بنو إِسرائيل في البرّيّة
1 ثُمَّ تحوَّلْنا ورحَلْنا في البَرِّيَّةِ على طريقِ البحرِ الأحمرِ، كما أمرَني الرّبُّ، ودُرْنا حولَ جبَلِ سَعيرَ أيّاما كثيرةً‌. 2 وقالَ ليَ الرّبُّ: 3 «كُفُّوا عنِ الدَّورانِ حولَ هذا الجبَلِ وتحوَّلوا نحوَ الشَّمالِ. 4 وقُلْ للشَّعبِ إنكُم ستَعبُرونَ حدودَ أرضِ أنسِبائِكُم بَني عيسُو المُقيمينَ في سَعيرَ، فكونوا على حذَرٍ لأنَّهُم سيخافونَ مِنكُم. 5 لا تُواجِهوهُم لأنِّي لن أُعطيَكُم مِنْ أرضِهِم شيئا، ولو مَوطِـئَ قدَمٍ، لأنَّ جبَلَ سَعيرَ وهَبْتُهُ لِعيسو مُلْكا. 6 بِفضَّةٍ تَشترونَ مِنهُم طعاما لتأكلوا وماءً لتشربوا. 7 فأنا الرّبُّ إلهُكُم زِدْتُكُم برَكةً في جميعِ أعمالِ أيديكُم، وصُنتُ مَسيرتَكُم في هذِهِ البَرِّيَّةِ الهائِلةِ. والآنَ أربعونَ سنَةً تمُرُّ وأنا الرّبُّ إلهُكُم معَكُم وما أعوزَكُم شيءٌ». 8 فعَبرْنا بعيدا عَنْ أنسِبائِنا بَني عيسو المُقيمينَ بسَعيرَ، بعيدا عنْ طريقِ العربَةِ‌ وأيلةَ وعصيونَ جابرَ‌، وتحوَّلْنا وعبَرْنا طريقَ برِّيَّةِ موآبَ‌.
9 فقالَ ليَ الرّبُّ: «لا تُضايقُوا الموآبـيِّينَ بَني لوطَ‌ ولا تـتوجَّهوا لمُحاربتِهِم لأنِّي لن أُعطيَكُم مِنْ أرضِهِم مُلْكا، فلَهُم وهَبْتُ مدينةَ عارَ‌». 10 وكانَ الإيميُّونَ مُقيمينَ بها قَبلا، وهُم شعبٌ كثيرٌ، طِوالُ القاماتِ كبَني عِناقَ‌. 11 وهُم يُحسَبونَ رفائيِّين‌ مِثلَهُم، والموآبـيُّونَ يُسمُّونَهُم إيميِّينَ. 12 وأمَّا سَعيرُ فأقامَ بها الحُوريُّونَ قَبلا فطردَهُم بَنو عيسو وأزالوهُم مِنْ أمامِهِم وأقاموا مكانَهُم، كما فعَلَ بَنو إِسرائيلَ في الأرضِ الّتي أعطاها الرّبُّ لهُم.
13 وقال ليَ الرّبُّ: «والآنَ قُوموا ا‏عْبرُوا وادي زاردَ‌ فعبَرْنا وادي زاردَ 14 وكانتِ المُدَّةُ الّتي مرَّتْ مُنذُ تَرَكْنا قادِشَ برنيعَ إلى أنْ عبَرْنا وادي زارَدَ ثمانيَ وثلاثينَ سنَةً ا‏نْقَرضَ في غُضونِها جيلُ المُحاربـينَ جميعا في وسَطِ مَحلَّةِ بَني إِسرائيلَ، كما أقسَمَ الرّبُّ‌. 15 وكانَت يدُ الرّبِّ أيضا علَيهِم لإفنائِهِم مِنْ وسَطِ المحلَّةِ حتّى جاءت آخرتُهُم.
16 فلمَّا ا‏نْقرضَ جميعُ المُحاربـينَ مِنَ الشَّعبِ وماتوا، 17 كلَّمَني الرّبُّ فقالَ: 18 «أنتُم ستَعبُرونَ اليومَ حدودَ أرضِ موآبَ عَنْ طريقِ عارَ، 19 فإذا ا‏قتربتُم مِنْ بَني عمُّونَ الّذينَ هُم مِنْ نَسلِ لوطَ‌ فلا تُضايقُوهُم ولا تواجِهوهُم، لأنِّي لن أُعطيَكُم مِنْ أرضِهِم مِـيراثا. فأنا لهُم وهْبتُها». 20 وهيَ أيضا تُحسَبُ مِنْ أرضِ الرفائيِّينَ، لأنَّ الرفائيِّينَ أقاموا بها قَبلا، والعمونيُّونَ يُسمُّونَهم زمزميِّينَ، 21 وهُم شعبٌ عظيمٌ كثيرٌ، طِوالُ القاماتِ كبَني عِناقَ، أزالَهُمُ الرّبُّ مِنْ أمامِ العمُّونيِّينَ فشتَّتُوهُم وأقاموا مكانَهُم، 22 كما فعَلَ الرّبُّ لبَني عيسو المُقيمينَ بسعيرَ، حينَ أزالَ الحُوريِّينَ مِنْ أمامِهِم فشتَّتوهُم، وأقاموا مكانَهُم إلى هذا اليومِ. 23 والعُوِّيُّونَ المُقيمونَ بالقُرى المُمتدَّةِ إلى غَزَّةَ‌ أزالَهُمُ الكَفتوريُّونَ الخارجونَ مِنْ كَفتُورَ‌ وأقاموا مكانَهُم.
