مثل وليمة الملك
(لوقا 14‏:15‏-24)
1 وعادَ يَسوعُ إلى مُخاطَبَةِ الجُموعِ بالأمثالِ، فقالَ: 2 «يُشبِهُ مَلكوتُ السّماواتِ مَلِكًا أقامَ وليمَةً في عُرسِ اَبنِه. 3 فأرسَلَ خدَمَهُ يَستَدْعي المَدعُوّينَ إلى الوَليمَةِ، فرَفَضوا أنْ يَجيئوا. 4 فأرسَلَ خدَمًا آخرينَ ليقولوا للمَدعُوّينَ: أعدَدْتُ وليمَتي وذَبَحتُ أبقاري وعُجولي المُسمّنةَ وهيّأتُ كُلّ شيءٍ، فتعالَوْا إلى العُرسِ! 5 ولكنّهُم تهاوَنُوا، فمِنهُم مَنْ خرَجَ إلى حقلِهِ، ومِنهُم مَنْ ذهَبَ إلى تِجارَتِهِ، 6 والآخرونَ أمسكوا خَدَمَهُ وشَتَموهُم وقَتَلوهُم. 7 فغَضِبَ الملِكُ وأرسَلَ جُنودَهُ، فأهلَكَ هؤلاءِ القَتَلةَ وأحرَقَ مَدينَتَهُم. 8 ثمّ قالَ لخَدَمِهِ: الوَليمةُ مُهيّأةٌ ولكنّ المَدعُوّينَ غَيرُ مُستحقّينَ، 9 فاَخرُجوا إلى مَفارقِ الطّرُقِ واَدعُوا إلى الوَليمَةِ كُلّ مَنْ تَجِدونَهُ. 10 فخرَجَ الخَدَمُ إلى الشّوارعِ وجَمَعوا مَنْ وجَدوا مِنْ أشرارٍ وصالِحينَ، فاَمتلأتْ قاعَةُ العُرسِ بالمدعُوّينَ.
11 فلمّا دخَلَ المَلِكُ ليَرى المدعوّينَ، وجَدَ رجُلاً لا يَلبَسُ ثِيابَ العُرسِ. فقالَ لَه: 12 كيفَ دَخَلتَ إلى هُنا، يا صَديقي، وأنتَ لا تلبَسُ ثِيابَ العُرسِ؟ فسكَتَ الرّجُلُ. 13 فقالَ المَلِكُ للخَدَمِ: اَربُطوا يَدَيهِ ورِجلَيهِ واَطرَحوهُ خارِجًا في الظّلامِ فهُناكَ البُكاءُ وصَريفُ الأسنانِ. 14 لأنّ المدَعُوّينَ كَثيرونَ، وأمّا المُختارونَ فَقليلونَ».
دفع الجزية إلى القيصر
(مرقس 12‏:13‏-17، لوقا 20‏:20‏-26)
15 وذهَبَ الفَرّيسيّونَ وتَشاوَروا كيفَ يُمسِكونَ يَسوعَ بِكلِمَةٍ. 16 فأرسلوا إلَيهِ بَعضَ تلاميذِهِم وبَعضَ الهيرودُسيّينَ يَقولونَ لَه: «يا مُعَلّمُ، نَعرِفُ أنّكَ صادقٌ، تُعلّمُ بِالحَقّ طَريقَ اللهِ، ولا تُبالي بأحدٍ، لأنّكَ لا تُراعي مَقامَ النّاسِ. 17 فقُلْ لنا: ما رأيُكَ؟ أيَحِلّ لنا أنْ نَدفَعَ الجِزْيَةَ إلى القَيصَرِ أم لا؟»
18 فعرَفَ يَسوعُ مَكرَهُم، فقالَ لهُم: «يا مُراؤونَ! لِماذا تُحاوِلونَ أنْ تُحْرِجوني؟ 19 أرُوني نَقدَ الجِزْيةِ!» فناولوهُ دينارًا. 20 فقالَ لهُم: «لِمَن هذِهِ الصّورَةُ وهذا الاسمُ؟» 21 قالوا: «لِلقَيصَرِ!» فقالَ لهُم: «اَدفَعوا، إذًا، إلى القَيصَرِ ما لِلقَيصَرِ، وإلى اللهِ ما للهِ!» 22 فتَعَجّبوا مِمّا سَمِعوهُ، وتَركوهُ ومَضَوْا.
