يفتاح الجلعادي
1 وكانَ يَفتاحُ الجِلعاديُّ رَجُلا جبَّارا، وهوَ ا‏بنُ ا‏مرأةٍ بَغيٍّ ولَدتْهُ لِجِلعادَ. 2 ثُمَّ وَلَدت لَه زَوجتُهُ بَنينَ، فلمَّا كبُروا طَرَدوا يَفتاحَ وقالوا لَه: «لا ميراثَ لكَ في بَيتِ أبـينا، لأنَّكَ ا‏بنُ ا‏مرأةٍ غريـبةٍ».
3 فهَربَ يَفتاحُ مِنْ أمامِ إخوتِهِ وأقامَ بأرضِ طُوبٍ‌، فا‏نضَمَّ إليهِ قومٌ بَطَّالونَ، وكانوا يَخرُجونَ معَهُ لِلغَزوِ.
4 وبَعدَ زمَنٍ حارَبَ بَنو عَمُّونَ بَني إسرائيلَ، 5 فذَهبَ شُيوخُ جِلعادَ لِـيأتوا بِيَفتاحَ مِنْ أرضِ طُوبٍ، 6 وقالوا لَه: «كُنْ لنا قائدا، فنُحارِبَ بَني عَمُّونَ». 7 فأجابَهُم يَفتاحُ: «ألم تُبغِضوني وتَطرُدوني مِنْ بَيتِ أبـي، فكيفَ جِئتُم إليَّ الآنَ في ضيقَتِكُم؟» 8 فقالوا لَه: «جِئناكَ حتّى تقودَنا وتُحارِبَ بَني عَمُّونَ وتكونَ رئيسا علَينا وعلى جميعِ سُكَّانِ جِلْعادَ». 9 فقالَ لهُم: «إذا أرجَعتُموني لِمُحارَبةِ بَني عَمُّونَ وغلَبتُهُم بِمَعونةِ الرّبِّ فهل أصيرُ رئيسا علَيكُم؟» 10 فأجابوا: «ليكُنِ الرّبُّ شاهِدا بَينَنا إذا كُنا لا نفعلُ ما تقولُ». 11 فمَضى يَفتاحُ معَ شُيوخِ جِلعادَ. وأقامَهُ الشَّعبُ علَيهِم رئيسا وقائدا، فثبَّتَ أمامَ الرّبِّ في المِصفاةِ الاتِّفاقَ الّذي قطَعَهُ لِلشُّيوخِ‌.
12 وأرسلَ يَفتاحُ رُسُلا إلى مَلِكِ بَني عَمُّونَ قائلا: «ما لي ولكَ. أنتَ جِئْتَني لِلحربِ في أرضي». 13 فأجابَهُ: «جِئتُ إلى هُنا لأنَّ بَني إسرائيلَ، حينَ صَعِدوا مِنْ مِصْرَ، أخذوا أرضي، مِنْ أرنونَ إلى اليـبُّوقِ إلى الأردُنِّ، فرُدُّوها الآنَ تسلَموا». 14 فعادَ يَفتاحُ أيضا وأرسلَ إليهِ رُسُلا، 15 وقالَ لَه: «هكذا يقولُ يَفتاحُ: لم يأخُذْ بَنو إِسرائيلَ أرضَ موآبَ ولا أرضَ بَني عَمُّونَ، 16 لأنَّهُم حينَ صَعِدوا مِنْ مِصْرَ ساروا في البرِّيَّةِ إلى البحرِ الأحمرِ وجاؤُوا إلى قادِشَ. 17 ثُمَّ أرسلوا رُسُلا إلى مَلِكِ أدومَ يقولونَ: دَعْنا نعبُرُ في أرضِكَ، فرفَضَ فأرسلوا إلى مَلِكِ موآبَ أيضا يَسألونَهُ، فرفَضَ. فأقاموا في قادِشَ. 18 ثمَّ ساروا في البرِّيَّةِ وداروا حَولَ أرضِ أدومَ وأرضِ موآبَ وأتَوا أرضَ موآبَ مِنْ جِهَةِ الشَّرقِ وأقاموا في الجانبِ الآخَرِ لِنَهرِ أرنونَ، ولم يَدخُلوا أرضَ موآبَ لأنَّ أرنونَ على حُدودِ موآبَ. 