الوصايا العشر
1 وا‏ستَدعى موسى جميعَ بَني إِسرائيلَ وقالَ لهُم: «إسمَعوا يا بَني إِسرائيلَ السُّنَنَ والأحكامَ الّتي أتلوها على مَسامِعِكُمُ اليومَ، وتعَلَّمُوها وا‏حْرِصوا أنْ تعمَلوا بها. 2 الرّبُّ إلهُنا قطَعَ معَنا عَهدا في حوريـبَ. 3 لا معَ آبائِنا قطَعَ ذلِكَ العَهدَ، بل معَنا كُلِّنا نحنُ الأحياءَ الّذينَ هُنا اليومَ. 4 وجها إلى وجهٍ كلَّمَكُمُ الرّبُّ في الجبَلِ مِنْ وسَطِ النَّارِ 5 وأنا قائمٌ بَينَ الرّبِّ وبَينَكُم في ذلِكَ الوقتِ لأبلِّغَكُم كلامَهُ، لأنَّكُم خِفتُم مِنَ النَّارِ ولم تصعَدوا الجبَلَ، فقالَ‌:
6 «أنا الرّبُّ إلهُكَ الّذي أخرجَكَ مِنْ أرضِ مِصْرَ، مِنْ دارِ العبوديَّةِ. 7 لا يَكُنْ لكَ آلهةٌ أخرى سِوايَ. 8 لا تصنعْ لكَ تِمثالا مَنحوتا أو صورةً ما مِمَّا في السَّماءِ مِنْ فوقُ، وما في الأرضِ مِنْ أسفلُ، وما في الماءِ مِنْ تحتِ الأرضِ. 9 لا تسجدْ لها ولا تعبُدْها، لأنِّي أنا الرّبُّ إلهُكَ إلهٌ غيورٌ لا أنسى ذُنوبَ الآباءِ في البَنينَ إلى الجيلِ الثَّالثِ والرَّابعِ مِنَ الّذينَ يُبغضونَني. 10 ولكنِّي أُظهِرُ رحمَتي لألوفِ الأجيالِ الّذينَ يُحِبونَني ويحفَظونَ وصاياي.
11 «لا تَنطقْ با‏سمِ الرّبِّ إلهِكَ باطلا، لأنَّ الرّبَّ لا يُبرِّئُ مَنْ ينطِقُ با‏سمِهِ باطلا.
12 إحفظْ يومَ السَّبتِ وقدِّسْهُ كما أمرَكَ الرّبُّ إلهُكَ. 13 في سِتَّةِ أيّامٍ تعمَلُ وتصنَعُ جميعَ أعمالِكَ. 14 أمَّا اليومُ السَّابعُ فهوَ سبتٌ للرّبِّ إلهِكَ، لا تعملْ فيه عمَلا أنتَ وا‏بنُكَ وا‏بنتُكَ وعبدُكَ وأمتُكَ وثورُكَ وحمارُكَ وسائرُ بهائِمِكَ والغريـبُ النَّازلُ في داخلِ مُدُنِكَ. ليَسترِحْ عبدُكَ وأمتُكَ مِثلَكَ، 15 وا‏ذكُرْ أنَّكَ كُنتَ عبدا في أرضِ مِصْرَ، فأخرَجَكَ الرّبُّ إلهُكَ مِنْ هُناكَ بـيدٍ قديرةٍ وذراعٍ ممدودةٍ. وهوَ لذلِكَ أمرَكَ بأنْ تحفظَ يومَ السَّبتِ.
16 «أكرِمْ أباكَ وأُمَّكَ، كما أمرَكَ الرّبُّ إلهُكَ، لتطولَ أيّامُكَ وتَلقى خَيرا على وجهِ الأرضِ الّتي يُعطيكَ الرّبُّ إلهُكَ.
17 «لا تقتُلْ. 18 لا تزنِ. 19 لا تسرِقْ. 20 لا تشهدْ على أحدٍ شَهادة زُورٍ. 21 لا تشتهِ زَوجةَ أحدٍ، ولا تشتهِ بَيتَهُ ولا حقلَهُ ولا عبدَهُ ولا أمتَهُ ولا ثورَهُ ولا حمارَهُ، ولا شيئا مِمَّا لِسواكَ».
22 هذِهِ هيَ الوصايا الّتي كلَّمَ الرّبُّ بها جماعتَكُم كُلَّها في الجبَلِ. مِنْ وسَطِ النَّارِ والسَّحابِ والضَّباب كلَّمَكُم، بصوتٍ عظيمٍ ولم يَزِدْ، وكتبَها على لوحَيِ الحجَرِ وسلَّمَها إليَّ. 23 فلمَّا سَمِعْتُمُ الصَّوتَ مِنْ وسَطِ الظَّلامِ، والجبَلُ يَضطَرمُ بالنَّار ا‏قتربتُم إليَّ معَ جميعِ شيوخِكُم ورؤساءِ أسباطِكُم 24 وقلتُم: «أُنْظُرْ كيفَ أرانا الرّبُّ إلهُنا مَجدَهُ وعظمَتَهُ وأسمَعَنا صوتَهُ مِنْ وسَطِ النَّار. هذا اليومَ رأينا أنَّ اللهَ كلَّمَ إنسانا وبقيَ هذا الإنسانُ حيًّا. 25 فنحنُ لم نَهلِكْ ولم تأكُلْنا هذِهِ النَّارُ العظيمةُ، فإنْ عُدْنا فسَمِعنا أيضا صوتَ الرّبِّ إلهِنا نموتُ. 26 فما مِنْ بشَرٍ سمِعَ صوتَ اللهِ الحيِّ مُتكلِّما مِنْ وسَطِ النَّارِ وبقيَ حيًّا‌. 27 إقترِبْ أنتَ وا‏سمعْ جميعَ ما يقولُهُ الرّبُّ إلهُنا، وكلِّمْنا بجميعِ ما يُكلِّمُكَ بهِ، فنسمَعَ ونعمَلَ بهِ‌».
28 فسمِعَ الرّبُّ ما كلَّمْتموني بهِ وقالَ لي: «سَمِعتُ ما كلَّمَكَ بهِ هؤلاءِ الشَّعبُ، فأحسَنوا في جميعِ ما قالوا. 29 يا ليتَ لهُم دائما قلبا كهذا، فيخافوني ويعمَلوا بوصايايَ طُولَ الأيّامِ، لينالوا خَيرا هُم وبَنوهُم إلى الأبدِ. 30 إذهبْ وقُلْ لهُم أنْ يَرجِعوا إلى خيامِهِم. 31 وقِفْ أنتَ هنا عِندي، فأُكلِّمَكَ بجميعِ الوصايا والسُّنَنِ والأحكامِ الّتي تُعَلِّمُهُم إيَّاها حتّى يعمَلوا بها في الأرضِ الّتي أُعطيها لهُم ليَملِكوها».
32 فا‏حرِصُوا أن تعمَلوا كما أمرَكُمُ الرّبُّ إلهُكُم، ولا تَميلوا يَمينا ولا يَسارا 33 في جميعِ الطُّرقِ الّتي أوصى الرّبُّ إلهُكُم أنْ تسلُكوها، فتحيَوا وتنالوا خَيرا وتطولَ أيّامُكُم في الأرضِ الّتي تمتَلِكونَها.
Yaamari Taŋo
(2 Musa 20:1-17)
1 Bituŋ Musa naata Banisirayilankoolu bee kumandi ka ì bendi ñoo kaŋ, a ko ì ye ko:
Alitolu Banisirayilankoolu, ali i lamoyi luwaalu niŋ yaamaroolu bee la m be naa mennu fo la ali ye bii luŋo la. Ali ñanta le ka ì karaŋ, aduŋ ali si ì muta kuuke. 2 Ali ye a loŋ ne ko, Yaawe* ǹ na Alla niŋ ntolu ye kambeŋo le siti Sinayi Konkoo to. 3 A maŋ ke ko a niŋ ǹ na alifaalu doroŋ ne ye ñiŋ kambeŋo siti, bari a niŋ ntolu faŋolu le mu, mennu be baluuriŋ bii. 4 Wo konkoo santo, Yaawe faŋo diyaamuta ali ye ka bo niŋ dimbaa maloo la, ali ñaa be tilindiŋ nuŋ meŋ na. 5 Wo waatoo, m be looriŋ nuŋ ali niŋ Yaawe teema ka a la kumakaŋolu sindi ali ma, kaatu ali be silandiŋ nuŋ dimbaa maloo le la meŋ be konkoo santo, ali maŋ futa noo jee. Bituŋ Yaawe ko: 6 “Nte le mu Yaawe ti ali la Alla, meŋ ye ali bondi naŋ joŋyaa kono Misira.
7 “Ali kana alla-wo-alla batu nte koolaa.
8 “Ali kana jalaŋo dadaa ali faŋ ye, meŋ mulunta feŋ-wo-feŋ na ñiŋ duniyaa kono, saŋo santo, ka taa fo baa kono. 9 Ali kana sujudi ì ye, waraŋ ka ì batu, kaatu nte Yaawe ali la Alla kiiliyaata le. N ka dindiŋolu jarabi ì la alifaalu la junuboo la le, ka taa fo ì jamaani sabanjaŋo niŋ naaninjaŋo moolu, mennu ye n koŋ. 10 Bari n ka kanu bambaloo yitandi jamaani wuliwuloolu moolu la le, mennu ye n kanu, aduŋ ì ye n na yaamaroolu muta.
11 “Ali kana nte Yaawe ali la Alla too fo kuu kuruŋolu kunna, kaatu n te moo-wo-moo le tu la jee, meŋ ye n too fo kuu kuruŋo kunto.
12 “Ali ali hakiloo tu Loobula Luŋo to, ali si a muta luŋ buuñaariŋo ti nte Yaawe ye ali la Alla, ko ŋa ali yaamari ñaameŋ koomanto. 13 Ali ali la dookuwo bee ke tili wooro kono, 14 bari tili woorowulanjaŋ luŋo mu Loobula Luŋo le ti nte Yaawe la kuwo kamma la. Wo luŋo la, ali kana dookuu-wo-dookuu ke, ali faŋolu, ali dinkewolu, ali dimmusoolu, ali la jonkewolu, ali la jommusoolu, ali la ninsoolu, ali la faloolu, ali la beeyaŋolu bee, aniŋ tumarankewolu mennu be siiriŋ ali fee. Ali la joŋolu si i foñondiŋ ko ali faŋolu. 15 Ali kana ñina ko ali tarata joŋyaa le kono nuŋ Misira bankoo kaŋ, nte Yaawe ali la Alla naata ali bondi naŋ wo kono m bulu sembemaa baa la. Wo kamma la, m be ali yaamari la ka Loobula Luŋo muta, ka a ke dahaa luŋo ti.
16 “Ali ali baamaa niŋ ali faamaa horoma, ko nte Yaawe ali la Alla ye ali yaamari ñaameŋ koomanto, fo kuwolu bee si laakuu ali ye, aduŋ ali si siimaayaa bankoo kaŋ, m be naa meŋ dii la ali la.
17 “Ali kana moo faa.
18 “Ali kana jeenoo ke.
19 “Ali kana suuñaaroo ke.
20 “Ali kana faniyaa laa moo-wo-moo kaŋ.
21 “Ali kana ali ñaa loo moo doo la musoo kaŋ, a la buŋo, a la kenoo, a la jonkewo, a la jommusoo, a la ninsoo, a la faloo, waraŋ feŋ-wo-feŋ keta a taa ti.”
22 Bituŋ Musa ko ì ye ko:
Ñinnu le mu yaamaroolu ti, Yaawe ye mennu dii ali la nuŋ, waatoo meŋ na ali benta ñoo kaŋ Sinayi Konkoo to. Kabiriŋ Yaawe diyaamuta dimbaa maloo kono, minaayoo aniŋ siisii fiŋ baa, fo ali bee ye a diyaamukaŋ baa moyi, a ye ñiŋ yaamaroolu dammaa le dii, a maŋ feŋ laa wolu kaŋ. A ye ì safee berewalaa fula le bala, a ye ì dii n na.
Moolu la silaŋo
(2 Musa 20:18-21)
23 Kabiriŋ dimbaa ye konkoo santo bee muta, ali ye kumakaŋo moyi ka bo naŋ diboo kono, ali la lasili ñaatonkoolu niŋ alifaalu naata n kaŋ, 24 ì kumata n ye ko, “A fele, Yaawe ǹ na Alla ye a la kallankeeyaa* niŋ waroo yitandi ǹ na le, aduŋ ŋà a moyi diyaamu kaŋ dimbaa kono le. Bii ǹ seedeyaata ñiŋ na le ko, Alla si diyaamu noo moolu ye le, ì maŋ faa. 25 Muŋ ne ye a tinna ǹ ñanta saayaa ñini la m̀ faŋ ye? Ñiŋ dimbaa baa be ǹ domo la le. Kaatu m̀ be dankeneyaariŋ ne ko, niŋ ŋà Yaawe ǹ na Alla diyaamukaŋo moyi kotenke, m̀ be faa la le. 26 Hadamadiŋ jumaa le nene sotota, Alla baluuriŋo diyaamuta meŋ ye dimbaa maloo kono, a maarii ye tu a niyo la ko ntolu? 27 Wo kamma la, Musa ite si muru, i ye i lamoyi kumakaŋolu bee la Yaawe ǹ na Alla be mennu fo la. I si naa muru naŋ ǹ kaŋ ka a fo ǹ ye, a ye mennu bee bankee. M̀ be ǹ tuloo loo la ì la le, ŋà ì bee muta.”
28 Kabiriŋ Yaawe ye ali la ñiŋ kumoolu moyi, a ko n ye ko, “Ŋa a moyi le, ñiŋ moolu ye mennu bee fo. Ì la kumoolu mu tooñaa le ti. 29 Niŋ ì sondomoolu tuta teŋ, ì ye n horoma, ì ye n na luwaalu bee muta, kuwolu bee be laakuu la ì ye le, ì niŋ ì koomalankoolu fo abadaa. 30 Taa i ye a fo ì ye ko, ì si muru ì la tiriliisoolu* koto. 31 Bari ite si tu looriŋ m fee jaŋ, ŋa luwaalu, yaamaroolu, niŋ saratoolu dii i la ka moolu karandi ì la fo ì si ì muta, ka bula ì nooma bankoo kaŋ, m be naa meŋ dii la ì la ka ke ì taa ti.”
32 Bituŋ Musa ko ì ye ko:
Ali kuwolu bee muta kendeke, Yaawe ali la Alla ye ali yaamari mennu la. Ali kana hani yaamari kiliŋ soosoo wolu kono, waraŋ ka jenke kara la. 33 Ali si soŋ ì bee la, ali bula ì nooma fo kuwolu bee si laakuu ali ye, fo ali si siimaayaa bankoo kaŋ, ali be taa kaŋ daameŋ to, ka jee taa.