العاملون بالشريعة
1 وإذا سَمِعتُم كلامَ الرّبِّ إلهِكُم وحَرَصتُم على العمَلِ بجميعِ وصاياهُ الّتي أنا آمُرُكُم بِها اليومَ، يجعَلُكُم فوقَ جميعِ أُمَمِ الأرضِ. 2 ا‏سمَعوا كلامَ الرّبِّ إلهِكُم فتَحُلَّ علَيكُم جميعُ هذِهِ البَركاتِ وتشمُلكُم: 3 يُبارِكُكُم في مُدُنِكُم وفي حُقولِكُم. 4 يُبارِكُ ثمَرَ بُطونِكُم وثمَرَ أرضِكُم وثمَرَ بَهائِمِكُم ونِتاجَ بقَرِكُم وغنَمِكُم. 5 يُباركُ سِلالَكُم ومَعاجِنَكُم 6 يُبارِكُكُم أنتُم في رَواحِكُم وفي مَجيئِكُم 7 ويَهزِمُ أعداءَكُمُ، الّذينَ يُقاوِمونَكُم مِنْ طريقٍ واحدة يَخرُجونَ علَيكُم ومِنْ سبْعِ طُرُقٍ يهربونَ مِنْ أمامِكُم. 8 ويأمُرُ لكُم بِالبَركةِ في أهرائِكُم وفي جميعِ ما هوَ في مُتَناوَلِ أيديكُم، ويُبارِكُكُم في الأرضِ الّتي وهَبَها لكُم.
9 ويُقيمُكُمُ الرّبُّ شعبا مُكَرَّسا لَه، كما أقسَمَ لكُم، إذا عَمِلتُم بِوصاياهُ وسلَكتُم في طُرُقِهِ. 10 فيرى جميعُ شُعوبِ الأرضِ أنَّكُم تُسَمَّونَ با‏سْمِ الرّبِّ فيَخافونَكُم. 11 ويَزيدُكُمُ الرّبُّ خَيرا في ثمَرِ بُطونِكُم وثمَرِ بَهائِمِكُم وثمَرِ أرضِكُم الّتي أقسَمَ لآبائِكُم أنْ يُعطيَها لكُم. 12 ويفتَحُ الرّبُّ لَكُمُ السَّماءَ كَنزَهُ الخَيِّرَ لِـيُعطيَ أرضَكُم مطَرَها في أوانِهِ ويُبارِكَ جميعَ أعمالِ أيديكُم، فيَقتَرِضُ مِنكُم أمَمٌ كثيرونَ وأنتُم لا تقتَرِضونَ. 13 ويَجعَلُكُمُ الرّبُّ رُؤوسا لِلأُمَمِ لا أذنابا، وتكونونَ أبدا مُرتَفِعينَ لا مُنخَفِضينَ إذا سَمِعتُم لِوصايا الرّبِّ إلهِكُم الّتي أنا آمُرُكُم بِها اليومَ لِتَحفَظوها وتعمَلوا بِها 14 وإذا لم تَحيدوا يَمينا أو شَمالا عَنْ جميعِ الكلامِ الّذي آمُرُكُم بهِ اليومَ وتَتبَعوا آلِهةً أخرى لِتَعبُدوها‌.
عقاب الخارجين على الشريعة
15 وإنْ لم تسمعوا كلامَ الرّبِّ إلهِكُم وتحفظوا وصاياهُ وفَرائِضَهُ الّتي أنا آمُرُكُم بِها اليومَ وتعمَلوا بِها، تَحُلُّ علَيكُم هذِهِ اللَّعناتُ كُلُّها وتَشمَلُكُم: 16 تكونونَ ملعونينَ في مُدُنِكُم وفي حُقولِكُم. 17 وتكونُ ملعونَةً سِلالُكُم ومَعاجِنُكُم. 18 ويكونُ ملعونا ثمَرُ بُطونِكُم وثمَرُ أرضِكُم ونِتاجُ بقَرِكُم وغنَمِكُم. 19 وتكونونَ ملعونينَ أنتُم في رَواحِكُم وفي مَجيئِكُم.
