يسوع وإخوته
1 وسارَ يَسوعُ بَعدَ ذلِكَ في الجليلِ، وما شاءَ أنْ يَسيرَ في اليَهوديّةِ، لأنّ اليَهودَ كانوا يُريدونَ أنْ يَقتُلوهُ. 2 ولمّا اَقتَرَبَ عِيدُ المظالّ عِندَ اليَهودِ، 3 قالَ لَه إخوتُهُ: «اَترُكْ هذا المكانَ واَذهَبْ إلى بلادِ اليَهوديّةِ حتى يَرى التلاميذُ أعمالَكَ، 4 فلا أحَدٌ يَعمَلُ في الخِفيةِ إذا أرادَ أنْ يَعرِفَهُ النّاسُ. وما دُمتَ تَعمَلُ هذِهِ الأعمالَ، فأَظهِرْ نَفسَكَ للعالَمِ». 5 وكانَ إخوتُهُ أنفُسُهُم لا يُؤمِنونَ بِه.
6 فقالَ لهُم يَسوعُ: «ما جاءَ وقتي بَعدُ. وأمّا أنتُم، فالوَقتُ في كُلّ حينٍ وَقتُكُم. 7 أنتُم لا يُبغِضُكُمُ العالَمُ، ولكنّهُ يُبغِضُني لأنّي أشهَدُ على فسادِ أعمالِهِ. 8 اَصْعَدوا أنتُم إلى العيدِ، فأنا لا أصعَدُ إلى هذا العيدِ، لأنّ وَقتي ما جاءَ بَعدُ». 9 قالَ لهُم هذا وبَقِـيَ في الجليلِ.
يسوع في عيد المظال
10 ولمّا صَعِدَ إخوتُهُ إلى العيدِ، صَعِدَ بَعدَهُم في الخِفيَةِ لا في العَلانيَةِ. 11 فكانَ اليَهودُ يَبحثونَ عَنهُ في العيدِ ويسألونَ: «أينَ هوَ؟» 12 وتَهامَسَ النّاسُ علَيهِ، فقالَ بَعضُهُم: «هوَ رَجُلٌ صالِـحٌ». وقالَ آخرونَ: «لا، هوَ يُضلّلُ الشّعبَ». 13 وما تَحدّثَ عَنهُ أحدٌ جَهارًا خَوفًا مِنْ رُؤساءِ اليَهودِ. 14 وفي مُنتَصَفِ أيّامِ العيدِ، صَعِدَ يَسوعُ إلى الهَيكَلِ وأخَذَ يُعَلّمُ. 15 فتَعجّبَ اليَهودُ وقالوا: «كيفَ يَعرِفُ الكُتُبَ المُقَدّسَةَ، وما تَعَلّمَ؟» 16 فأجابَهُم يَسوعُ: «ما تَعليمي مِنْ عِندي، بل مِنْ عِندِ الذي أرسَلَني. 17 إذا أرادَ أحدٌ أنْ يَعمَلَ بِمَشيئةِ اللهِ، عرَفَ هَلْ هذا التّعليمُ مِنْ عِندِ اللهِ أو أنّي أتكَلّمُ مِنْ عِندي. 18 فالذي يتكَلّمُ مِنْ عندِهِ يَطلبُ المجدَ لنَفسِهِ، ولكِنْ مَنْ يَطلبُ المَجدَ لِلذي أرسَلَهُ، فهوَ صادِقٌ لا غُشّ فيهِ. 19 أما أعطاكُم موسى الشّريعةَ؟ ولا أحَدَ مِنكُم يَعمَلُ بِها. لماذا تُريدونَ أنْ تَقتُلوني؟»
20 فأجابَتِ الجُموعُ: «أنتَ فيكَ شَيطانٌ، فمَنْ يُريدُ أنْ يَقتُلَكَ؟» 21 فقالَ يَسوعُ: «ما عَمِلتُ إلاّ عَملاً واحدًا، فتَعَجّبتُم كُلّكُم. 22 أمَركُم موسى بالخِتانِ، وما كانَ الخِتانُ مِنْ موسى بل مِنَ الآباءِ، فأخَذتُم تَختُنونَ الإنسانَ يومَ السّبتِ. 23 فإذا كُنتُم تَختُنونَ الإنسانَ يومَ السّبتِ لِئَلاّ تُخالفوا شريعةَ موسى، فكيفَ تَغضبونَ علَيّ لأنّي شَفيتُ إنسانًا بأكمَلِهِ يومَ السّبتِ؟ 24 لا تَحكُموا على الظّاهِرِ، بلِ اَحكُمُوا بالعَدلِ».
