يشوع يخلف موسى
1 وتابعَ موسى كلامَهُ إلى جميعِ بَني إِسرائيلَ 2 فقالَ لهُم: «أنا اليومَ ا‏بنُ مئَةٍ وعِشرينَ سنَةً، لا أقدِرُ بَعدُ على الرَّواحِ والمَجيءِ‌. والرّبُّ قالَ لي: لن تعبُرَ هذا الأُردُنَّ. 3 فالرّبُّ إلهُكُم يعبُرُ أمامَكُم، وهوَ يُزيلُ تِلكَ الأُمَمَ مِنْ أمامِكُم فتَرِثونَها. ويَشوعُ هوَ يَقودُكُم في عُبورِكُم كما قالَ الرّبُّ. 4 ويفعَلُ الرّبُّ بِتلكَ الأُمَمِ كما فعَلَ بسيحونَ وعوجَ، مَلِكَيِ الأموريِّينَ، فدَمَّرَ أرضَهُما‌. 5 فمتى أسلَمَهُمُ الرّبُّ إلى أيديكُم تفعَلونَ بِهِم حسَبَ جميعِ الوصايا الّتي أمرتُكُم بِها. 6 تشَجَّعوا وتقَوَّوا ولا تخافوا مِنهُم ولا ترهَبوهُم لأنَّ الرّبَّ إلهَكُم سائِرٌ معَكُم، لا يُهمِلُكُم ولا يَترُكُكُم».
Romans-5-2
7 ثُمَّ دعا موسى يَشوعَ وقالَ لَه أمامَ عيونِ جميعِ بَني إِسرائيلَ: «تشَجَّعْ وكُنْ قويًّا، فأنتَ تدخُلُ معَ هؤلاءِ الشَّعبِ إلى الأرضِ الّتي أقسَمَ الرّبُّ لآبائِكُم أنْ يُعطيَها لهُم، وأنتَ تُمَلِّكُهُم إيَّاها. 8 والرّبُّ سائرٌ أمامَكَ، وهوَ يكونُ معَكَ‌، ولا يُهمِلُكَ ولا يَترُكُكَ، فلا تَخَفْ ولا ترهَبْ».
حتّى تقرأ الشريعة
9 وكتَبَ موسى هذِهِ الشَّريعةَ وأعطاها لِكهَنةِ بَني لاوي، حامِلي تابوتِ عَهدِ الرّبِّ، وسائرِ شُيوخِ بَني إِسرائيلَ، 10 وقالَ لهُم: «في نِهايةِ السَّبعِ السِّنينَ، في ميعادِ سنَةِ الإِعفاءِ مِنَ الدُّيونِ‌، في عيدِ المَظالِّ‌ 11 حينَما يأتي جميعُ بَني إِسرائيلَ ليَرَوا وجهَ الرّبِّ إلهِهِم في الموضِعِ الّذي يختارُهُ، تُقرَأُ هذِهِ الشَّريعةُ على مَسامِعِهِم جميعا. 12 إجمَعوا الشَّعبَ، رِجالا ونِساءً وأطفالا، والغريـبَ الّذي في مُدُنِكُم، لِـيَسمَعوا ويتَعَلَّموا ويَتَّقوا الرّبَّ إلهَكُم، ويَحرِصوا على العمَلِ بجميعِ كلامِ تِلكَ الشَّريعةِ 13 وليَسمَعْ بَنوهُمُ الّذينَ لم يعلَموا ويتَعلَّموا مخافَةَ الرّبِّ إلهِكُم كُلَّ الأيّامِ الّتي تحيَونَها في الأرضِ الّتي أنتُم تعبُرونَ الأُردُنَّ إليها لتَمتَلِكوها».