20 يُرسِلُ الرّبُّ علَيكُمُ اللَّعنةَ والذُّعرَ والبَلاءَ في جميعِ ما تـتَناوَلُهُ أيديكُم وتعمَلونَهُ، حتّى يُشَتِّتَكُم ويُبـيدَكُم سريعا لأجلِ سُوءِ أعمالِكُمُ الّتي بِها ترَكتُموهُ. 21 ويجعَلُ الوَباءَ يُلازِمُكُم إلى أنْ يقتَلِعَكُم مِنَ الأرضِ الّتي أنتُم داخِلونَ إليها لِتمتَلِكوها. 22 يضرِبُكُم بِالسِّلِّ والحُمَّى والبَرْداءِ والالتِهابِ والجَفافِ واللَّفْحِ والذُّبولِ‌، فتَتبَعُكُم حتّى تُبـيدَكُم. 23 وتكونُ سماؤُكُمُ الّتي فَوقَ رُؤُوسِكُم نُحاسا، والأرضُ الّتي تحتَكُم حديدا، 24 ويجعَلُ الرّبُّ مطَرَ أرضِكُم غُبارا وتُرابا مِنَ السَّماءِ ينزِلُ علَيكُم حتى يُدَمِّرَكُم.
25 ويهزِمُكُمُ الرّبُّ أمامَ أعدائِكُم. مِنْ طريقٍ واحدةٍ تخرُجونَ علَيهِم ومِنْ سبْعِ طُرُقٍ تهرُبونَ مِنْ أمامِهِم وتكونونَ مُشَتَّتينَ في جميعِ مَمالِكِ الأرضِ. 26 وتصيرُ جُثَثُكُم مأكَلا لِطَيرِ السَّماءِ ووَحشِ الأرضِ ولا مَنْ يَزجُرُها. 27 ويضرِبُكُمُ الرّبُّ بِالقُروحِ الّتي ضرَبَ بِها المِصْريِّينَ، وبِالبَواسيرِ والجرَبِ والحَكَّةِ حتّى لا تقدِرون على شِفائِها‌. 28 ويضرِبُكُم بِالجُنونِ والهذَيانِ وعمى القلبِ، 29 فتـتلمسونَ طريقَكُم في الظَّهيرةِ كما يتلمَّسُهُ الأعمى في الظَّلامِ، فلا تستَقيمُ طُرُقُكُم وتكونونَ فريسةَ الظُّلْمِ والاغتِصابِ طُولَ أيّامِ حياتِكُم ولا مُخلِّصَ لكُم. 30 يتزَوَّجُ أحدُكُمُ ا‏مرَأةً فيُضاجِعُها رَجُلٌ آخرُ، ويَبني بَيتا فلا يُقيمُ فيهِ، ويَغرِسُ كرما فلا يستَغِلُّهُ. 31 وتُذبَحُ ثيرانُكُم أمامَ عُيونِكُم ولا تأكُلونَ مِنها، وتُغتَصَبُ حميرُكُم مِنْ أمامِ وُجوهِكُم فلا تُعادُ إليكُم، وتُسَلَّمُ غنَمُكُم إلى أعدائِكُم ولا مُخَلِّصَ لكُم. 32 وبَنوكُم وبَناتُكُم يُسلَّمُونَ إلى شعبٍ آخرَ، وعُيونُكُم تنظُرُ إليهِم نهارا وليلا، فتَكِلُّ ولا قُدرةَ في أيديكُم. 33 ثمَرُ أرضِكُم وجميعُ تعَبِكُم يأكلُهُ شعبٌ لا تعرِفونَهُم، وتصيرونَ مظلومينَ مسحوقينَ كُلَّ أيّامِ حياتِكُم. 34 وتُصابونَ بِالجُنونِ مِمَّا تراهُ عُيونُكُم. 35 يضرِبُكُمُ الرّبُّ بِقُرْحٍ خبـيثٍ على الرُّكبَتَينِ وعلى السَّاقَينِ مِنْ أخمَصِ القَدَمِ إلى قِمَّةِ الرَّأسِ ولا تقدِرونَ على شِفائِه.
36 ويأخذُكُمُ الرّبُّ أنتُم ومَلِكَكُم الّذي تُقيمونَهُ لكُم إلى قومٍ لم تعرِفوهم أنتُم ولا آباؤُكُم، وتعبُدونَ هُناكَ آلِهةً غريـبةً مِنْ خشَبٍ وحجارةٍ‌ 37 وتصيرونَ أُعجوبةً ومثَلا وأُحدوثةً في جميعِ الشُّعوبِ الّتي يَسوقُكُمُ الرّبُّ إليها. 38 تَبذُرونَ بِذْرا كثيرا في الحقلِ وقليلا ما تحصِدونَ لأنَّ الجَرادَ يَقضِمُهُ. 39 وتغرِسونَ كُروما وتفلَحونَها، ولكنَّ خَمرا لا تشربونَ وثمَرا لا تجمَعونَ مِنها، بل يأكُلُها الدُّودُ. 40 ويكونُ لكُم زيتونٌ في جميعِ أرضِكُم وزيتا لا تستخرِجونَ لأنَّ زيتونَكُم يسقُطُ قَبلَ أوانِهِ. 41 تَلِدونَ بَنينَ وبَناتٍ فلا يكونونَ لكُم، بل يذهبونَ سَبْيا. 42 جميعُ شجَرِكُم وثمَرُ أرضِكُم يلتَهِمُهُ الجَرادُ. 43 يَزدادُ علَيكُمُ الغريـبُ الّذي فيما بَينَكُمُ ا‏سْتِعلاءً، وأنتُم تزدادونَ ا‏نْحِطاطا. 44 أنتُم تقتَرِضونَ مِنهُ وهوَ لا يقتَرِضُ مِنكُم، ويكونُ هوَ الرَّأسَ وأنتُم تكونونَ الذَّنبَ. 45 جميعُ هذِهِ اللَّعناتِ تَحِلُّ علَيكُم وتَلحَقُ بِكُم وتُطَبَّقُ علَيكُم حَتّى تُزيلَكُم، لأنَّكُم لم تسمعوا كلامَ الرّبِّ إلهِكُم وتعمَلوا بِوصاياهُ وسُنَنِهِ التي أمَرَكُم بِها. 46 فتكونُ آثارُها فيكُم وفي نسلِكُم إلى الأبدِ.
47 ولأنَّكُم لم تعبُدوا الرّبَّ إلهَكُم عَنْ فرحٍ وطيـبَةِ قلبٍ لِكثرةِ ما أنعمَ علَيكُم، 48 يستَعبِدُكُم أعداؤُكُمُ الّذينَ يُرسِلُهُمُ الرّبُّ علَيكُم بِـجوعٍ وعطَشٍ وعُرْيٍ وحاجةٍِ إلى كُلِّ شيءٍ، ويضَعُ نيرا مِنْ حديدٍ على أعناقِكُم إلى أنْ يُدَمِّرَكُم. 49 ويجلِبَ علَيكُمُ أُمَّةً مِنْ بعيدٍ، مِنْ أقاصي الأرضِ، كالنَّسرِ الخافِق. أُمَّةً لا تفهَمونَ لُغَتَها. 50 أُمَّةً وَقِحَةً‌ لا تُوَقِّرُ شيخا ولا تـتَحَنَّنُ على طِفلٍ، 51 فتأكُلُ نِتاجَ بَهائمِكُم وثمَرَ أرضِكُم حتّى تزولَ ولا يـبقى لكُم حِنطَةٌ ولا خمرٌ ولا زيتٌ ولا نِتاجُ بقرٍ ولا نِتاجُ غنَمٍ حتّى تُبـيدَكُم. 52 وتُحاصِرُكُم في جميعِ مُدُنِكُم حتّى تسقُطَ أسوارُكُمُ الشَّامِخةُ الحَصينةُ الّتي أنتُم تعتَمِدونَ علَيها في جميعِ أرضِكُمُ الّتي يُعطيكُم الرّبُّ إلهُكم. 53 وفي هذا الحِصارِ والضِّيقِ الّذي يَفرِضُهُ علَيكُم عدوُّكُم تأكُلونَ ثمَرَ بُطونِكُم، لَحمَ بَنيكُم وبَناتِكُمُ الّذينَ يُعطيكُم الرّبُّ إلهُكُم. 54 الرَّجُلُ الكثيرُ النِّعمةِ والرَّفاهيةِ فيكُم تَضيقُ عينُهُ بأخيهِ وزوجَتِهِ الّتي في بَيتِه وبِبَقيَّةِ بَنيهِ الّذينَ بَقَوا لَه 55 فلا يُعطي أحدا مِنهُم مِنْ لَحمِ بَنيهِ الّذينَ يَأكُلُهُم، لأنَّ لا شيءَ بَقيَ لَه في الحِصارِ وفي الضِّيقِ الّذي يَفرِضُهُ علَيكُم عَدُوُّكُم في جميعِ مُدنِكُم. 56 والمَرأةُ المُتَنَعِّمةُ مِنكُم والمُترَفِّهةُ الّتي لم تُعَوِّدْ قدَمَها أنْ تطَأَ الأرضَ مِنَ الغُنْجِ والنِّعمةِ تَضيقُ عينُها بِزَوجِها الّذي في بَيتِها وا‏بْنِها وا‏بْنَتِها 57 فلا تُعطي أحدا مِنهُم مِنْ مَشيمَتِها السَّاقِطةِ مِنها بَعدَ الوِلادةِ ومِنْ بَنيها‌ الّذينَ تَلِدُهُم، فتأكُلُهُم في عَوزِهِمِ التَّامِ سِرًّا، في الحِصارِ والضِّيقِ الّذي يَفرِضُهُ علَيكُم عدُوُّكُم في مُدُنِكُم‌.
58 وإنْ لم تحفَظوا جميعَ أحكامِ هذِهِ الشَّريعةِ المكتوبةِ في هذا السِّفْرِ، وتعمَلوا بِها وتخافوا ا‏سْمَ الرّبِّ إلهِكُم المجيدِ الرَّهيـبِ، 59 يُرسِلُ الرّبُّ علَيكُم وعلى نسلِكُم ضرَباتٍ عظيمةً عجيـبةً وأمراضا خبـيثةً لا شِفاءَ مِنها. 60 ويُعيدُ علَيكُم جميعَ الأوبِئَةِ الّتي أنزَلَها بِالمِصْريِّينَ وفَزِعتُم مِنها، فتَعلَقُ بِكُم. 61 وكُلُّ مرضٍ وضربةٍ مِمَّا لم يُكتَبْ في سِفْرِ هذِهِ الشَّريعةِ يُسَلِّطُهُ الرّبُّ علَيكُم حتّى تُدَمَّروا. 62 فتَبقونَ قِلَّةً بَعدَ ما كُنتُم كَنُجومِ السَّماءِ كثرَةً، لأنَّكُم لم تسمَعوا كلامَ الرّبِّ إلهِكُم. 63 وكما يُسَرُّ الرّبَّ إذا أحسَنَ إليكُم وكَثَّركُم، فكذَلِكَ يُسَرُّ إذا أبادَكُم ودَمَّرَكُم وأزالَكُم عَنِ الأرضِ الّتي أنتُم داخِلونَ إليها لِتَمتَلِكوها. 64 ويُشَتِّتُكُمُ الرّبُّ في جميعِ الشُّعوبِ، مِنْ أقاصي الأرضِ إلى أقاصيها، وتعبُدونَ هُناكَ آلِهةً غريـبةً لم تعرِفوها أنتُم ولا آباؤُكُم وهيَ مِنْ خشَبٍ وحجارةٍ. 65 ومِنْ تِلكَ الأُمَمِ لا ترجِعونَ إلى أرضِكُم وفيها لا تستَقِرُّونَ، بل يجعَلُ الرّبُّ لكُم هُناكَ قُلوبا مُضطَرِبةً وعُيونا كليلةً ونُفوسا بائِسةً. 66 وتكونُ حياتُكُم مُعَلَّقَةً بـينَ الموتِ والحياةِ أمامَ عُيونِكُم، فتَرتَعِبونَ ليلا ونهارا ولا تأمَنونَ على حياتِكُم. 67 تقولونَ في الصَّباحِ: «ليتَنا نحيا إلى المساءِ»، وتقولونَ في المساءِ: «ليتَنا نحيا إلى الصَّباحِ». وذلِكَ مِنْ رُعبِ قُلوبِكُم وما تراهُ عُيونُكُم مِنْ هَولٍ. 68 ويَرُدُّكُمُ الرّبُّ إلى مِصْرَ في وقتٍ ما على الطَّريقِ الّتي قُلتُ لكُم‌ لن تعودوا ترَونَها أبدا، وتُباعونَ هُناكَ لأعدائِكُم عبـيدا وإماءً ولا مَنْ يَقتَني».
عهد الرب في أرض موآب
69 هذا كلامُ العَهدِ الّذي أوصى الرّبُّ موسى بأنْ يقطَعَهُ معَ بَني إِسرائيلَ في أرضِ مُوآبَ‌، ما عدا العَهدَ الّذي قطَعَهُ معَهُم في حوريـبَ‌.
Ka soŋ Yaawe ma mu neemoo le ti
(3 Musa 26:1-135 Musa 7:12-24)
1 Musa ko Banisirayilankoolu ye ko:
A fele m be Yaawe* ali la Alla la luwaalu dii kaŋ ali la bii luŋo la. Niŋ ali ye ì bee muta, ali baarata ì la, a be ali semboo warandi la duniyaa banku moolu bee le ti. 2 A be ñiŋ neemoo bee dii la ali la le, niŋ ali sonta a la kumakaŋolu ma.
3 A si neema ali ma ali la saatewolu kono, a ye neema ali ma ali la kunkoolu kono.
4 A si neema ali ma diŋ jamaa la, ali la fiifeŋolu si baraka, ali la ninsoolu, saajiyolu niŋ baalu ye yiriwaa kendeke.
5 Neema si ke ali la siimaŋ kese keraŋolu ma, aniŋ ali la keraŋolu, ali ka fariñoo nooni mennu kono.
6 Neema si ke ali la taa niŋ naa ma.
7 Niŋ ali jawoolu wulita ali kamma, Yaawe be a ke la le ali ye ì noo. Ì be naa la ali kaŋ sila kiliŋ ne la, bari ì boritoo, ì be janjaŋ na le.
8 Yaawe ali la Alla si neema ali la buntuŋolu ma, aniŋ ali la kata kuwolu bee. A be neema la ali ma bankoo kaŋ ne, a be daameŋ dii la ali la.
9 Niŋ ali ye Yaawe la yaamaroolu bee muta, ali ye taama a la siloo la, a be ali ke la a la moo senuŋolu le ti, ko a kalita ali ye ñaameŋ. 10 Duniyaa moolu bee si a je ko Yaawe ye ali tomboŋ ne ka ali ke a fansuŋ moolu ti, aduŋ ì be sila la ali la le. 11 Yaawe si ali fankandi diŋ jamaa la, beeyaŋ jamaa aniŋ siimaŋ jamaa la bankoo kaŋ, a kalita ali mumuñolu ye ka daameŋ dii ali la. 12 Yaawe be saŋo palanteeroolu yele la ali ye le ka sanjiyo jindi ali la bankoo kaŋ a waatoo la. A be neema la ali ma ali la kata kuwolu bee le to. Banku koteŋo moolu le be juloo taa la alitolu bulu, bari alitolu nene te julu taa la moo bulu. 13 Yaawe be ali ke la kuŋo le ti, ali te ke la feñoo ti, ali la kuwo be sele la santo le, ali te jii la duuma muk, niŋ ali ye Yaawe ali la Alla la yaamaroolu muta kendeke, m be mennu dii kaŋ ali la bii. 14 Ali kana ali koo dii kumakaŋolu la, m be ali yaamari kaŋ mennu la bii, ka taa bula alla koteŋolu nooma ka ì batu.
Ka balaŋ Yaawe ma mu dankoo le ti
(3 Musa 26:14-46)
15 Bari niŋ ali maŋ Yaawe ali la Alla la yaamaroolu niŋ luwaalu bee muta kendeke, m be mennu dii kaŋ ali la bii, wo to ñiŋ dankoolu bee le be ali nooma la.
