدّدًا قالَ: «أُعطيكِ كُلّ ما تَطلُبينَ، ولَو نِصفَ مَملكَتي!» 24 فخَرجَتِ الفَتاةُ وسألَت أُمّها: «ماذا أطلُبُ؟» فأجابَتْها: «رأسَ يوحنّا المَعمدانِ!» 25 فأَسرَعَت إلى المَلِكِ وقالَت لَه: «أُريدُ أن تُعطِيَني الآنَ على طَبَقٍ رأسَ يوحنّا المَعمَدانِ!» 26 فحَزِنَ المَلِكُ كثيرًا، ولكِنّهُ أرادَ أنْ لا يَرُدّ طَلَبَها مِنْ أجلِ اليمينِ التي حلَفَها أمامَ المَدعوّينَ. 27 فأرسَلَ في الحالِ جُنديّا وأمرَهُ بأنْ يَجيءَ برَأسِ يوحنّا. فذهَبَ وقطَعَ رأسَهُ في السّجنِ، 28 وجاءَ بِه على طَبَقٍ وسلّمَهُ إلى الفَتاةِ فحمَلَتْهُ إلى أُمّها. 29 وبلَغَ الخبَرُ تلاميذَ يوحنّا، فجاؤُوا وأخَذوا جُثّتَهُ ووضَعوها في قَبرٍ.
يسوع يطعم خمسة آلاف رجل
(متى 14‏:13‏-21، لوقا 9‏:10‏-17، يوحنا 6‏:1‏-14)
30 واَجتَمَعَ الرّسُلُ عِندَ يَسوعَ، وأخبروهُ بِكُلّ ما عَمِلوا وعَلّموا. 31 وكانَ كثيرٌ مِنَ النّاسِ يَروحونَ ويَجيئونَ، فلا يَتركونَ لهُم فُرصةً ليأكُلوا طعامَهُم، فقالَ لهُم يَسوعُ: «تعالَوا أنتُم وحدَكُم إلى مكانٍ مُقفِرٍ واَستَريحوا قليلاً». 32 فذَهبوا في القارِبِ وحدَهُم إلى مكانٍ مُقفِرٍ.
33 فرآهُمُ النّاسُ ذاهبينَ، وعرَفَ كثيرٌ مِنهُم إلى أينَ، فأسرَعوا مِنْ جميعِ المُدُنِ مَشيًا على الأقدامِ وسَبقوهُم إلى ذلِكَ المكانِ. 34 فلمّا نزَلَ يَسوعُ مِنَ القارِبِ رأى جَمْعًا كبيرًا، فأشفَقَ علَيهِم، لأنّهُم كانوا مِثلَ غنَمٍ لا راعيَ لها، وأخَذَ يُعلّمُهُم أشياء كثيرةً. 35 وفاتَ الوقتُ، فدَنا مِنهُ تلاميذُهُ وقالوا لَهُ: «فاتَ الوقتُ، وهذا مكانٌ مُقفِرٌ، 36 فقُلْ لِلنّاسِ أنْ يَنصرِفوا إلى المَزارِعِ والقُرى المُجاوِرَةِ ليَشتَروا لهُم ما يأكُلونَ». 37 فأجابَهُم يَسوعُ: «أعطوهُم أنتُم ما يأكُلونَ». فقالوا: «أتُريدُنا أنْ نَذهَبَ ونَشترِيَ خُبزًا بمئَتَي دينارٍ ونُعطيَهُم لِيأكُلوا؟»
38 فقالَ يَسوعُ: «كَم رغيفًا عِندَكُم؟ اَذهَبوا واَنظُروا». فلمّا عَرَفوا ما عِندَهُم، قالوا لَهُ: «خَمسةُ أرغِفَةٍ وسَمكَتانِ». 39 فأمرَهُم أنْ يُقعِدوا النّاسَ جماعةً جماعةً على العُشْبِ الأخضَرِ. 40 فقَعَدوا صُفوفًا صُفوفًا، في بعضِها مِئةٌ وفي بَعضِها خَمسونَ. 41 وأخَذَ يَسوعُ الأرغِفَةَ الخَمسةَ والسّمكتَينِ ورفَعَ عَينَيهِ نَحوَ السّماءِ وبارَكَ وكَسَرَ الأرغِفَةَ وناوَلَ تلاميذَهُ ليُوزّعوها على النّاسِ، وقَسّمَ السّمكتَينِ علَيهِم جميعًا. 42 فأكلوا كُلّهُم حتى شَبِعوا. 43 ثُمّ رَفَعوا اَثنتَي عَشْرَةَ قُفّةً مَملوءَةً مِنَ الكِسَرِ وفَضَلاتِ السّمكَتَينِ. 44 وكانَ الذينَ أكَلوا مِنَ الأرغِفَةِ نَحوَ خَمسَةِ آلافِ رَجُلٍ.