وصايا الرب الأخيرة لموسى
14 وقالَ الرّبُّ لِموسى: «قَرُبَ يومُ وَفاتِكَ، فا‏دْعُ يَشوعَ وقِفْ معَهُ في خَيمَةِ الاجتماعِ لأتلوَ علَيهِ وصيَّتي». فذَهبَ موسى ويَشوعُ ووَقَفا في خَيمَةِ الاجتماع. 15 فتَراءَى الرّبُّ في الخَيمَةِ، في عمودِ سحابٍ‌ ووقَفَ على بابِ الخيمَةِ. 16 وقالَ الرّبُّ لِموسى: «ستَرقُدُ معَ آبائِكَ، وهؤلاءِ الشَّعبُ سيَقومونَ عليَّ ويَفجُرونَ با‏تِّباعِ آلِهةٍ غريـبةٍ في الأرضِ الّتي هُم داخِلونَ إليها، ويترُكونَني ويَنقُضونَ عَهدي الّذي قطَعتُهُ معهُم. 17 فيَشتَدُّ غضَبـي علَيهِم في ذلِكَ الوقتِ، وأترُكُهُم وأحجُبُ وجهي عَنهُم، فيَصيرونَ مأكَلا وتُصيـبُهُم شُرورٌ وأضرارٌ كثيرةٌ، فيَقولونَ في ذلِكَ اليومِ: أصابَتنا هذِهِ الشُّرورُ لأنَّ إلهَنا لم يَعُدْ فيما بَينَنا. 18 وأنا أحجُبُ وجهي في ذلِكَ اليومِ بِسبَبِ جميعِ السَّيِّئاتِ الّتي فعَلوها حينَ مالوا إلى آلِهةٍ أُخرى. 19 فالآنَ ا‏كتُبْ هذا النَّشيدَ‌ ولَقِّنْهُ بَني إِسرائيلَ لِـيكون في ذاكِرَتِهِم‌ شَهادةً لي علَيهِم 20 حينَ أُدخِلُهُمُ الأرضَ الّتي أقسَمتُ لآبائِهِم علَيها، وهيَ أرضٌ تَدُرُّ لبَنا وعسَلا‌، فيأكُلونَ ويشبَعونَ ويسمَنونَ ويميلونَ إلى آلِهةٍ أُخرى ويعبُدونُها ويستَهينونَ بـي وينقُضونَ عَهدي. 21 فإذا أصابَتهُم شُرورٌ وأضرارٌ كثيرةٌ، يُنشِدونَ هذا النَّشيدَ أمامي شاهدا علَيهِم، لأنَّهُ لن يُنسَى مِنْ ذاكِرةِ ذُرِّيَّتِهِم. فأنا أعلَمُ ما يَجولُ في خَواطِرِهِمِ اليومَ، مِنْ قَبلِ أنْ أُدخِلَهُمُ الأرضَ كما أقسَمتُ». 22 فكتبَ موسى النَّشيدَ في ذلِكَ اليومِ ولَقَّنَهُ بَني إِسرائيلَ.
23 ثُمَّ قالَ موسى لِـيشوعَ بنِ نُونٍ: «تشَجَّعْ وكُنْ قَويًّا‌، فأنتَ تُدخِلُ بَني إِسرائيلَ الأرضَ الّتي أقسَمتُ لهُم علَيها، وأنا أكونُ معَكَ».
24 ولمَّا فرَغَ موسى مِنْ تدوينِ كلامِ هذِهِ الشَّريعةِ كُلِّها في سِفرٍ، 25 قالَ لِلاَّويِّينَ، حامِلي تابوتِ عَهدِ الرّبِّ: 26 خُذوا سِفرَ الشَّريعةِ هذا وضَعوهُ إلى جانِبِ تابوتِ عَهدِ الرّبِّ إلهِكُم، فيكونَ هُناكَ علَيكُم شاهدا. 27 فأنا أعلَمُ تمَرُّدَكُم وعِنادَكُم لأنِّي، وأنا معكُم في الحياةِ، تمَرَّدتُم على الرّبِّ، فكيفَ بَعدَ موتي؟ 28 إجمَعوا إليَّ شُيوخَ أسباطِكُم وقادَتَكُم حتّى أتلوَ على مَسامِعِهِم هذا الكلامَ، وأُشهِدَ علَيهِمِ السَّماءَ والأرضَ. 29 فأنا أعلَمُ أنَّكُم بعدَ موتي ستَفسِدونَ وتحيدونَ عَنِ الطَّريقِ الّتي أوصَيتُكُم بِها، فيَنزِلُ بِكُمُ الشَّرُّ في آخِرِ الأيّامِ إذا فعَلتُم ما هوَ شَرٌّ في نظَرِ الرّبِّ حتّى تُكدِّروهُ بأعمالِ أيديكُم».
نشيد موسى
30 وتلا موسى على مَسامِـعِ كُلِّ جماعةِ بَني إِسرائيلَ كلامَ هذا النَّشيدِ كُلَّه:
Musa la kebaara labaŋolu aniŋ a la saayaa
Yosuwa seyita Musa noo to
(4 Musa 27:12-23)
1 Bituŋ Musa tententa ka ñiŋ kumakaŋolu fo Banisirayilankoolu ye, 2 a ko ì ye ko: “A fele saayiŋ nte be sanji keme sanji muwaŋ, n te taa niŋ naa noo la. Aduŋ wo koolaa fanaa, Yaawe* ye ñiŋ ne fo n ye ko, nte te ñiŋ Yoridani Boloŋo teyi la ka taa a kara doo la. 3 Yaawe ali la Alla faŋo le be tambi la ali ñaato ka wo bankoo moolu kasaara, fo ali si wo bankoo taa noo. Yaawe ko, Yosuwa le be ali ñaatonkayaa la ka ali samba jee to. 4 Yaawe be jee moolu kasaara la le ko a ye Amorinkoolu niŋ ì la mansakee fuloo kasaara ñaameŋ, Mansa Sihoni niŋ Mansa Oki, aniŋ ì la bankoo bee. 5 Yaawe be wo bankoo moolu duŋ na ali bulu le, aduŋ ali a ke ì la, ko ŋa ali yaamari ñaameŋ. 6 Ali si bambaŋ, ali ye fatiyaa. Ali kana sila ì la, sako ali kijoo si fara. Yaawe ali la Alla faŋo le be tara la ali fee, a te bo la ali koto sako ka ali bula ali faŋ ye.”
7 Bituŋ Musa ye Yosuwa kumandi naŋ Banisirayilankoolu bee ñaatiliŋo la. A ko a ye ko, “I si bambaŋ, i ye fatiyaa, kaatu ite le be ñiŋ moolu ñaatonkayaa la ka duŋ wo bankoo kaŋ ka a taa, Yaawe kalita ka daameŋ dii ì mumuñolu la. 8 Yaawe faŋo le be tambi la ali ñaato, a ye tara ali fee. A te bo la ali koto sako a si ali bula ali faŋ ye. Wo to, ali kana sila, waraŋ ka jikilateyi.”
Luwaa Kitaaboo karaŋo
9 Bituŋ Musa ye ñiŋ Luwaa bee safee, a ye a dii Banisirayila alifaalu la, aniŋ Lewi koomalanka piriisoolu*, Yaawe ye mennu marandi ka a la Kambeŋ Kunewo* samba. 10 Musa ye ì yaamari ko, “Sanji woorowula-wo-sanji woorowula kumfaadulaa mu juluyamfoo saŋo le ti, Jembereŋ Juuraloo* waatoo. 11 Wo waatoo la Banisirayilankoolu bee ka naa Yaawe ali la Alla ñaatiliŋo la le, a ye daameŋ tomboŋ. Ali si ñiŋ Luwaa karaŋ Banisirayilankoolu bee ye, ì ye a moyi. 12 Ali si moolu bee kafundi ñoo kaŋ, musu kafuriŋ kee, dindiŋ, keebaa ka taa fo tumarankewolu mennu be sabatiriŋ ali la saatewolu kono. Ì bee tuloo si a moyi, fo ì si Yaawe ñaasilaŋo soto, aduŋ ì si ì hakiloo tu ka bula ñiŋ luwaa kumakaŋolu bee nooma. 13 Niŋ ali ka ñiŋ luwaa kumoolu seyinkaŋ karaŋ, ali koomalankoolu mennu maŋ ì loŋ si ì moyi, ì ye Yaawe ñaasilaŋo soto ì baluu tiloo bee la bankoo kaŋ, ali be sabati la daameŋ Yoridani Boloŋo kara doo la.
Yaawe ye yaamari labaŋolu mennu dii Musa la
14 Yaawe ko Musa ye ko, “I la saayaa waatoo maŋ jamfa saayiŋ, wo to Yosuwa kumandi, ali ye naa Bendulaa Tiriliisi Senuŋo* kono, fo n si a londi ka a ke ñaatonkoo ti.” Bituŋ Musa niŋ Yosuwa taata Bendulaa Tiriliisi Senuŋo kono. 15 Wo le to Yaawe naata minaayoo kono la, minaayoo samasimmaa bota naŋ santo, a loota Bendulaa Tiriliisoo dundaŋ daa to.