16 Dankoo si tara ali ye ali la saatewolu kono, dankoo ye tara ali ye ali la kunkoolu to.
17 Dankoo si tara ali la siimaŋ kese keraŋolu ye, aniŋ ali la keraŋolu, ali ka fariñoo nooni mennu kono.
18 Dankoo si tara ali diŋolu ye, ali la fiifeŋolu, ali la ninsoolu, ali la saajiyolu aniŋ ali la baalu, ì te yiriwaa la.
19 Dankoo si tara ali ye ali la taa niŋ naa to.
20 Niŋ ali baarata kuu jawoo la, ali ye ali koo dii Yaawe la, a be dankoo, jaakaloo aniŋ jikilateyoo le bula la naŋ ali kaŋ ali la kata kuwolu bee to, fo ali ye kasaara, ali ye buruka waati kiliŋ. 21 Yaawe be a ke la le ali niŋ jankaroo ye tu fo a ye ali bee kasaara bankoo kaŋ, ali be taa kaŋ daameŋ ka ke ali taa ti. 22 Yaawe be ali mantoora la labara kuuraŋo le la, kajewo, aniŋ maadiŋo. Finjali kandoo niŋ jaa be ke la, kuuraŋo ye boyi fiifeŋolu kaŋ fo ì ye toli. Ñiŋ bee be ali nooma la le, fo ali bee ye kasaara. 23 Saŋo palanteeroo si soroŋ ali kunto, bankoo ye jaa ko newo. 24 Yaawe be samaajiyo yelemandi la ali ye bankumunkoo le ti aniŋ kankaŋo. A si jurumi naŋ ali kaŋ fo ali bee ye kasaara.
25 Yaawe be a ke la le ali jawoolu ye ali noo. Ali be naa la ì kaŋ sila kiliŋ ne la, bari ali boritoo be janjaŋ na le. Ali la kuwo si ke duniyaa mansamarali bankoolu bee ye masilaŋo ti. 26 Kunoolu niŋ wulakono daafeŋolu le be ali furewolu domo la, moo te soto la ka ì bayi. 27 Yaawe be ali mantoora la maadiŋolu le la, a ye meŋ ñoŋo laa nuŋ Misirankoolu kaŋ. Yitoolu si ke ali bala, katoo aniŋ bala ŋañaa kuuraŋ koteŋolu, mennu te jaara noo la. 28 A si sondome kuuraŋo laa ali kaŋ, a ye ali finkindi, a ye ali hakiloolu caawundi. 29 Tilikuntee baa la, ali si tara moomooroo ke la ko finkintewo. Ali ye kuu-wo-kuu ke, baraka te tara la a to. Moolu si tu ali tilimbaliyaa la, aniŋ ka ali la feŋolu suuñaa, aduŋ moo te soto la meŋ be ali maakoyi la.
30 Ali si sunkutoolu futuusiti, kee doo ye ì londi kewo la. Ali si buŋolu loo, bari ali te sabati la ì kono. Ali si wayini* yiroolu tutu kankaŋolu kono, bari ali te i tinee la ì diŋolu la. 31 Ì si ali la ninsoolu kanateyi ali ñaa la, bari ali te ì suboo domo la. Ì si ali la faloolu foriseetoo taa ali bulu, aduŋ ì te ì murundi la ali kaŋ. Ì si ali la saajiyolu dii ali jawoolu la, aduŋ moo te soto la meŋ be ali maakoyi la. 32 Ali dinkewolu niŋ ali dimmusoolu si duŋ joŋyaa kono banku doo kaŋ ali faŋo ñaa koto. Ì la kuwo si kali ali meeyaa, bari ali te sembe soto la jee. 33 Ali la senefeŋolu aniŋ ali la dookuu koteŋo tinewo, banku koteŋo moolu le be ì domo la, ali maŋ mennu loŋ. Aduŋ niitooroo niŋ tilimbaliyaa le be tara la ali kaŋ, daŋ te ke la meŋ na. 34 Ali ñaa be niikuyaa meŋ je la, si ke ali ye ñaamaa ti. 35 Yaawe be maadiŋ jawoolu le ke la ali siŋolu bala meŋ te jaara noo la, ka bo ali kuŋolu to ka jii naŋ fo ali sinteetewo to.
36 Yaawe si naa ali niŋ ali la mansa taa, ali faŋo ye meŋ tomboŋ ka ali mara, a ye ali niŋ a samba mutoo kono wandi bankoo kaŋ, ali niŋ ali mumuñolu nene maŋ daameŋ loŋ. Ali si alla koteŋolu batu jee, ì ye mennu dadaa yiroo niŋ beroo la. 37 A be ke la jee moolu ye masilaŋ kuwo le ti, niŋ ì ye a je meŋ be laariŋ ali kaŋ. Ali si naa ke ì ye jelefeŋo niŋ jutunna moolu ti bankoolu kaŋ, Yaawe be ali bayi la daamennu to.