يسوع يمشي على الماء
(متى 14‏:22‏-33، يوحنا 6‏:16‏-21)
45 وأمَرَ يَسوعُ تلاميذَهُ أنْ يَركَبوا القارِبَ ويَسبِقوهُ إلى بَيتَ صيدا، عِندَ الشّاطئِ المقابلِ، حتى يَصرِفَ الجُموعَ. 46 فلمّا صرَفَهُم ذهَبَ إلى الجبَلِ ليُصلّي. 47 وعِندَ المَساءِ، كانَ القارِبُ في وَسْطِ البحرِ، ويَسوعُ وحدَهُ على البَرّ. 48 ورأى يَسوعُ أنّ تلاميذَهُ يُلاقونَ مَشقّةً في التّجذيفِ، لأنّ الرّيحَ كانَت ضِدّهُم. فَجاءَ إليهِم قَبلَ الفَجرِ ماشِيًا على البحرِ، وكادَ يمُرّ بِهِم.
49 فلمّا رأوهُ ماشِيًا على البحرِ ظنّوهُ شَبَحًا فصَرَخوا، 50 لأنّهُم رأوهُ كُلّهُم فاَرتَعَبوا. فكلّمَهُم في الحالِ، قالَ: «اَطمئِنّوا. أنا هوَ، لا تَخافُوا». 51 وصَعِدَ القارِبَ إليهِم، فهدَأتِ الرّيحُ. فتَحيّروا كثيرًا، 52 لأنّ مُعجِزَةَ الأرغِفَةِ فاتَهُم مَغزاها، لِبَلادَةِ قُلوبِهِم.
يسوع يشفي من أمراض كثيرة
(متى 14‏:34‏-36)
53 وعَبَروا إلى برّ جِنّيسارَتَ ورَبَطوا قارِبَهُم هُناكَ. 54 وما إن نَزَلوا، حتى عرَفَ النّاسُ يَسوعَ. 55 فَساروا في تِلكَ الأنحاءِ كُلّها وأخذوا يَحمِلونَ المَرضى على فُرُشِهِم إلى كُلّ مكانٍ سَمِعوا أنّهُ فيهِ. 56 وكانوا أينما دخَلَ، سَواءٌ إلى القُرى أوِ المُدنِ أوِ المزارعِ، يَضَعونَ المَرضى في السّاحاتِ ويَطلُبونَ إليهِ أنْ يَلمسوا ولَو طَرَفَ ثَوبِهِ. فكانَ كُلّ مَنْ يَلْمسُهُ يَشفى.