19 ثُمَّ أرسَلوا رُسُلا إلى سيحونَ مَلِكِ الأموريِّينَ في حشبونَ يقولونَ لَه: دَعْنا نَعبُرُ في أرضِكَ إلى أرضِنا، 20 فلم يَثِقْ بِهِم ويَدَعْهُم يَعبُرونَ في أرضِهِ وجمعَ كُلَّ شعبِهِ وخيَّموا في ياهَصَ وحارَبوهُم. 21 فدَفعَ الرّبُّ إلهُ إِسرائيلَ سيحونَ وكُلَّ شعبِهِ إلى أيدي إِسرائيلَ، فهَزموهُم وا‏متَلكوا أرضَ الأموريِّينَ وسُكَّانَها. 22 وا‏متَلكوا جميعَ أراضي الأموريِّينَ مِنْ أرنونَ إلى اليـبُّوقِ، ومِنَ البرِّيَّةِ إلى الأردُنِّ. 23 والآنَ إذا كانَ الرّبُّ إلهُ إِسرائيلَ طرَدَ الأموريِّينَ مِنْ أمامِ شعبِهِ بَني إِسرائيلَ فكيفَ تُريدُ أنْ تَملِكَ مِنَ الأرضِ ما أنتَ تَملِكُهُ؟ 24 لكَ أنْ تَملِكَ ما أعطاكَ إيَّاهُ كَمُّوشُ إلهُكَ، ونحنُ نَملِكُ أرضَ الّذينَ طرَدهُمُ الرّبُّ إلهُنا مِنْ أمامِنا. 25 هل أنتَ خَيرٌ مِنْ بالاقَ بنِ صَفُّورَ مَلِكِ موآبَ الّذي لم يُخاصِمْ بَني إِسرائيلَ ولا أثارَ علَيهِم حربا؟ 26 وعِنْدما أقامَ بَنو إِسرائيلَ في حَشبونَ وتَوابِــعِها وعَروعيرَ وتَوابِــعِها وجميعِ المُدُنِ الّتي عِندَ أرنونَ مُدَّةَ ثَلاثِ مئةِ سنَةٍ، لِماذا لم تَستَرجِعوها في تِلكَ المُدَّةِ؟ 27 أنا لم أُسئْ إليكَ، وإنَّما أنتَ تُناصِبُني الشَّرَّ فتُحارِبُني، فليَقْضِ اليومَ الرّبُّ الديَّانُ بَينَ بَني إِسرائيلَ وبَني عَمُّونَ». 28 فلم يسمَعْ مَلِكُ بَني عَمُّونَ لِهذا الكلامِ.
29 وحَلَّ روحُ الرّبِّ على يَفتاحَ فعبَر أرضَ جِلْعادَ وأرضَ منَسَّى إلى مِصفاةِ جِلعادَ ومِنها إلى بَني عَمُّونَ. 30 ونذَرَ يَفتاحُ نَذْرا للرّبِّ وقالَ: «إنْ سَلَّمتَ بَني عَمُّونَ إلى يَدي، 31 فكُلُّ خارجٍ مِنْ بابِ بَيتي لِلقائي حينَ رُجوعي سالِما مِنْ عِندِ بَني عَمُّونَ أُكرِّسُهُ، وأقدِّمُهُ مُحرقَةً للهِ». 32 وعبَرَ يَفتاحُ إلى بَني عَمُّونَ لِـيُحارِبَهُم، فسلَّمَهُمُ الرّبُّ إلى يَدِهِ، 33 فضَربَهُم ضَربةً عظيمةً مِنْ عَروعيرَ إلى جِوارِ مَنِّيتَ، عِشرينَ مدينةً، وإلى آبَلِ كراميمَ، وا‏نْهَزَمَ بَنو عَمُّونَ أمامَ بَني إِسرائيلَ‌.