38 Ali si siimaŋ kese jamaa fii, bari ali be meŋ soto la jee, a daŋo si dooyaa, kaatu kuntiŋolu le be a domo la. 39 Ali si wayini yiroolu tutu kankaŋolu kono, ali ye ì topatoo a ñaama, bari ali te ì yiridiŋolu kati la sako ali si ì jiyo miŋ, kaatu tumboolu le be ì bee tiñaa la. 40 Olifu* yiroolu si tara ali la bankoo karoo bee la, bari ali te olifu tulu soto la, ali be i muu la meŋ na, kaatu janniŋ ì diŋolu ka moo, ì be joloŋ na le. 41 Ali be dinkewolu niŋ dimmusoolu wuluu la le, bari ali be foo la ì la le, kaatu ali jawoolu be ì samba la mutoo kono le. 42 Ali la yiroolu niŋ ali la fiifeŋolu bee be ke la kuntiŋolu le taa ti.
43 Tumarankewolu mennu be sabatiriŋ ali fee, wolu le be ñaatotaa soto la ali ti. Ì la kuwo be sele-sele laalaa la le, alitolu taa ye jii-jii laalaa. 44 Alitolu le be dontoroo ke la ì bulu, bari itolu nene te feŋ donto la ali bulu. Itolu le be ke la kuŋo ti, alitolu ye ke feñoo ti.
45 Ñiŋ dankoolu bee be boyi la ali kaŋ ne, ì ye ali nooma fo ali ye kasaara, kaatu ali maŋ soŋ Yaawe ali la Alla ma. Ali maŋ a la luwaalu niŋ yaamaroolu muta, ko a ye a fo ali ye ñaameŋ. 46 Ñiŋ kuwolu be ke la ali niŋ ali koomalankoolu kunto taamanseeroo niŋ dandalaaroo le ti fo fawu. 47 Yaawe ali la Alla ye fankoo meŋ dii ali la, niŋ ali maŋ a batu seewoo niŋ kontaanoo kono, 48 wo to ali be ali jawoolu batu la le, Yaawe be mennu kii la ali kamma. Ali si konko, ali ye mindoo, ali ye feetoo, feŋo bee ye ali dasa. Yaawe si bataa yookumaa* laa ali kaŋ, fo ali bee ye kasaara. 49 Yaawe be banku koteŋo moolu le wulindi la ali kamma ka bo naŋ dulaa jaŋ, ali nene maŋ mennu la kaŋo moyi sako ka a fahaamu. Wolu si naa boyi ali kaŋ, ì ye ali cansu ko seeliŋo. 50 Ì ñaalu be tara la wuleeriŋ ne ko dimbaa, aduŋ ì te keebaalu horoma la waraŋ ka balafaa dindiŋolu ye. 51 Ì be ali la beeyaŋolu niŋ ali la siimaŋolu bee le domo la, ì te feŋ tu la ali ye, biriŋ siimaŋ kesoo to, wayini kutoo, olifu tuloo, ali la ninsoolu, saajiyolu niŋ baalu, ì be ì bee le taa la ali bulu, ali ye labaŋ kasaara la. 52 Ì be ali la saatewolu bee le suki la. Aduŋ ali la tata sansaŋ jaŋolu, ali be jikiriŋ mennu la, ì be ì bee le boyi la ali la bankoo bee kaŋ. Ì be ali la saatewolu bee le suki la bankoo kaŋ, Yaawe ali la Alla be daameŋ dii la ali la.