Nasaretinkoolu balanta Yeesu ma
(Matiyu 13:53-58Luka 4:16-30)
1 Yeesu bota jee, a naata a fansuŋ saatewo to, a niŋ a la saayiboolu. 2 Loobula Luŋo la a naata karandiroo ke ì la diina bendulaa* kono. Moo jamaa mennu ye i lamoyi a la, ì jaakalita. Bituŋ ì ko, “Ñiŋ kewo ye ñiŋ bee soto mintoo le? Muŋ ne mu ñiŋ ñaameŋ siifaa ti, meŋ diita a la? A ka ñiŋ kaawakuwolu ke ñaadii le? 3 Fo ñiŋ ne maŋ ke kapintaa ti baŋ, Mariyaama dinkewo, aduŋ Yankuba, Yusufa, Yudas aniŋ Simoni kotoomaa? Fo a baarimmusoolu maŋ tara m̀ fee jaŋ baŋ?” Wo to le ì ye a la kuwo muta kasi ti. 4 Bituŋ Yeesu ko ì ye ko, “Annabiyomoo maŋ dasa horomoo la fo a fansuŋ saatewo kono, aniŋ a baadiŋolu kono niŋ a faŋo la dimbaayaa kono.” 5 Yeesu maŋ naa kaawakuu jamaa ke noo jee, fo a ye a buloo meŋ laa kuurantoo dantaŋ kaŋ, a ye ì kendeyandi. 6 Aduŋ a jaakalita ì la lannabaliyaa la.
Yeesu ye a la saayibe taŋ niŋ fuloo kii
(Matiyu 10:5-15Luka 9:1-6)
Yeesu taata ka bo saatee ka taa saatee ka moolu karandi. 7 Bituŋ a ye a la saayibe taŋ niŋ fuloo kumandi, a naata ì fula-fula kii, aduŋ a ye kaŋo dii ì la seetaani jawoolu kaŋ. 8 A ye ì dandalaa ko, ì maŋ ñaŋ na feŋ samba la ì la taamasiloo kaŋ, fo taamaraŋ dokoo doroŋ. Ì kana mbuuroo waraŋ kufu samba, waraŋ kodoo bula ì la jifoolu kono. 9 Ì si samatoolu duŋ, bari ì kana dendika fulanjaŋo samba. 10 Aduŋ a ko ì ye ko, “Niŋ ali dunta buŋo kono daameŋ, ali si sabati jee fo janniŋ ali be taa la. 11 Niŋ ì maŋ ali jiyaa daameŋ to, aduŋ ì maŋ soŋ i lamoyi la ali la kumoo la, ali fintitoo si ali siŋolu konkoŋ ka ke seedeyaa ti ì ye.”
12 Bituŋ saayiboolu fintita, ì taata, aduŋ ì ye moolu kawandi le ko, ì ñanta tuubi la le, ì ye ì koo dii ì la junuboolu la. 13 Ì ye seetaani jawu jamaa le bayi, aniŋ ì ye tuloo maa kuurantoo jamaa la, wolu kendeyaata.
Yaayaa Batiseerilaa la saayaa
(Matiyu 14:1-12Luka 9:7-9)
14 Mansa Herodi naata Yeesu la kuwo kibaaroo moyi a la darajoo kamma la. Doolu ko, “Yaayaa Batiseerilaa le wulindita saayaa kono. Wo le ye a tinna a ye semboo soto ka ñiŋ kaawakuwolu ke.” 15 Bari doolu ko, “Annabilayi Eliya le mu.” Aduŋ doolu ko, “A mu annabiyomoo le ti ko annabiyomu doolu, mennu tambita nuŋ.” 16 Bari kabiriŋ Herodi ye ñiŋ moyi, a ko, “Ŋa Yaayaa Batiseerilaa meŋ kuŋo kuntu, wo le wulindita naŋ saayaa kono.” 17 Bayiri Herodi ye yaamaroo dii le nunto ko, ì ye Yaayaa muta, ì ye a siti bunjawoo kono. A ye ñiŋ ke Herodiyas le la kuwo kamma. Herodiyas mu a kotoomaa Filipi la musoo le ti, Herodi ye meŋ taa a bulu. 18 Yaayaa ka a fo Herodi ye le nuŋ ko, “Luwaa maŋ soŋ, i ye i baadiŋo la musoo taa a bulu ka a futuu.” 19 Wo kamma la Herodiyas ye Yaayaa koŋ, aduŋ a lafita ka a faa, bari a maŋ a ke noo, 20 kaatu Herodi silata Yaayaa la le. A ye a loŋ ne ko, Yaayaa mu moo tilindiŋo le ti, aniŋ moo senuŋo. Wo kamma la a ye Yaayaa tu mutoo kono. Niŋ Herodi ye i lamoyi Yaayaa la, a niyo ka toora baake le, bari hani wo, a ka lafi ka a lamoyi.
