يعقوب في بـيت إيل
1 وقالَ اللهُ لِـيعقوبَ: «قُمِ ا‏صعَدْ إلى بـيتِ إيلَ، وأَقِمْ هُناكَ، وا‏بنِ مذبَحا للهِ الّذي تراءَى لكَ حينَ هَرَبْتَ مِنْ وجهِ عيسو أخيكَ‌». 2 فقالَ يعقوبُ لأهلِ بَيتِه و لِكُلِّ مَنْ كانَ معَهُ: «أَزيلوا الآلِهةَ الغريـبَةَ الّتي بَينَكُم وتطهَّرُوا وبدِّلوا ثِـيابَكُم، 3 وقُوموا نصعَدْ إلى بَيتِ إيلَ، فأَبنيَ هُناكَ مذبَحا للهِ الّذي أعانَني في يومِ ضيقي، وكانَ معي في الطَّريقِ الّتي سَلَكْتُها». 4 فأعطَوا يعقوبَ كُلَّ الآلهةِ الغريـبةِ الّتي في أَيديهِم والحَلَقَ‌ الّذي في آذانِهِم، فطَمَرَها يعقوبُ تحتَ البُطْمةِ التي عِندَ شكيمَ. 5 ثُمَّ رحَلوا، فحَلَّ ذُعْرٌ مِنَ اللهِ على المُدُنِ الّتي حَولَهُم، فلم يَجرُؤْ أَهلُها على السَّعي ورَاءَ بَني يعقوبَ.
6 وجاءَ يعقوبُ وجميعُ القومِ الّذين معَه إلى لُوزَ الّتي في أرضِ كنعانَ وهيَ بَيتُ إيلَ. 7 وبَنى هُناكَ مذبَحا وسَمَّى المَوضِـعَ إلهَ بَيتِ إيلَ، لأنَّ اللهَ تجَلَّى لَه هُناكَ حِينَ هرَبَ مِنْ وجهِ أخيهِ. 8 وماتَت دبُورةُ مُرضِعَةُ رِفقةَ فدُفِنَت تحتَ البَلُّوطةِ في أَسفلِ بَيتِ إيلَ، وسُمِّيَ المَوضِعُ بلُّوطَةَ البُكاءِ.
9 وتراءَى اللهُ لِـيعقوبَ أَيضا حينَ جاءَ مِنْ سَهلِ أرامَ وبارَكَهُ 10 وقالَ لَه: «إسمُكَ يعقوبُ. لا يُدعَى ا‏سمُكَ بَعدَ الآنَ يعقوبَ، بل إِسرائيلَ». فسمَّاهُ إِسرائيلَ‌. 11 وقالَ لَه اللهُ: «أنا اللهُ القديرُ. ا‏نْمُ وا‏كْثُرْ. أُمَّةٌ ومجموعةُ أُمَمٍ تكونُ مِنكَ، وملوكٌ مِنْ صُلبِكَ يَخرُجونَ، 12 والأرضُ الّتي وهَبْتُها لإِبراهيمَ وإسحَقَ أهبُها لكَ ولِنَسلِكَ مِنْ بَعدِكَ‌». 13 ثُمَّ ا‏رتفَعَ اللهُ عَنهُ في المَوضِعِ الّذي كلَّمَه فيهِ. 14 فنَصَبَ يعقوبُ هُناكَ عَمودا مِنْ حجَرٍ، وسكبَ علَيه خمرا وصبَّ زَيتا لِـيُكَرِّسَهُ لِلرّبِّ. 15 وسَمَّى ذلِكَ المَوضِعَ الّذي كَلَّمَه اللهُ فيهِ بَيتَ إِيلَ‌.
مولد بنيامين وموت راحيل
16 ثُمَّ رحَلوا مِنْ بَيتِ إيلَ. وبَينما هُم بَعدُ على مَقرُبَةٍ مِنْ أفراتَةَ بدَأَت راحِيلُ تَلِدُ فتعَسَّرَت علَيها الوِلادةُ. 17 ولمَّا تعَسَّرَت علَيها الوِلادةُ قالت لها القابِلَةُ: «لا تخافي. هذا ا‏بنٌ آخَرُ لكِ». 18 فسَمَّتْهُ راحِيلُ، قَبلَ أنْ تفيضَ رُوحُها، بَنْ أوني‌. وأمَّا أبوه فَسَمَّاهُ بِنيامينُ‌. 19 وماتَت راحيلُ ودُفِنت في طريقِ أفراتَةَ، وهيَ بَيتُ لَحمٍ. 20 ونصبَ يعقوبُ عَمودا على قبرِها، وهوَ عَمودُ قبرِ راحيلَ إلى اليومِ. 21 ثُمَّ رحَلَ يعقوبُ مِنْ هُناكَ ونصبَ خَيمتَه على الجانبِ الآخَرِ مِنْ مَجْدَلِ عِدْرٍ‌. 22 وبَينَما هوَ ساكِنٌ في تِلكَ الأرضِ ذهَبَ رَأوبـينُ فضاجَعَ بِلْهَةَ، مَحظِيَّةَ أبـيهِ، فسَمِعَ بِذلِكَ يعقوبُ‌.
وكانَ بَنو يعقوبَ ا‏ثنَي عشَرَ: « 23 بَنو لَيئةَ: رَأوبـينُ، بِكْرُ يعقوبَ، وشِمعونُ ولاوي ويَهوذا ويسَّاكَرُ وزَبُولُونُ، 24 وا‏بنا راحيلَ: يوسُفُ وبنيامينُ، 25 وا‏بنا بِلْهَةَ، جاريةِ راحيلَ، دانُ ونفتالي، 26 وا‏بنا زِلْفَةَ، جاريةِ لَيئَةَ، جادُ وأَشيرُ، هؤلاءِ بَنو يعقوبَ الذينَ وُلِدوا لَه في سَهلِ أَرامَ.
27 وجاءَ يعقوبُ إلى إسحَقَ أبـيه عِندَ مَمْرا بالقُربِ مِنْ قريةٍ أربَعَ، وهيَ حَبرونُ، حيثُ تغَرَّبَ إبراهيمُ وإِسحَقُ‌. 28 وكانَ عُمرُ إِسحَقَ مئةً وثمانينَ سنَةً. 29 وفاضَت روحُ إِسحَقَ وماتَ وا‏نْضَمَّ إلى آبائِهِ شيخا شَبِـعَ مِنَ الحياةِ. ودَفَنَهُ عِيسو ويعقوبُ ا‏بناهُ.
Alla neemata Yaakuba ma Beteli
1 Alla ko Yaakuba ye ko, “Wuli, i ye taa Beteli, i ye sabati jee. Sadaabodulaa* loo nte Alla ye jee. Jee le mu dulaa ti, m fintita i kaŋ daameŋ, kabiriŋ i be bori kaŋ i kotoomaa Esawu la.”
2 Bituŋ Yaakuba ko a la dimbaayaa moolu ye, aniŋ mennu bee be a fee ko, “Ali ali la jalaŋolu bee bondi ali bulu. Ali ye ali faŋolu seneyandi, ali ye ali la duŋ feŋolu faliŋ. 3 Ali ye naa ŋà taa Beteli. M be sadaabodulaa loo la Alla ye jee le, meŋ ye m maakoyi, kabiriŋ m be bataa kono, aduŋ ate le tarata m fee, n taata dulaalu mennu bee to.” 4 Bituŋ ì ye ì la jalaŋolu bee dii Yaakuba la, mennu tarata ì bulu, ka taa fo ì la tulutotaalu bee. Yaakuba ye ì bee saareŋ yirisuŋ baa doo le koto Sekemu saatewo daala.
5 Bituŋ Yaakuba niŋ a la dimbaayaa moolu taata ì la siloo la. Alla la kuwo silaŋo dunta wo dandanna saatee moolu bee la, ì maŋ haañi ka ì bayindi. 6 Wo le to Yaakuba niŋ a la moolu bee naata Lusi, saayiŋ ì ka daameŋ kumandi Beteli la, Kanaani bankoo kaŋ. 7 Bituŋ a ye sadaabodulaa loo jee, a ye dulaa ñiŋ kumandi Beteli la Alla la. Jee le mu dulaa ti, Alla fintita a kaŋ daameŋ, kabiriŋ a be bori kaŋ a kotoomaa la. 8 Wo waatoo la, Rebeka la bambaanoo, meŋ mu Debora ti, faata le. Bituŋ ì ye a baadee yirisuŋ baa doo le koto, meŋ be Beteli daala. Ì naata wo yiroo kumandi Kumboo Yiri la.
9 Yaakuba la muroo koolaa ka bo Padani-Aramu, Alla fintita a kaŋ ne kotenke, a neemata a ma. 10 A ko a ye ko, “I too mu Yaakuba le ti, bari saayiŋ i too te ke la Yaakuba ti kotenke. I too be ke la Isirayila le ti.” Bituŋ Alla ye a toolaa Isirayila la. 11 Alla tententa ka a fo a ye ko, “Nte le mu Alla Tallaa ti. I be ke la jiidilaa le ti, i koomoo ye siyaa. Lasili jamaa le be bo la i bala, aduŋ mansoolu be bo la ite le bala. 12 Ŋa Iburayima niŋ Isiyaaka laahidi bankoo meŋ na, m be a dii la ite le la, aniŋ i koomalankoolu.” 13 Bituŋ Alla ye a tu wo dulaa to jee, a diyaamuta a ye nuŋ daameŋ. 14 Bituŋ Yaakuba naata bere samasiŋo loo wo dulaa to ka ke hakilibulandiraŋo ti. A ye miŋ feŋ sadaa* boŋ a kaŋ, aniŋ tuloo. 15 Bituŋ Yaakuba ye wo dulaa ñiŋ kumandi Beteli la, Alla niŋ a diyaamuta daameŋ.
Raheli faata Benjamini wuluwo to
16 Wo le to Yaakuba niŋ a la dimbaayaa moolu ye Beteli bula, ì taata. Kabiriŋ ì sumanta naŋ Efurata* saatewo la, tiŋo ye Raheli maa, a la tiŋo koleyaata baake. 17 Kabiriŋ tiŋo koleyaata, bituŋ timmutalaa naata a fo a ye ko, “Kana sila, kaatu i ka naa dinkewo le soto kotenke.” 18 Kabiriŋ Raheli be naa faa la, a be niibo la waatoo meŋ, a ye a ñiŋ dinkewo toolaa Benoni la. Bari a faamaa, wo ye a toolaa Benjamini le la.
19 Bituŋ Raheli faata, ì ye a baadee siloo le kaŋ meŋ ka taa Efurata, ì ka daameŋ fanaa kumandi Betilehemu la. 20 Yaakuba ye bere samasiŋo loo a la kaburoo kunto jee. Ñiŋ bere samasiŋo keta hakilibulandiraŋ ne ti Raheli la kaburoo la, ka naa bula fo bii tiloo la. 21 Bituŋ Isirayila meŋ mu Yaakuba ti, tententa taamoo la. A ye a la tiriliisoo* loo Ederi Tatoo maafaŋo la.
22 Kabiriŋ Isirayila be sabatiriŋ wo bankoo kaŋ, Rubeni taata, a niŋ Biliha, a faamaa la kaŋ foroyandi musoo*, kafuta. Bituŋ Isirayila naata wo moyi.
Yaakuba dinkewolu
(1 Taarika 2:1-2)
Saayiŋ Yaakuba dinkewolu mu dinkee taŋ niŋ fula le ti. 23 Leya dinkewolu, wolu le mu Rubeni ti, Yaakuba dinkee foloo, Simeyoni, Lewi, Yahuuda, Isakari, aniŋ Sebuluni. 24 Raheli dinkewolu, wolu le mu Yusufa ti, aniŋ Benjamini. 25 Biliha, Raheli la joŋ sunkutoo dinkewolu mu Dani le ti, aniŋ Nafutali. 26 Silipa, Leya la joŋ sunkutoo dinkewolu mu Kadu le ti, aniŋ Aseri. Ñinnu le mu Yaakuba dinkewolu ti, a ye mennu wuluu Padani-Aramu.
Isiyaaka la beloo
27 Yaakuba naata a faamaa Isiyaaka kaŋ Mamure, Kiriyati-Ariba daala, ì ka a fo daameŋ ye saayiŋ Heburoni, Iburayima niŋ Isiyaaka tarata sabatiriŋ daameŋ tumarankeeyaa la. 28 Saayiŋ Isiyaaka siyo be sanji keme, sanji taŋ seyi. 29 Bituŋ Isiyaaka ye a la niijii labaŋo ke. A la beloo ye a tara le a kotoota baake. A kafuta a bonsuŋolu ma, mennu beleta a ñaa. Bituŋ a dinkewolu Esawu niŋ Yaakuba ye a baadee.