16 Bituŋ a ko Musa ye ko, “A te mee la i be i laa la, i la alifaa foloolu be laariŋ daameŋ. Wo koolaa, ñiŋ moolu be ke la le ko cakoolu, ka bula bankoo la alloolu nooma, ì be taa kaŋ daameŋ. Ì be ì koo dii la n na, aniŋ ì be kambeŋo tiñaa la, n niŋ ì ye meŋ siti. 17 Wo luŋo la, m be kamfaajawu la ì kamma le. M be n koo dii la ì la le, ŋa maabo ì ma, ì ye kasaara. Toora kuu jamaa si laa ì kaŋ, aniŋ kuu jawu jamaa. Wo luŋo le mu ì be a fo la ko, ‘Ñiŋ kuu jawoolu bee laata ǹ kaŋ, kaatu ǹ na Alla maŋ tara m̀ fee.’ 18 Tooñaa, wo luŋo la m be maabo la ì ma le ì la kuu jawu kewo kaŋ, kaatu ì be ì ñaa tiliŋ na alla koteŋolu le la. 19 Wo kamma la ñiŋ suukuwo safee, i ye Banisirayilankoolu karandi a la, ì ye a tanka. A be ke la n niŋ ì teema seedoo le ti. 20 M be ì samba la bankoo kaŋ, keekewo niŋ liyo ka woyi daameŋ, n kalita ì mumuñolu ye ka meŋ dii ì la. Ì be domoroo soto la jee, ì konoo be faa la, ì baloolu ye nunku. Wo ñaa-wo-ñaa ì be bula la alla koteŋolu nooma le ka ì batu. Ì be ì koo dii la n na, ì ye n na kambeŋo tiñaa, n niŋ ì ye meŋ siti. 21 Niŋ kuu jawoo niŋ toora kuu jamaa laata ì kaŋ, ñiŋ suukuwo be ke la ì ye hakili bulandiraŋo le ti. Kaatu a be tu la ì koomalankoolu daa le, ì te ñina la a la. Ì maŋ duŋ bankoo kaŋ foloo, n kalita ka meŋ dii ì la, bari nte ŋa ì miiroolu loŋ ne, ì be hameriŋ meŋ na.”
22 Bituŋ wo luŋ kiliŋo la, Musa ye suukuwo ñiŋ safee, a ye Banisirayilankoolu karandi a la.
23 Wo to le Yaawe ye Yosuwa, Nuni dinkewo yaamari, a ko a ye ko, “I si bambaŋ, i ye fatiyaa. Kaatu ite le be Banisirayilankoolu ñaatonkayaa la ka ì samba bankoo kaŋ, ŋa ì laahidi daameŋ na, aduŋ m be tara la i fee le.”
24 Kabiriŋ Musa ye luwaa kumoolu bee baŋ safee la kitaaboo kono, 25 a ye Lewi lasili moolu kumandi, mennu ka Yaawe la Kambeŋ Kunewo* samba, a ko ì ye ko, 26 “Ali ñiŋ Luwaa Kitaaboo* taa, ali ye a ke Yaawe ali la Alla la Kambeŋ Kunewo karatantaŋo la. Ali si a tu jee ka ke seedoo ti, ali niŋ Yaawe teema. 27 Kaatu ŋa a loŋ ne ali kuŋo jaata ñaameŋ, aniŋ ali mu balannaalu ti ñaameŋ. M be ali fee ñaa-wo-ñaa, ali balanta Yaawe ma, sako niŋ n te baluwo to. 28 Ali ali la lasili ñaatonkoolu niŋ alifaalu bendi n ñaatiliŋo la, fo n si ñiŋ kumakaŋolu bee fo ì ye, saŋo niŋ bankoo ye ke ǹ teema seedoo ti. 29 Ŋa a loŋ ne ko, niŋ m faata, ali be kuu kuruŋolu le ke la, ali be ali koo dii la siloo la le, ŋa ali yaamari meŋ na. Waatoo be naa le, mantooroo be laa la ali kaŋ, kaatu ali be kuu jawoolu le ke la Yaawe ñaa koto. Ali kebaaroolu be a kamfandijawu la le.”
Musa la suukuwo
30 Bituŋ Musa naata suukuwo kumoolu bee karaŋ Banisirayila jamaa moolu ye fo a dandulaa to ko: