أعمال شمشون الأولى
1 ونزَلَ شَمشونُ إلى تِمنَةَ‌، فرَأى هُناكَ ا‏مرأةً مِنْ بَناتِ الفِلسطيِّينَ 2 فصَعِدَ وأخبَرَ أباهُ وأمَّهُ وقالَ: «رأيتُ في تِمنَةَ ا‏مرَأةً مِنْ بَناتِ الفِلسطيِّينَ، فا‏تَّخِذاها لي زَوجةً. . 3 فقالا لَه: «أما في عَشيرَتِكَ وفي شعبِكَ كُلِّه ا‏مرَأةٌ، حتّى تذهَبَ وتـتَزوَّجَ ا‏مرَأةً مِن غَيرِ المَختونينَ؟» فقالَ شَمشونُ لأبـيهِ: «بل إيَّاها أريدُ، فهيَ وحدَها تُعجِبُني».
4 ولم يعلَمْ أبوهُ وأمُّهُ أنَّ هذا كانَ مِنْ تدبـيرِ الرّبِّ، وأنَّهُ الرّبُّ كانَ يُدَبِّرُ سبَبا لِـيُحارِبَ الفِلسطيِّينَ. وكانَ الفِلسطيُّونَ في ذلِكَ الوقتِ مُتَسلِّطينَ على بَني إِسرائيلَ.
5 فنزَلَ شَمشونُ وأبوهُ وأمُّهُ إلى تِمنَةَ، ولمَّا وصَلوا إلى كُرومِها زأرَ شِبلُ لَبوَةٍ في وجهِهِ. 6 فحَلَّ علَيهِ روحُ الرّبِّ، ففَسخَهُ كما لو كانَ جَديا، وهذا دونَ أنْ يكونَ في يدِهِ شيءٌ، ولم يُخبِرْ أباهُ وأمَّهُ بِما فعَلَ. 7 ثُمَّ ا‏ستَمَرَّ في طريقِهِ، وحينَ كلَّمَ المَرأةَ أعجَبَتهُ. 8 ورجَعَ بَعدَ أيّامٍ لِـيَتَزوَّجَها، فحادَ لِـيَرى جثَّةَ الأسدِ، فإذا في جَوفِ الأسدِ عسَلٌ وسِربٌ مِنَ النَّحلِ. 9 فأخَذَ مِنهُ على كَفَّيهِ ومَضى وهوَ يأكُلُهُ، وجاءَ إلى أبـيهِ وأمِّهِ وأعطاهُما مِنهُ فأكلا، ولم يُخبِرْهُما أنَّهُ أخذَ العسَلَ مِنْ جوفِ الأسدِ.
10 ونزَلَ أبوهُ إلى المَرأةِ الفِلسطيّةِ، وهُناكَ أقامَ شَمشونُ وليمةً كعادةِ جميعِ الفِتيانِ. 11 فلمَّا رآهُ الفِلسطيُّونَ خافوا، فأحضَروا ثَلاثينَ رَجُلا لِـيُلازِموهُ. 12 فقالَ لهُم شَمشونُ: «سأُلقي علَيكُم لُغزا، فإذا حَلَلتُموهُ لي في سبعةِ أيّامِ الوليمةِ وكشَفْتموهُ أعطَيتُكُم ثَلاثينَ قميصا وثَلاثينَ حُلَّةً مِنَ الثِّيابِ. 13 وإذا لم تَقدِروا تُعطونَني ثَلاثينَ قميصا وثَلاثينَ حُلَّةً مِنَ الثِّيابِ». فقالوا لَه: «هاتِ لُغزَكَ لِنَسمَعَهُ». 14 فقالَ لهُم: «خرَجَ مِنَ الآكِلِ أكْلٌ، ومِنَ القويِّ حَلاوةٌ». ومَرَّت ثَلاثةُ أيّامٍ دونَ أنْ يَحُلُّوا اللُّغزَ.
15 فلمَّا كانَ اليومُ الرَّابعُ قالوا لا‏مرَأةِ شَمشونَ: «خادِعي زوجَكِ حتّى يَحُلَّ لَنا اللُّغزَ لِئلاَّ نَحرُقَكِ معَ أهلِكِ بالنَّارِ. هل دَعَوتُمونا كي تَسلُبونا؟» 16 فَبكتِ ا‏مرَأةُ شَمشونَ لَديهِ وقالت: «إنَّما أنتَ تُبغِضُني ولا تُحِبُّني، لأنَّك ألقَيتَ على بَني شعبـي لُغزا ولم تُطلِعْني علَيهِ». فقالَ لها: «لم أُطلعْ علَيهِ أبـي وأمِّي، فكيفَ أطلِعُكِ أنتِ علَيهِ؟» 17 فَبكتْ لَديهِ سبعةَ أيّامِ الوليمةِ، فلمَّا كانَ اليومُ السَّابِـعُ أطلَعَها علَيهِ بَعدَ أنْ ضايَقَتهُ كثيرا، فأطلَعَت شعبَها على اللُّغزِ. 18 ففي اليومِ السَّابِـعِ، وقَبلَ غُروبِ الشَّمسِ، قالَ رِجالُ المدينةِ لِشَمشونَ: «أيُّ شيءٍ أحلى مِنَ العسَلِ، وأيُّ شيءٍ أقوى مِنَ الأسدِ؟» فقالَ لهُم شَمشونُ: «لولا أنَّكُم حرَثـتُم على عِجلَتي لم تكشِفوا لُغزي». 19 وحَلَّ علَيهِ روحُ الرّبِّ، فنَزلَ إلى أشقَلونَ وقتَلَ مِنَ الفِلسطيِّينَ ثَلاثيَن رَجُلا، وأخَذَ ثيابَهُم وأعطى الحُلَلَ لِكاشِفي اللُّغزِ. وبَعدَ ذلِكَ عادَ إلى بَيتِ أبـيهِ غاضِبا مِمَّا حدَثَ. 20 وصارَت امرَأتُهُ زوجةً لِرَفيقهِ الّذي كانَ يُصاحبُهُ.
Samuuda la futuwo
1 Luŋ kiliŋ, Samuuda taata Timuna saatewo to. A ye Filisitinka sunkutoo doo le je jee, meŋ na kuwo ye a ñaabo. 2 Bituŋ kabiriŋ a muruta, a ye a la kuwo fo a baa niŋ a faa ye. A ko ì ye ko, “Ŋa sunkutoo doo le je Filisitinka sunkutoolu kono Timuna saatewo to. Dukaree, ali a ñini n ye ka a futuu.” 3 Bari a baa niŋ a faa ko a ye ko, “Fo ite maŋ musu je i baadiŋolu kono, waraŋ ǹ na moolu bee kono, fo i ka taa musoo ñini ñiŋ Filisitinka sunnabaloolu kono?” Bari Samuuda ko a faamaa ye le ko, “A ñini n ye, kaatu a la kuwo ye n ñaabo le.” 4 Bari a baa niŋ a faa maŋ ñiŋ loŋ ko, ñiŋ kuwo mu Yaawe* faŋo la natoo le ti. Yaawe be ñiŋ ne ñini kaŋ ka Filisitinkoolu kele. Kaatu wo waatoo la Filisitinkoolu le be Banisirayilankoolu mara kaŋ.
5 Bituŋ Samuuda niŋ a baa niŋ a faa taata Timuna. Kabiriŋ a futata Timuna wayini* yiri kankaŋolu ma, jee niŋ jee, jatoo kumatoo fintita Samuuda kaŋ. 6 Yaawe la Nooroo jiita Samuuda kaŋ. A ye jatoo ñiŋ fara a buloo la, komeŋ niŋ i be baariŋo fara la ñoo bala. Bari a maŋ feŋ fo a baa niŋ a faa ye, a ye meŋ ke. 7 Bituŋ a taata sunkutoo yaa, a diyaamuta a ye, aduŋ sunkutoo ñiŋ na kuwo ye a ñaabo le.
8 Waati dantaŋ koolaa, a muruta Timuna ka ñiŋ sunkutoo futuu. Kabiriŋ a be taa kaŋ, a soota kara la ka wo jata furewo juubee. A ye a tara jata furewo ñiŋ homboo kono, kumoolu ye liyo laa jee. 9 A ye liyo ñiŋ bo, a ye a ke a buloo kono. A tarata liyo ñiŋ domo kaŋ, a taatoo. Kabiriŋ a futata a baa niŋ a faa ma, a ye doo dii ì la, bituŋ ì fanaalu ye a domo. Bari a maŋ a fo ì ye ko, a ye liyo ñiŋ bo jata furewo le kono.
10 A faamaa taata Timuna saatewo to ka futuwo siti. Samuuda ye futuusiti juurali baa le ke, ko fondinkewolu dalita a ke la ñaameŋ wo waatoo la. 11 Kabiriŋ Filisitinkoolu ye a je, ì ye kambaane taŋ saba tomboŋ ka kafu a fee a la futuusiti juuraloo to. 12 Samuuda ko ì ye ko, “Ali i batu, ŋa mansaaloo fo ali ye. Niŋ ali ye a kotoo firiŋ noo n ye, janniŋ futuusiti juuraloo tili woorowuloo, m be daari faani dendika taŋ saba le dii la ali la, aniŋ pareeraŋ dendika ñiimaa taŋ saba. 13 Bari niŋ ali maŋ a firiŋ noo n ye, wo to ali fanaa be daari faani dendika taŋ saba le dii la n na, aniŋ pareeraŋ dendika ñiimaa taŋ saba.” Bituŋ ì ko a ye ko, “I la mansaaloo fo, ŋà a moyi.” 14 A ko ì ye ko,

“Domori feŋo bota domorilaa kono.
Feŋ diimaa bota sembemaa kono.”

A taata fo tili saba, ì maŋ ñiŋ mansaaloo firiŋ noo. 15 Tili naaninjaŋo, ì ko Samuuda la musoo ye ko, “I keemaa neenee ka ñiŋ mansaaloo kotoo firiŋ ǹ ye, niŋ wo nte m̀ be i niŋ i faa la buŋo jani la le. Fo ali ye ntolu kili jaŋ ne ka m̀ fuwaareyandi baŋ?” 16 Bituŋ Samuuda la musoo kumboota a daala, a ko a ye ko, “Ite ye nte koŋ ne, tooñaa-tooñaa, i maŋ n kanu. I ye n na moolu ñininkaa mansaaloo doo le la, bari i maŋ soŋ na a kotoo fo la n ye.” Samuuda ko a ye ko, “M maŋ ñiŋ kumoo fo m baa ye, waraŋ m faa. Daliila jumaa le be a tinna la, m be a fo la ite ye?” 17 A kumboota a daala, ì la futuusiti juuraloo tili woorowuloo bee la, luŋ labaŋo, kabiriŋ a ye a korindi, a ye mansaaloo ñiŋ kotoo fo a ye. Bituŋ a taata a saata a la moolu ye. 18 Tili woorowulanjaŋo, janniŋ tiloo ka boyi, saatewo kewolu naata mansaaloo ñiŋ kotoo firiŋ Samuuda ye. Ì ko a ye ko,

“Muŋ ne diyaata liyo ti?
Feŋ jumaa le bambanta jatoo ti?”

Wo le to a ko ì ye ko,

“Niŋ ali maŋ senoo ke niŋ n na ninsi yeerewo la,
ali te n na ñiŋ mansaaloo firiŋ noo la.”

19 Bituŋ Yaawe la Nooroo jiita Samuuda kaŋ. A taata Asikeloni, a ye kee taŋ saba faa jee. A ye ì la duŋ feŋolu wura ì la, a ye jontotaaraŋ pareeraŋ dendika ñiimaalu dii a la mansaali firinnaalu la. A seyita a faamaa yaa, a niŋ kamfaa baa. 20 Ì naata Samuuda la musoo niilaa ka a dii kambaane doo la, a niŋ meŋ ye a la futuusiti juuraloo kidimandi.