قيامة الأموات
(مرقس 12‏:18‏-27، لوقا 20‏:27‏-40)
23 وفي ذلِكَ اليومِ جاءَ إلى يَسوعَ بَعضُ الصدّوقيّينَ، وهُمُ الّذينَ يُنكِرونَ القِيامَةَ، وسألوهُ: 24 «يا مُعلّمُ، قالَ موسى: إنْ ماتَ رجُلٌ لا ولَدَ لَه، فَلْيَتَزوّجْ أخوهُ اَمرأتَهُ ليُقيمَ نَسلاً لأخيهِ. 25 وكانَ عِندَنا سبعةُ إخوةٍ، فتَزوّجَ الأوّلُ وماتَ مِنْ غَيرِ نَسلٍ، فتَرَكَ اَمرأتَهُ لأخيهِ. 26 ومِثلُهُ الثّاني والثّالِثُ حتّى السّابِعُ. 27 ثُمّ ماتَتِ المرأةُ مِنْ بَعدِهِم جميعًا. 28 فلأيّ واحدٍ مِنهُم تكونُ زوجةً في القيامةِ؟ لأنّها كانَت لَهُم جميعًا».
29 فأجابَهُم يَسوعُ: «أنتُم في ضَلالٍ، لأنّكُم تَجهَلونَ الكُتُبَ المُقَدّسةَ وقُدرَةَ اللهِ. 30 ففي القِيامَةِ لا يَتَزاوَجونَ، بلْ يكونونَ مِثلَ مَلائِكَةٍ في السّماءِ. 31 وأمّا قيامَةُ الأمواتِ، أفَما قَرَأتُم ما قالَ اللهُ لكُم: 32 أنا إلهُ إبراهيمَ، وإلهُ إسحقَ، وإلهُ يعقوبَ؟ وما كانَ اللهُ إلهَ أمواتٍ، بل إلهُ أحياءٍ».
33 وسَمِعَ الجُموعُ هذا الكلامَ، فتَعَجّبوا مِنْ تَعليمِهِ.
الوصية العظمى
(مرقس 12‏:28‏-34، لوقا 10‏:25‏-28)
34 وعَلِمَ الفَرّيسيّونَ أنّ يَسوعَ أسكَتَ الصَدّوقيّينَ، فاَجتمعوا معًا. 35 فسألَهُ واحِدٌ مِنهُم، وهوَ مِنْ عُلماءِ الشّريعةِ، ليُحرِجَهُ: 36 «يا مُعَلّمُ، ما هي أعظمُ وصِيّةٍ في الشّريعةِ؟»
1-Corinthians-16-14
37 فأجابَهُ يَسوعُ: «أحِبّ الرّبّ إلهَكَ بِكُلّ قَلبِكَ، وبِكُلّ نفسِكَ، وبكُلّ عَقلِكَ. 38 هذِهِ هيَ الوصِيّةُ الأولى والعُظمى. 39 والوصِيّةُ الثّانِيةُ مِثْلُها: أحِبّ قَريبَكَ مِثلَما تُحبّ نفسَكَ. 40 على هاتينِ الوصِيّتَينِ تَقومُ الشّريعةُ كُلّها وتَعاليمُ الأنبياءِ».
المسيح وداود
(مرقس 12‏:35‏-37، لوقا 20‏:41‏-44)
41 وبَينَما الفَرّيسيّونَ مُجتمِعونَ سألَهُم يَسوعُ: 42 «ما قولُكُم في المَسيحِ؟ اَبنُ مَنْ هوَ؟» قالوا لَه: «اَبنُ داودَ!» 43 قالَ لهُم: «إذًا، كيفَ يَدعوهُ داودُ رَبّا، وهوَ يَقولُ بِوَحْيٍ مِنَ الرّوحِ: 44 قالَ الرّبّ لِرَبّي: اَجلِسْ عَنْ يَميني حتّى أجعَلَ أعداءَكَ تَحتَ قَدَمَيْكَ. 45 فإذا كانَ داودُ يَدعو المَسيحَ رَبّا، فكَيفَ يكونُ المَسيحُ اَبنَهُ؟»
46 فما قدِرَ أحدٌ أن يُجيبَهُ بكَلِمَةٍ، ولا تجرّأَ أحدٌ مِنْ ذلِكَ اليومِ أنْ يَسألَهُ عَنْ شَيءٍ.