هل يسوع هو المسيح؟
25 فقالَ بَعضُ أهالي أُورُشليمَ: «أما هذا هوَ الذي يُريدونَ أنْ يَقتُلوهُ؟ 26 ها هوَ يتكَلّمُ جَهارًا ولا يَقولونَ لَه شَيئًا. فهلِ اَقتَنَعَ الرُؤساءُ أنّهُ المَسيحُ؟ 27 لكِنّنا نَعرِفُ مِنْ أينَ جاءَ هذا الرّجُلُ. وأمّا المَسيحُ، فلا يَعرِفُ أحَدٌ حينَ يَجيءُ مِنْ أينَ جاءَ».
28 فقالَ يَسوعُ بأعلى صوتِهِ وهوَ يُعَلّمُ في الهَيكَلِ: «أنتُم تَعرِفوني وتَعرِفونَ مِنْ أينَ أنا، لكنّي ما جِئتُ مِنْ عِندي. ذاكَ الذي أرسَلَني هوَ حقّ، وأنتُم لا تَعرِفونَهُ. 29 وأمّا أنا فأعرِفُهُ، لأنّي مِنْ عِندِهِ جِئتُ، وهوَ الذي أرسَلَني». 30 غأرادوا أن يمسكوه، فما هَدّ أَحدٌ يدًا علَيهِ، لأَنّ ساعَتَهُ ما جاءَتْ بَعدُ. 31 ولكنّ كثيرينَ مِنَ الجَمعِ آمنوا بِه وقالوا: «أيَعمَلُ المَسيحُ مِنَ الآياتِ حينَ يَجيءُ أكثرَ مِمّا عَمِلَ هذا الرّجُلُ؟»
32 وسَمِعَ الفَرّيسيّونَ أنّ النّاسَ يَتَهامَسونَ بِهذِهِ الأُمورِ على يَسوعَ، فأرسلوا هُم ورُؤساءُ الكَهنَةِ حَرَسًا ليُمسِكوهُ. 33 فقالَ يَسوعُ: «سأبقى مَعكُم وَقتًا قليلاً، ثُمّ أمضي إلى الذي أرسَلَني. 34 سَتَطلُبوني فَلا تَجدوني، وحَيثُ أكونُ أنا لا تَقدِرونَ أنتُم أنْ تَجيئوا».
35 فقالَ اليَهودُ في ما بَينَهُم: «إلى أينَ يذهَبُ هذا، فلا نَقدِرُ أنْ نَجِدَهُ؟ أيذهَبُ إلى اليَهودِ المُشتّتينَ بَينَ اليونانيّـينَ لِـيُعَلّمَ اليونانيّـينَ؟ 36 ما مَعنى قولِهِ: ستَطلُبوني ولا تَجدُوني، وحيثُ أكونُ أنا لا تَقدِرونَ أنتُم أنْ تَجيئوا؟»
أنهار ماء حي
37 ووقَفَ يَسوعُ في آخرِ يومٍ مِنَ العيدِ وهوَ أعظَمُ أيّامِهِ، فقالَ بأعلى صوتِهِ: «إنْ عَطِشَ أحَدٌ، فليَجئْ إليّ ليَشرَبَ. 38 ومَنْ آمنَ بـي، كما قالَ الكِتابُ، تَفيضُ مِنْ صَدرِهِ أنهارُ ماءٍ حيّ». 39 وعَنى بِكلامِهِ الرّوحَ الذي سَينالُهُ المُؤمِنونَ بِه، فما كانَ الرّوحُ أُعطِـيَ حتى الآنَ، لأنّ يَسوعَ ما تَمجّدَ بَعدُ.
انقسام الرأي في يسوع
40 فقالَ كَثيرونَ مِمّنْ سَمِعوا كلامَ يَسوعَ: «بالحقيقةِ هذا هوَ النّبـيّ». 41 وقالَ غيرُهُم: «هذا هوَ المَسيحُ!» وقالَ آخرونَ: «أمِنَ الجليلِ يَجيءُ المَسيحُ؟ 42 أما قالَ الكِتابُ إنّ المَسيحَ يَجيءُ مِنْ نَسلِ داودَ، ومِنْ بَيتَ لحمَ مدينةِ داودَ؟» 43 فاَنقَسَمَ رأيُ النّاسِ فيهِ. 44 وأرادَ بَعضُهُم أنْ يُمسكوهُ، فما مَدّ أحَدٌ يَدًا علَيهِ.
45 ورجَعَ الحرَسُ إلى رُؤساءِ الكَهنَةِ والفَرّيسيّـينَ، فقالَ لهُم هَؤُلاءِ: «لماذا ما جِئتُمْ بِه؟» 46 فأجابَ الحرَسُ: «ما تكَلّمَ إنسانٌ مِنْ قَبلُ مِثلَ هذا الرّجُلِ!» 47 فقالَ لهُمُ الفَرّيسيّونَ: «أخَدَعكُم أنتُم أيضًا؟ 48 أرأيتُم واحدًا مِنَ الرُؤساءِ أوِ الفَرّيسيّـينَ آمنَ بِه؟ 49 أمّا هَؤُلاءِ العامةُ مِنَ النّاسِ الذينَ يَجهَلونَ الشّريعةَ، فهُم مَلعونونَ».
50 فقالَ نيقوديموسُ، وكانَ مِنَ الفَرّيسيّينَ، وهوَ الذي جاءَ قَبْلاً إلى يَسوعَ: 51 «أتحكُمُ شَريعتُنا على أحَدٍ قَبلَ أنْ تَسمَعَهُ وتَعرِفَ ما فَعَلَ؟» 52 فأجابوهُ: «أتكونُ أنتَ أيضًا مِنَ الجليلِ؟ فَتّشْ تَجِدْ أنّ لا نَبِـيّ يَظهَرُ مِنَ الجليلِ». [ 53 ثُمّ اَنصَرَفَ كُلّ واحدٍ مِنهُم إلى بَيتِهِ.
Yeesu niŋ a doomaalu
1 Ñiŋ kuwolu koolaa, Yeesu ye Kalilee tundoo taama. A maŋ lafi ka taa Yudeya tundoo kaŋ, Yahuudoolu la kuwo kamma la, mennu be siloo ñini kaŋ ka a faa. 2 Wo waatoo la Yahuudoolu la juurali doo sutiyaata le, ì ka a fo meŋ ye Jembereŋ Juuraloo*. 3 Wo kamma la a doomaalu ko a ye ko, “Bo jaŋ, i ye taa Yudeya, fo i noomalankoolu si i la baara kuwolu je, i be mennu ke kaŋ. 4 Kaatu moo buka feŋ ke kulloo kono, niŋ a lafita moolu ye a loŋ kenebaa to. Niŋ ite ka ñiŋ kuwolu ke, wo to i faŋ yitandi duniyaa la.” 5 Hani a doomaalu faŋolu maŋ laa a la. 6 Wo to le Yeesu ko ì ye ko, “Nte la waatoo maŋ sii foloo, bari alitolu fee, waati-wo-waati beteyaata le. 7 Daliila te jee, duniyaa si alitolu koŋ meŋ na, bari duniyaa ye nte koŋ ne, kaatu nte ye a seedeyaa le ko, a la kebaaroolu bee jawuyaata le. 8 Ali taa juuraloo to. Nte maŋ taa saayiŋ, kaatu n na waatoo maŋ sii foloo.” 9 Kabiriŋ a ye ñiŋ kumoolu fo, a tuta Kalilee tundoo kaŋ.
Yeesu be Jembereŋ Juuraloo to
10 Bari kabiriŋ a doomaalu taata juuraloo to, Yeesu fanaa taata jee suturoo kono. 11 Yahuudoolu ye a ñini jee, ì be a fo la ko, “Wo kewo be mintoo le?” 12 A la kuwo dukudukoo siyaata kafoo kono le. Doolu ko, “Moo betoo le mu.” Bari doolu ko, “Hanii, a ka moolu le filindi.” 13 Wo ñaa-wo-ñaa, moo maŋ haañi a la kuwo fo la kenebaa to Yahuudoolu kamma la.
14 Juuraloo teema maafaŋo la, Yeesu taata Alla Batudulaa to, a ye karandiroo ke jee. 15 Bituŋ Yahuudoolu jaakalita a la karandiroo la, ì ko, “A ye ñiŋ londoo soto mintoo le, a nene maŋ meŋ karaŋ?” 16 Bituŋ Yeesu ye ì jaabi ko, “Nte la karandiroo maŋ ke m fansuŋ karandiroo ti, bari meŋ ye n kii. 17 Niŋ moo-wo-moo lafita ka Alla la lafoo ke, a be a loŋ na le, fo ñiŋ karandiroo bota Alla le yaa, waraŋ fo nte ka m fansuŋ kuwo le fo. 18 Moo meŋ ka a fansuŋ kuwo fo, wo maarii lafita a fansuŋ horomoo le la. Bari moo meŋ ka horomoo ñini wo ye, meŋ ye a kii, wo maarii mu moo tilindiŋo le ti, aduŋ tilimbaliyaa maŋ tara a kono. 19 Musa ye Luwaa dii ali la le, fo wo nte baŋ? Bari hani wo, moo te ali kono, meŋ ka Luwaa muta. Muŋ ne ye a tinna ali lafita ka nte faa?” 20 Wo to le kafoo moolu ye a jaabi ko, “I ye seetaani jawoo le soto. Jumaa le lafita ite faa la?” 21 Bituŋ Yeesu ye ì jaabi ko, “Nte ye baara kuu kiliŋ ne ke Loobula Luŋo la, ali bee jaakalita. 22 Musa ye sunnoo dii ali la le, hani a maŋ bo Musa faŋo bulu, bari m̀ mumuñolu, aduŋ ali ka ali dinkewo sunna a la wuluwo tili seyinjaŋo la, hani niŋ a benta Loobula Luŋo fee. 23 Niŋ kewo si sunna noo Loobula Luŋo la, fo Musa la Luwaa* kana tiñaa, wo to muŋ ne ye a tinna alitolu kamfaata nte kamma, kabiriŋ ŋa moo baloo bee kendeyandi Loobula Luŋo la? 24 Ali kana kiitiyo ke niŋ ñaa la jeroo la, bari ali kiitiyo ke niŋ tiliŋo la.”
Fo Yeesu le mu Alimasiihu ti baŋ?
25 Bituŋ Yerusalaamu moo doolu ko, “Fo ñiŋ ne maŋ ke kewo ti baŋ, ì ka meŋ ñini ka a faa? 26 A juubee, a be diyaamu kaŋ kenebaa to, aduŋ ì maŋ feŋ fo a ye! Fo ǹ na ñaatonkoolu faŋolu ye a je le ko, ñiŋ ne mu Alimasiihu* ti baŋ? 27 Bari ŋà a loŋ ne, ñiŋ kewo bota naŋ daameŋ to. Niŋ Alimasiihu naata, moo te a loŋ na, a bota naŋ daameŋ to.”
28 Kabiriŋ Yeesu be karandiroo la Alla Batudulaa to, a sarita santo ko, “Tooñaa, fo ali ye nte loŋ ne, aniŋ m bota naŋ daameŋ to? Nte maŋ naa m faŋ ye. Meŋ ye nte kii, wo le mu tooñaa ti. Alitolu maŋ ate loŋ. 29 Nte ye a loŋ ne, kaatu m bota naŋ ate le yaa, aduŋ ate le ye n kii.”
30 Wo to le ì lafita ka a muta, bari moo buloo maŋ laa a kaŋ, kaatu a la waatoo maŋ sii foloo. 31 Bari moo jamaa le laata a la, mennu be wo kafoo kono. Ì ko, “Niŋ Alimasiihu naata, fo a be taamanseeri jamaa le ke la, ka tambi ñiŋ kewo ye mennu ke baŋ?”
32 Farisewolu* ye moolu moyi dukuduku kaŋ Yeesu la kuwo la. Bituŋ piriisi* ñaatonkoolu niŋ Farisewolu ye Alla Batudulaa kantalaalu kii ka a muta. 33 Bituŋ Yeesu ko, “M be tara la ali fee le fo waatindiŋ. Wo koolaa ŋa taa ate yaa, meŋ ye n kii. 34 Ali be n ñini la le, bari ali te n je la. Aduŋ m be tara la daameŋ to, ali te naa noo la jee.” 35 Bituŋ Yahuudoolu ko ñoo ye ko, “Ñiŋ kewo be taa la mintoo le, fo ǹ te a je noo la? Fo a be taa ǹ na moolu le yaa baŋ, mennu be janjandiŋ bantala bankoolu kaŋ, ka Jirisinkoolu karandi? 36 A ko, ‘Ali be n ñini la le, ali te n je la,’ aduŋ ‘M be taa la daameŋ, ali te naa noo la jee.’ Wo kumoolu kotoo mu muŋ ne ti?”
Baluwo jiyo laahidoo
37 Juuraloo luŋ labaŋo la, meŋ mu a luŋ baa ti, Yeesu wulita, a sarita santo ko, “Mindoo be meŋ na, a si naa nte kaŋ ka i miŋ. 38 Moo meŋ laata nte la, ‘Baluwo jiyo le be woyi la ka bo wo maarii kono,’ ko Kitaabu Senuŋo ye a fo ñaameŋ.” 39 A ye ñiŋ fo Nooroo la kuwo le to, moolu mennu laata a la, ì be meŋ soto la. Wo Nooroo maŋ dii foloo, baawo Yeesu maŋ wulindi saayaa kono foloo ka a la semboo niŋ waroo yitandi.
Kannawaaliyo moolu teema
40 Kabiriŋ moolu ye ñiŋ kumoolu moyi, doolu ko, “Tooñaa, ñiŋ kewo le mu wo annabiyomoo ti.” 41 Doolu ko, “Ñiŋ mu Alimasiihu le ti.” Bari doolu ko, “Fo Alimasiihu si bo noo Kalilee baŋ? 42 Fo Kitaabu Senuŋo maŋ a fo ko, Alimasiihu be ke la Dawuda koomalankoo le ti ka bo Betilehemu kono, Dawuda bota nuŋ daameŋ?” 43 Wo to le kannawaaliyo naata ke kafoo kono Yeesu la kuwo kamma la. 44 Moo doolu be ì kono, mennu lafita ka a muta, bari moo maŋ a buloo laa a kaŋ.
Yahuudi kuntiyolu la lannabaliyaa
45 Wo to le Alla Batudulaa kantalaalu muruta piriisi ñaatonkoolu niŋ Farisewolu kaŋ, wolu ko ì ye ko, “Muŋ ne ye a tinna ali maŋ a samba naŋ?” 46 Kantarilaalu ye ì jaabi ko, “Moo nene maŋ diyaamu ko ñiŋ kewo!” 47 Farisewolu ko ì ko, “Fo alitolu fanaa filita le baŋ? 48 Fo hani ñaatonka kiliŋ, waraŋ Farisee kiliŋ, laata a la le baŋ? 49 Bari ñiŋ kafoo moolu maŋ Tawuraatoo loŋ, danka moolu le mu ì ti.”
50 Nikodemus fanaa be ñiŋ Farisewolu le kono. Ate mu moo le ti, meŋ naata Yeesu kaŋ koomanto. A ko Farisewolu ye ko, 51 “Fo ǹ na Luwaa ka moo kiitindi le baŋ, hani meŋ na kumoolu maŋ moyi foloo, aniŋ ka a loŋ, a ye meŋ ke?” 52 Ì ye a jaabi ko, “Fo ite fanaa bota Kalilee le baŋ? Kitaabu Senuŋolu kisikisi, aduŋ i be a je la le ko, annabiyomoo nene te bo la Kalilee.” 53 Wo to le ì bee seyita ì la suwolu kono,