53 Ali si konko fo ali ka ali faŋolu wuluudiŋolu suboo domo. Ali dinkewolu niŋ ali dimmusoolu, Yaawe ali la Alla ye mennu dii ali la, ali si ì suboolu domo wo sukoo kono konkoo niŋ niikuyaa kamma la, ali jawoolu be meŋ laa la ali kaŋ. 54 Kewo meŋ faŋo hadamayaata ali bee kono, aduŋ a mooyaata, niŋ a be a diŋo suboo domo kaŋ, a si a kotookewo waraŋ a dookewo faŋo bali a la, hani a kanumusoo faŋo aniŋ a diŋ toomaalu mennu be a ye baluwo to. 55 A te ì so la feŋ na ñiŋ suboo to, kaatu domotaa koteŋ maŋ tu a bulu ñiŋ sukoo niŋ niitooroo kono, ali jawoolu be meŋ laa la ali kaŋ ali la saatewolu bee to. 56 Musoo meŋ hadamayaata, a mooyaata ali kono, a la baluwo be sooneeyaariŋ fo a siŋ kenseŋo faŋo nene maŋ loo bankoo to, a si a la deenaani kutoo niŋ a naañoo domo. Niŋ a be a domo kaŋ, a si a kee faŋo bali, hani a dinkewolu niŋ a dimmusoolu faŋo. 57 A si a keemaa niŋ a diŋ toomaalu bali, kaatu a be ñiŋ deenaanoo niŋ a naañoo domo la kulloo le kono, kaatu domotaa koteŋ maŋ tu a bulu ñiŋ sukoo niŋ niitooroo kono, ali jawoolu be meŋ laa la ali kaŋ ali la saatewolu to.
58 Ali si ali hakiloo tu ka ñiŋ luwaa kumakaŋolu bee muta, mennu be safeeriŋ ñiŋ kitaaboo kono, fo ali si Yaawe ali la Alla too senuŋo horoma, meŋ kallankeeyaata*. 59 Niŋ ali maŋ wo ke, Yaawe be kuuraŋ jaarabaloolu le laa la ali niŋ ali koomalankoolu kaŋ, mennu be jawuyaa la. A si alibalaa laa ali kaŋ, meŋ juloo te kuntu la. 60 Aduŋ a ye kuuraŋolu mennu laa nuŋ Misirankoolu kaŋ, mennu ye ali masilaŋ, a be ì bee le murundi la naŋ, ì ye napu ali bala. 61 Yaawe be kuuraŋ koteŋolu niŋ mantooroolu mennu maŋ safee ñiŋ Luwaa Kitaaboo* kono, fanaa laa la ali kaŋ ne fo ali ye kasaara. 62 Hani ali yaatewo si siyaa ko looloolu, ali dantaŋ doroŋ ne be tu la, kaatu ali ye Yaawe la kumakaŋo soosoo le. 63 Aduŋ ko a keta Yaawe ye seewoo ti ñaameŋ ka ali so firiŋo la aniŋ ka ali yaatewo siyandi, wo ñaa kiliŋo la, a be ke la a ye seewoo le ti ka mantooroo jurumi ali kaŋ ka ali kasaara. A si naa ali wutundi ka ali bondi bankoo kaŋ, ali be naa duŋ na daameŋ ka ke ali taa ti.
64 Bituŋ a si naa ali janjandi bankoolu bee kaŋ taariŋ, biriŋ duniyaa tonkoŋ fo tonkoŋ, aduŋ ali si alla koteŋolu batu jee, ì ye mennu dadaa yiroo niŋ beroo la, ali niŋ ali mumuñolu nene maŋ alloolu mennu loŋ nuŋ. 65 Ali te kayira soto la wo bankoolu kaŋ, aduŋ ali te dahaa dulaa soto la. Yaawe be kijafaroo niŋ jikilateyoo le dundi la ali sondomoo kono aniŋ niitoora jawoo. 66 Ali la baluwo kono, ali be tara la dewundiŋ ne. Ali kijoo be ali fara la suuto tili, aduŋ jiki te tara la ali ye baluwo to. 67 Ali ñaa loota feŋ-wo-feŋ kaŋ, a si ke ali ye kijafaroo ti. Ali si hame soomandaa ye ke ali ye wulaaroo ti, wulaaroo ye ke ali ye soomandaa ti dewuŋo kamma la. 68 Yaawe si a ke, ali ye baa teyi kuluŋolu la ka muru Misira bankoo kaŋ, a ye ali laahidi nuŋ ko a te soŋ na ali ye muru daameŋ to kotenke. Aduŋ ali si a kata ka ali faŋ waafi ali jawoolu ma jee joŋolu ti, bari hani moo kiliŋ te ali saŋ na.