Maañoobiti feetoo la mansaaloo
(Luka 14:15-24)
1 Yeesu diyaamuta ì ye mansaaloolu la kotenke ka a fo ì ye ko: 2 “Arijana mansabaayaa si misaali noo mansakewo le la, meŋ ye maañoobiti feetoo parendi a dinkewo ye. 3 A ye a la dookuulaalu kii ka moolu bee kumandi, a ye mennu buuñaatoo kili ñiŋ feetoo to. Bari ì maŋ soŋ ka naa. 4 A ye dookuulaa doolu kii kotenke, a ko ì ye ko, ‘Ali a fo moolu ye, ŋa mennu kili ko: A juubee, ŋa n na domoroo parendi le. Ŋa n na ninsituuraalu kanateyi le, aniŋ n na ninsiriŋ batundoolu, aduŋ kuwolu bee pareeta le, ali ye naa maañoobitoo to.’
5 “Bari ì maŋ a danku, ì taata ì la haajoolu la. Doolu taata ì la kunkoolu to, doolu taata ì la fiiridulaalu to. 6 Doolu ye a la dookuulaalu muta, ì ye ì ŋayibe aniŋ ì ye ì faa. 7 Wo kamma la mansakewo kamfaata baake. A ye a la kelediŋolu kii ka wo moofaalaalu bee faa, aniŋ ka ì la saatewo jani. 8 Wo to le a ko a la dookuulaalu ye ko, ‘Tooñaa, maañoobiti feetoo pareeta le, bari moolu, ŋa mennu buuñaatoo kili jee, wolu maŋ jari a la. 9 Wo kamma la ali taa mbeedi kumbeŋolu to, ali ye moo-wo-moo je, ali si a kili naŋ feetoo to.’
10 “Bituŋ wo dookuulaalu taata mbeedoolu kaŋ taariŋ, ì ye moolu bee kafu ñoo ma, ì ye mennu je, moo kuruŋolu niŋ moo betoolu. Bituŋ maañoobiti feetoo buŋo faata niŋ luntaŋolu la.
11 “Bari kabiriŋ mansakewo naata ka luntaŋolu juubee, a ye kewo je jee, meŋ maŋ maañoobiti feŋolu duŋ. 12 A ko a ye ko, ‘N teeri, i dunta jaŋ ñaadii le, i maŋ maañoobiti feŋolu duŋ?’ Kewo be deyiriŋ. 13 Wo to le mansakewo ko a la dookuulaalu ye ko, ‘Ali a siŋolu niŋ a buloolu siti, ali ye a fayi banta diboo kono, kumboo niŋ nimisoo be daameŋ.’
14 “Kaatu moo jamaa le kumandita, bari moo dantaŋ ne tombonta.”
Naamujoo la kuwo ñininkaaroo
(Maaka 12:13-17Luka 20:20-26)
15 Wo to le Farisewolu* taata ka feeroo siti, ì be Yeesu muta la a la kumoo kono ñaameŋ. 16 Bituŋ ì ye ì la taaliboolu kii a kaŋ, aniŋ Herodi la kafoo moo doolu, ka a fo a ye ko, “Karammoo, ŋà a loŋ ne ko, ite mu tooñaa moo le ti, aduŋ i ka Alla la siloo le karandi tooñaa kono. Moo-wo-moo le buka ite jenkendi noo, kaatu ite buka moo faasaa. 17 Wo kamma la, i la miiroo yitandi ñiŋ kuwo to: Fo siloo le mu baŋ, ka naamoo joo Rooma bankoo la mansa* yaa, waraŋ fo siloo nte?”
18 Bari Yeesu ye ì la feere kuruŋo loŋ ne, bituŋ a ko ì ye ko, “Alitolu bunaafayoolu, muŋ ne ye a tinna ali ka n kotobo? 19 Ali kodicoroosoo yitandi n na, ali ka naamoo joo meŋ na.” Bituŋ ì ye denaari kiliŋ samba a ye naŋ. 20 Wo to le Yeesu ye ì ñininkaa ko, “Jumaa le nataaloo niŋ a too be ñiŋ bala?” 21 Ì ye a jaabi ko, “Rooma bankoo la mansa le mu.” Wo to le a ko ì ye ko, “Meŋ mu mansa taa ti, ali wo dii mansa la. Meŋ mu Alla taa ti, ali ye wo dii Alla la.”