21 Bari Herodiyas naata siloo soto waatoo le la, biriŋ Herodi la wuluu luŋo juuraloo siita. Wo waatoo la, Herodi ye juurali baa parendi a la maralilaalu ye, aniŋ kelediŋ kuntiyolu, ì niŋ Kalilee bankoo ñaatonkoolu. 22 Bituŋ Herodiyas dimmusoo naata, a ye i doŋ, aduŋ wo ye Mansa Herodi niŋ a la luntaŋolu seewondi le. Bituŋ mansa naata a fo a ye ko, “I lafita feŋ-wo-feŋ na, a daani, m be a ke la i ye le!” 23 Aduŋ a ye a la laahidoo bambandi kaloo la. A ko, “Feŋ-wo-feŋ, i be meŋ daani la nte bulu, m be a dii la i la le, hani n na maralibankoo talantewo!” 24 Sunkutoo fintita, a ko a baamaa ye ko, “M be muŋ ne daani la?” A baamaa ko a ye ko, “Yaayaa Batiseerilaa kuŋo daani.”
25 Wo loo niŋ baroo teema, sunkutoo tariyaatoo naata mansa kaŋ, a ko a ye ko, “N lafita, i ye Yaayaa Batiseerilaa kuŋo dii n na palaatoo kaŋ saayiŋ.” 26 Mansakewo sunuta baake, bari a la kaloo niŋ luntaŋolu kamma la, a maŋ lafi ka a la laahidoo tiñaa. 27 Wo loodulaa kiliŋo to, a ye a la kelediŋ kantarilaa kii ka Yaayaa kuŋo naati. Kelediŋo taata, a ye Yaayaa kuŋo kuntu bunjawoo kono, 28 aduŋ a ye a naati palaatoo kaŋ. Bituŋ a ye a dii sunkutoo la, sunkutoo ye a dii a baamaa la. 29 Kabiriŋ Yaayaa la saayiboolu ye ñiŋ moyi, ì naata, ì ye a furewo samba, ì ye a landi kaburoo kono.
Yeesu ye kee wuli luulu domorindi
(Matiyu 14:13-21Luka 9:10-17Yohana 6:1-14)
30 Yeesu la saayiboolu muruta a kaŋ. Ì ye kuwolu bee saata a ye, ì ye mennu ke aniŋ ì ye mennu karandi. 31 Yeesu ko ì ye ko, “Ali ŋà taa dulaa kiideeriŋo to, fo ali si i dahaa domandiŋ.” A ye wo fo kaatu moo jamaa le be taa niŋ naa la, fo ì maŋ hani a ñaa soto ka domoroo ke. 32 Wo to le ì bulata kuluŋo la ka taa dulaa kiideeriŋo to, ì dammaa. 33 Bari moo jamaa le ye ì taatoo je, aduŋ ì ye ì suutee le. Bituŋ moolu tariyaatoo taata ì siŋo la ka bo saatewolu bee to, aduŋ ì futata Yeesu niŋ saayiboolu ñaa.
34 Yeesu be futa kaŋ baa kankuŋo la doroŋ, a ye kafu baa je. A balafaata ì ye, kaatu ì ka munta le ko saajiyolu, mennu maŋ kantarilaa soto. Bituŋ a ye a dati ka ì karandi kuu jamaa la. 35 Kabiriŋ suwo be naa kuu la, a la saayiboolu naata a kaŋ ka a fo a ye ko, “Jaŋ mu dulaa kiideeriŋo le ti, aduŋ suwo kuuta le. 36 Wo kamma la ì bula, ì ye taa ñiŋ dulaalu niŋ a dantanna saatewolu kono ka domoroo saŋ ì faŋolu ye.” 37 Bari Yeesu ye ì jaabi ko, “Alitolu si domoroo dii ì la.” Bituŋ ì ko a ye ko, “Fo ǹ si taa denaari keme fula ñoŋ mbuuroo saŋ ka a dii ì la domoroo ti baŋ?” 38 A ye ì ñininkaa ko, “Mbuuru kuŋ jelu le be ali bulu? Ali taa a juubee.” Kabiriŋ ì ye a juubee, ì ko a ye ko, “Mbuuru kuŋ luulu le be m̀ bulu, aniŋ ñee muru fula!”