34 وعادَ يَفتاحُ إلى بَيتِهِ في المِصفاةِ، فإذا ا‏بنَتُهُ خارِجةٌ لِلقائِهِ بالدُّفوفِ والرَّقصِ، وهيَ وحيدةٌ لَه إذ لم يكُنْ لَه ا‏بنٌ أوِ ا‏بنَةٌ سِواها. 35 فلمَّا رَآها مَزَّقَ ثيابَهُ وقالَ: «آهِ يا ا‏بنَتي! جلَبتِ عليَّ الحُزنَ الشَّديدَ وصِرتِ مَصدرا لِتَعاسَتي، لأنِّي نَذرْتُ نَذْرا للرّبِّ، ولا سَبـيلَ إلى الرُّجوعِ عَنهُ». 36 فقالَت لَه: «يا أبـي، إنْ كُنتَ نَذَرتَ نَذْرا للرّبِّ فا‏صنَعْ بـي ما وَعَدتَ بهِ، بَعدَما ا‏نْتَقَمَ لكَ الرّبُّ مِنْ أعدائِكَ بَني عَمُّونَ». 37 ثُمَّ قالَت لأبـيها: «لي هذِهِ الأمنيَةُ: أمهِلْني شهرَينِ فأذهَبَ إلى الجِبالِ وأبكي بُتوليَّتي أنا ورَفيقاتي». 38 فقالَ لها: «إذهَبـي». وأرسلَها شهرَينِ، فذهَبَت هيَ ورَفيقاتُها وبكَت بُتوليَّتَها على الجِبالِ. 39 وعِندَ نِهايةِ الشَّهرَينِ رَجَعَت إلى أبـيها، فأتَمَّ بِها النَّذرَ الّذي نَذَرهُ، وهيَ لم تَعرِفْ رَجُلا. فصارَت عادةً بَينَ بَني إِسرائيلَ 40 أنَّ بَناتِهِم يذهَبنَ ويَنُحنَ على ا‏بنةِ يَفتاحَ الجِلعاديِّ أربعةَ أيّامٍ في السَّنةِ.
1 Yefuta, Kileyadinkoo mu kelejawara baa le ti. Cakamusoo doo le ye a wuluu, Kileyadi le mu a faamaa ti. 2 Kileyadi niŋ a la musoo fanaa ye dinkewolu soto le. Kabiriŋ a ñiŋ dinkewolu menta, ì ye Yefuta bayi. Ì ko a ye ko, “Ite maŋ ñaŋ na feŋ-wo-feŋ ne soto la m̀ faamaa la keetaafeŋo kono. Kaatu ite mu musu doo le diŋo ti.” 3 Bituŋ Yefuta borita a faadiŋolu koto, a taata sabati Tobu bankoo kaŋ. Moo kenseŋolu kafuta Yefuta ma, ì niŋ a ka taa ñoo la.
4 Wo koolaa, Ammoninkoolu ye keloo wulindi Banisirayilankoolu kamma. 5 Kabiriŋ Ammoninkoolu ye keloo wulindi Banisirayilankoolu kamma, Kileyadi alifaalu naata taa ka Yefuta murundi naŋ ka bo Tobu bankoo kaŋ. 6 Ì ko Yefuta ye ko, “Naa, i ye naa ke ǹ na kelekuntiyo ti, ŋà Ammoninkoolu kele.” 7 Bari Yefuta ko Kileyadi alifaalu ye le ko, “Fo alitolu faŋolu le maŋ ke moolu ti baŋ, mennu ye nte koŋ, ali ye m bayi m faamaa la buŋo kono? Saayiŋ, muŋ ne ye a tinna ali muruta n kaŋ naŋ, kabiriŋ ali ye bataa kuwo soto?”
8 Kileyadi alifaalu ko Yefuta ye ko, “Wo kuwo tambita le. Ntolu muruta i kaŋ naŋ ne saayiŋ, fo i niŋ ǹ si taa noo ñoo la ka Ammoninkoolu kele. I si ke Kileyadi diŋolu bee la kuntiyo ti.” 9 Yefuta ko Kileyadi alifaalu ye ko, “Niŋ ali ye m murundi naŋ suwo kono ka Ammoninkoolu kele, aduŋ Yaawe* naata ì duŋ m bulu, fo nte le be ke la ali la ñaatonkoo ti baŋ?” 10 Bituŋ Kileyadi alifaalu ko Yefuta ye ko, “Yaawe le be ke la ǹ teema seedoo ti. I ye a fo ñaameŋ, m̀ be a ke la wo le ñaama.”
11 Wo le to Yefuta niŋ Kileyadi alifaalu taata. Bituŋ ì ye a ke ì la maralilaa ti, aniŋ kelekuntiyo. Yefuta ye a la kumoolu bee fo Yaawe ñaatiliŋo la Misipa ka ì bambandi.
Yefuta lafita keloo ñaato kuntu la
12 Bituŋ Yefuta ye kiilaalu kii Ammoninkoolu la mansa kaŋ ka a fo a ye ko, “Muŋ ne dunta nte niŋ ite teema, fo i be naa n kaŋ ka n na bankoo kele?” 13 Ammoninkoolu la mansa ye Yefuta la kiilaalu jaabi ko, “Ñiŋ ne ye a saabu: Kabiriŋ Banisirayilankoolu bota Misira, ì ye n na bankoo taa le ka bo Arinoni Wulumbaŋo to ka taa fo Yaboki Boloŋo to, aniŋ ka taa fo Yoridani Boloŋo to. Saayiŋ, a seyindi kayiroo kono.”
14 Yefuta ye kiilaalu kii Ammoninkoolu la mansa kaŋ kotenke. 15 Ì ko a ye ko, “Yefuta ko, Banisirayilankoolu maŋ Mowabi la bankoo waraŋ Ammoninkoolu la bankoo taa. 16 Kabiriŋ Banisirayilankoolu bota Misira, ì taata niŋ keñewuloo* kono le la, ka taa Kulunjumbe Baa to la ka naa Kadesi saatewo to. 17 Banisirayilankoolu naata kiilaalu kii Edomu mansa ye, ka a fo a ye ko, ‘Yamfa ǹ ye, ŋà tambi niŋ i la bankoo kaŋ na.’ Bari Edomu mansa maŋ soŋ. Ì ye kiilaa kii Mowabi mansa fanaa ye, bari wo fanaa maŋ soŋ. Bituŋ ì tuta Kadesi. 18 Ì taamata ka taa niŋ keñewuloo kono la, ka muruŋ-muruŋ wo la fo ì kana duŋ niŋ Edomu bankoo kaŋ na, aniŋ Mowabi. Ì tuta Mowabi bankoo ye tilibo kara maafaŋo le la, fo biriŋ ì naata daakaa loo Arinoni Wulumbaŋo kara doo la. Ì maŋ duŋ Mowabi bankoo kaŋ hani siiñaa kiliŋ na, kaatu bankoo ñiŋ danta Arinoni Wulumbaŋo le to. 19 Banisirayilankoolu naata kiilaalu kii Amorinkoolu la mansa ye, Mansa Sihoni, meŋ be sabatiriŋ Hesiboni. Ì ko a ye ko, ‘Yamfa ǹ ye, ŋà tambi niŋ i la bankoo kaŋ na, ka taa ǹ na bankoo kaŋ.’ 20 Bari Sihoni maŋ laa Banisirayilankoolu la ka tambi niŋ a la bankoo la. Bituŋ a ye a la kelediŋolu bee bendi ñoo kaŋ, ì ye daakaa loo Yahasi. Ì niŋ Banisirayilankoolu keleta. 21 Yaawe, Banisirayila la Alla ye Sihoni niŋ a la moolu bee duŋ Banisirayilankoolu bulu le, ì ye ì noo. Bituŋ Banisirayilankoolu ye Amorinkoolu la bankoo bee muta ì bulu, ì be sabatiriŋ meŋ kaŋ. 22 Ì ye Amorinkoolu la bankoo bee muta ì bulu, ka bo Arinoni Wulumbaŋo to ka taa fo Yaboki Boloŋo, aniŋ ka bo keñewuloo kono ka taa fo Yoridani Boloŋo to. 23 Yaawe, Banisirayila la Alla faŋo le ye Amorinkoolu fintindi banta a la moolu ye, mennu mu Banisirayilankoolu ti. Saayiŋ, fo i lafita n na bankoo le kaniŋ na baŋ? 24 Niŋ Kemosi, meŋ mu i la alla ti ye bankoo moo doolu bayi i ye, fo i te wo bankoo taa la baŋ? Wo ñaa kiliŋo la, ntolu ye wo moolu la bankoo fanaa taa le, Yaawe ǹ na Alla ye mennu bayi ǹ ye. 25 Saayiŋ, i miira Mowabi mansa la, Balaki, Sipori dinkewo. Fo a nene niŋ Banisirayilankoolu sonkata le baŋ, waraŋ ka kele? Fo ite le fisiyaata a ti baŋ? 26 Biriŋ sanji keme saba koomanto, Banisirayilankoolu be sabatiriŋ Hesiboni saatewo le to, a niŋ a dandanna saateeriŋolu. Ì be sabatiriŋ Aroweri le fanaa, a niŋ a dandanna saateeriŋolu, aniŋ saatewolu mennu bee be Arinoni Wulumbaŋo maafaŋo la. Muŋ ne ye a tinna ali maŋ ñiŋ saatewolu buusi m̀ bulu kabiriŋ waati jaŋ? 27 M maŋ kuu kuruŋ ke i la, bari ite ye kuu kuruŋo le ke nte la, kaatu i ye keloo le wulindi n kamma. Yaawe faŋo le mu kiitindirilaa ti. Allamaa a ye kiitiyo kuntu Banisirayilankoolu niŋ Ammoninkoolu teema.” 28 Bari Ammoninkoolu la mansa maŋ i lamoyi kumoo la, Yefuta ye meŋ kii a kaŋ.
Yefuta la laahidoo
29 Yaawe la Nooroo jiita Yefuta kaŋ. Bituŋ a tambita niŋ Kileyadi tundoo la, aniŋ Manase, a tambita wo la ka taa Misipa. Kabiriŋ a bota Misipa, meŋ be Kileyadi tundoo kaŋ, a taata Ammoninkoolu kaŋ ka ì kele. 30 Yefuta ye ñiŋ laahidoo le dii Yaawe la, a ko a ye ko, “Niŋ i ye Ammoninkoolu duŋ m bulu ka ì noo, 31 aduŋ m muruta naŋ suwo kono kayira kono, moo foloo meŋ ye m benduŋ ka bo n na buŋo kono, wo be ke la ite Yaawe taa le ti. M be a ke la i ye jani sadaa* le ti.” 32 Bituŋ Yefuta taata Ammoninkoolu kaŋ ka ì kele. Aduŋ Yaawe ye ì duŋ a bulu le. 33 A ye tundoo ñiŋ bee taa ka bo Aroweri ka taa fo Minniti, aniŋ Abeli-Keramimu, a bee kafuriŋo ñoo ma, saatee muwaŋ. Ñiŋ keloo keta kele kandiriŋ baa le ti Ammoninkoolu ye, fo ì si ì faŋ seyi Banisirayilankoolu ma doroŋ ka ì mara.
Yefuta dimmusoo
34 Bituŋ Yefuta muruta naŋ a la suwo kono Misipa, aduŋ a dimmusoo le fintita naŋ ka a benduŋ. Tambuuroo be a buloo kono, a be a kosi kaŋ, aniŋ a be i doŋ kaŋ. Ñiŋ sunkutoo dammaa le mu a bulu diŋo ti. A maŋ diŋ koteŋ soto, fo ñiŋ dimmusu kiliŋo. 35 Kabiriŋ a ye wo je, a ye a buloo duŋ a la waramboo la ka a fara niikuyaa kamma la. A kumata ko, “Woyi, n diŋ, i ye n tiñaa. I ye niitoora kuu baa le samba n kaŋ naŋ. Kaatu ŋa laahidoo le dii Yaawe la, aduŋ n te wo baayi noo la.”
36 Bituŋ a dimmusoo ko a ye ko, “M faa, i ye laahidoo meŋ dii Yaawe la, a ke n na, ko i ye a laahidi ñaameŋ. Kaatu Yaawe le ye semboo dii i la ka i la juloo joo i jawoolu to, mennu mu Ammoninkoolu ti.” 37 A tententa ka a fo a faamaa ye ko, “Yamfa n ye, ñiŋ kuu kiliŋo doroŋ na. N lafita taa la konkoolu le kaŋ fo kari fula. N niŋ n teeroolu ye ñiŋ woosii jee ko, m be faa la le, a ye a tara m maŋ futuu.” 38 A ye a jaabi, a ko a ye ko, “Taa!” A ye a bula fo kari fula. A niŋ a teeroolu taata konkoolu kaŋ ka woosii jee ko, a be faa la le, a ye a tara a maŋ diŋ soto. 39 Wo kari fuloo koolaa, a muruta a faamaa kaŋ. Bituŋ a faamaa ye a ke a la, ko a ye Yaawe laahidi ñaameŋ. A niŋ kewo nene maŋ kafu. Bituŋ ñiŋ naata ke aadoo ti Banisirayila kono:
40 Banisirayila dimmusoolu ka taa Yefuta, Kileyadinkoo dimmusoo la kuwo woosii le fo tili naani, saŋ-wo-saŋ.