22 Kabiriŋ ì ye ñiŋ kumoolu moyi, ì jaakalita. Bituŋ ì ye a bula, ì taata.
Saayaakoolaa wulindiroo la kuwo ñininkaaroo
(Maaka 12:18-27Luka 20:27-40)
23 Wo luŋ kiliŋo la Sadusewolu* naata a kaŋ, mennu ka a fo ko, saayaakoolaa wulindiroo te keriŋ. Ì ye a ñininkaa ko, 24 “Karammoo, Annabilayi Musa ye ñiŋ ne fo ko, niŋ kewo faata, aduŋ a maŋ diŋolu soto, a baadiŋo ñanta a la musoo futuu la le ka diŋolu wuluu a ye. 25 Saayiŋ, baadimmaa woorowula le tarata m̀ fee nuŋ. Foloo futuuta le, bituŋ a naata faa. Baawo a maŋ diŋolu soto, a ye a la musoo tu a doomaa bulu. 26 Wo kuu kiliŋo le keta fulanjaŋo fanaa la, aniŋ sabanjaŋo fo woorowulanjaŋo to. 27 Labaŋo la musoo fanaa faata. 28 Saayiŋ, saayaakoolaa wulindiroo luŋo la, a be ke la jumaa le la musoo ti ñiŋ baadimmaa woorowuloo kono? Baawo woorowuloo bee ye a futuu le!”
29 Yeesu ye ì jaabi ko, “Ali filita le, kaatu ali maŋ Kitaabu Senuŋolu loŋ sako Alla la semboo. 30 Saayaakoolaa wulindiroo, futuu te jee sako ka moo futundi, bari ì be muluŋ na le ko malaayikoolu Arijana kono.
31 “Bari furewolu la wulindiroo la kuwo to, fo ali nene maŋ a karaŋ baŋ, Alla ye meŋ fo ali ye? A ko, 32 ‘Nte le mu Iburayima la Alla ti, Isiyaaka la Alla, aniŋ Yaakuba la Alla.’ A maŋ ke furewolu la Alla ti, bari baluuriŋolu.” 33 Kabiriŋ moo jamaa ye ñiŋ moyi, ì jaakalita a la karandiroo la.
Yaamaroo meŋ warata yaamaroolu bee ti
(Maaka 12:28-34Luka 10:25-28)
34 Kabiriŋ Farisewolu ye a moyi ko, Yeesu ye Sadusewolu deyindi le, ì kafuta ñoo ma. 35 Bituŋ kiliŋ be ì kono, meŋ mu Luwaa lonnaa ti, a ye Yeesu ñininkaa ka a kotobo, 36 “Karammoo, yaamari jumaa le warata yaamaroolu bee ti Luwaa kono?” 37 Bituŋ Yeesu ye a jaabi ko, “I si Maariyo, i la Alla kanu i sondomoo bee la, i niyo bee la, aniŋ i hakiloo bee la. 38 Ñiŋ ne mu yaamari foloo ti, aduŋ ate le warata yaamaroolu bee ti. 39 Fulanjaŋo meŋ kummaayaata ko foloo, mu ñiŋ ne ti, ‘I si i siiñoo kanu ko i faŋo.’ 40 Luwaa bee aniŋ annabiyomoolu la karandiroo be dendiŋ ñiŋ yaamari fuloo le la.”
Alimasiihu mu jumaa le dinkewo ti?
(Maaka 12:35-37Luka 20:41-44)
41 Kabiriŋ Farisewolu be bendiŋ ñoo kaŋ, Yeesu ye ì ñininkaa, 42 “Ali ye muŋ ne miira Alimasiihu* la kuwo to? Jumaa le dinkewo mu?” Ì ye a jaabi ko, “Dawuda le dinkewo mu.” 43 Bituŋ a ko ì ye ko, “Wo to, muŋ ne ye a tinna Dawuda ka a kumandi ‘m Maarii’ la, kabiriŋ a diyaamuta ka bo niŋ Alla la Nooroo la ko:
44 Maariyo ko m Maarii ye le ko,
‘Sii m bulubaa karoo la,
fo ŋa i jawoolu ke i siŋo koto.’
45 “Niŋ Dawuda ye a kumandi a Maariyo la, wo to a si ke noo Dawuda dinkewo ti ñaadii le?”
46 Bari moo maŋ a jaabi noo hani kuma kiliŋ na, sako moo si haañi ka a ñininkaa kuma doo la ka bo wo luŋo la.