39 Wo to le Yeesu ye kafoo bee yaamari ka kafundiŋ sii ñaama kitiŋolu kaŋ. 40 Bituŋ ì siita. Kafundiŋ-wo-kafundiŋ ye moo keme waraŋ moo taŋ luulu le soto. 41 A ye mbuuru kuŋ luuloo niŋ ñee muru fuloo taa, a ye santo juubee, a ye Alla daani ka domoroo barakandi. Wo koolaa, a ye mbuuru kuŋolu kuntu, a ye ì dii saayiboolu la, ka ì dii moolu la. Aduŋ a ye ñee muru fuloo fanaa talaa ì bee teema. 42 Moolu bee ye domoroo ke fo ì konoo faata. 43 Wo koolaa, saayiboolu ye sinsiŋ taŋ niŋ fula le fandi mbuuru kuntu toolu niŋ ñewolu la. 44 Aduŋ mennu ye ñiŋ mbuuroo domo, wolu mu kee wuli luulu le ti.
Yeesu taamata baajiyo kaŋ
(Matiyu 14:22-33Yohana 6:15-21)
45 Wo koolaa doroŋ, Yeesu ye a la saayiboolu yaamari ka bula kuluŋo kono ka taa a ñaato baa kara doo la, Betisayida saatewo to. Bituŋ a naata kafoo bula, ì taata. 46 Wo to le a faŋo bota jee, a taata konkoo santo ka duwaa. 47 Kabiriŋ wulaaroo siita, kuluŋo be baa kono, ate doroŋ ne tarata tintoo la jee. 48 A ye a je ko, jaaroo maŋ sooneeyaa ì bulu, kaatu foñoo maŋ ì diyaa. Duntuŋ kumoo maafaŋo la Yeesu naata ì kaŋ, a be taama kaŋ baajiyo kaŋ. A be naa tambi la ì la. 49 Kabiriŋ ì ye a je taama kaŋ jiyo kaŋ, ì ye a miira ko, a mu mañamafeŋ kaawakuuyaariŋo le ti. Bituŋ ì wuurita santo, 50 kaatu ì bee le ye a je, aduŋ ì silata. Bari wo loo niŋ baroo teema, a diyaamuta ì ye ko, “Ali kijoo kana fara, nte le mu. Ali kana sila.” 51 A dunta kuluŋo kono ì fee doroŋ, foñoo tenkunta. Bituŋ saayiboolu naata kaawa baake, 52 kaatu ì maŋ hani wo kaawakuu tambilaa la kummaayaa fahaamu noo, Yeesu ye meŋ ke mbuuru kuŋ luuloolu la. Ì maŋ a fahaamu noo, kaatu ì sondomoo bambanta.
Yeesu la kendeyandiroo Kennesareti tundoo kaŋ
(Matiyu 14:34-36)
53 Kabiriŋ a niŋ a la saayiboolu teyita, ì jiita Kennesareti tundoo le la. Ì ye ì la kuluŋo saba tintoo kaŋ. 54 Kabiriŋ ì ye ì la kuluŋo bula doroŋ, moolu naata a suutee. 55 Wo to le ì borita dulaalu bee to wo maafaŋo la, ì ye a dati ka kuurantoolu bee naati a kaŋ ì la basoolu kaŋ dulaa-wo-dulaa to, ì ye a moyi Yeesu be daameŋ. 56 A naata dulaa-wo-dulaa to, saateeriŋ, saatee baa waraŋ tundoo kaŋ, ì ka ì la kuurantoolu landi marisewolu to. Bituŋ ì ka a daani, fo kuurantoolu si a la waramba tuloo doroŋ maa. Aduŋ mennu bee ye a maa, ì kendeyaata le.