24 وقالَ ليَ الرّبُّ: «قوموا ا‏رْحلُوا الآنَ وا‏عبُروا وادي أرنونَ. ها أنا سَلَّمتُ إلى أيدِيكُم سيحونَ مَلِكَ حَشبونَ الأموريَّ وأرضَهُ، فتوجَّهوا إلى مُحاربتِهِ وأبدأُوا با‏متلاكِ أرضِهِ. 25 وأنا في هذا اليومِ أبدأُ بنَشرِ الرُّعبِ والخوفِ مِنكُم بَينَ الشُّعوبِ الّذينَ تَحتَ السَّماءِ، فإذا هُم سَمِعوا بِـخبَرِكُم رجَفوا وفَرُّوا مِنْ أمامِكُم».
26 «فأرسلْتُ رُسُلا مِنْ برِّيَّةِ قديمُوتَ‌ إلى سيحونَ مَلِكِ حَشبونَ أقولُ لهُ مُسالِما: 27 «دَعْني أعبرُ أرضَكَ وأنا أَسلُكُ الطَّريقَ لا أحيدُ يَمينا ولا شَمالا. 28 بفضَّةٍ تبـيعُني طعاما فآكُلُ، وماءً فأشربُ. كُلُّ ما أطلبُهُ هوَ أنْ أعبُرَ الأردُنَّ سَيرا على الأقدامِ 29 إلى الأرضِ الّتي أعطانا الرّبُّ إلهُنا. هكذا عامَلَنا بَنو عيسو المُقيمونَ بسَعيرَ‌ والموآبـيُّونَ المقيمونَ بعارَ». 30 فرفضَ سيحونُ مَلِكُ حَشبونَ أنْ يأذنَ لنا بعبُورِ أرضِهِ، لأنَّ الرّبَّ إلهَكُم قسَّى روحَهُ وقوَّى قلبَهُ ليُسلِّمَه إلى أيديكُم كما ترونَ اليومَ. 31 فقالَ ليَ الرّبُّ: «ها أنا بدأتُ أُسلِّمُ سيحونَ وأرضَهُ إلى أيديكُم، فابدأوا بامتلاكِ أرضِهِ». 32 فخرجَ سيحونُ إلى ياهَصَ بجميعِ قومِهِ لمُحاربتِنا، 33 فأسلَمَهُ الرّبُّ إلهُنا إلى أيدينا، فقتلناهُ هوَ وبنيهِ وجميعَ قومِهِ، 34 وفتَحْنا جميعَ مُدُنِهِ في ذلِكَ الوقتِ، وحَلَّلنا في كُلِّ مدينةٍ قَتْلَ جميعِ الرِّجالِ والنِّساءِ والأطفالِ فلم نُبْقِ باقيا. 35 وأمَّا البَهائمُ فَغَنِمْناها لأنفُسِنا معَ المُدُنِ الّتي فتحْناها. 36 مِنْ عروعيرَ الّتي على حافةِ وادي أرنونَ، والمدينةِ الّتي في ذلِكَ الوادي، إلى جلعادَ، لم تَبْقَ قريةٌ ا‏مْتَنَعت علَينا، بلِ الكُلُّ سلَّمَهُ الرّبُّ إلهُنا إلى أيدينا، 37 إلاَّ أرضَ بَني عَمونَ الّتي لم نَقرَبْها. وهي تشمُلُ كُلَّ شاطئِ وادي يـبُّوقَ ومُدُنَ الجبَلِ وسائرَ ما نهانا عنهُ الرّبُّ إلهُنا.
Banisirayilankoolu la yaayoo keñewuloo kono
1 Musa ko ì ye ko:
Bituŋ ǹ naata muru ǹ koo la, ǹ taamata keñewuloo* kono ka taa Kulunjumbe Baa maafaŋo la, ko Yaawe* ye n yaamari ñaameŋ. Aduŋ ŋà tili jamaa ke muruŋ-muruŋo la Seyiri konkotundoo kaŋ.
2 Bituŋ Yaawe ko n ye ko, 3 “Ali ye muruŋ-muruŋo meŋ ke konkotundoo* ñiŋ kaŋ, a kaañanta le, ali ali kuŋo tiliŋ ka taa bankoo maraa karoo la. 4 Yaamaroo dii moolu la ko, ‘Ali be naa tambi kaŋ ali baadiŋolu la bankoo kaŋ ne la, Esawu koomalankoolu, mennu be siiriŋ Seyiri konkotundoo kaŋ. Aduŋ ì be sila la ali la le. Bari ali si ali hakiloo tu ì to kendeke, 5 kele kana duŋ ali niŋ ì teema. N te hani simfaañaa hapoo dii la ali la ì la bankoo kaŋ, kaatu ŋa Seyiri konkotundoo dii Esawu niŋ a koomalankoolu la le ka ke ì taa ti. 6 Ali si domoroo saŋ noo ì bulu le ka a domo. Ali si jiyo fanaa saŋ noo ì bulu ka a miŋ.’ ”
7 Yaawe ali la Alla ye baraka ke ali la dookuwolu bee le to. A ye ali la taamoo koleyaa loŋ ali fee le wo keñewula baa kono. Ñiŋ sanji taŋ naanoo muumewo Yaawe ali la Alla tarata ali fee le. Hani feŋ maŋ ali dasa.
8 Bituŋ ǹ tambita m̀ baadiŋolu la dulaa to la, Esawu koomalankoolu, mennu be siiriŋ Seyiri konkotundoo kaŋ. Ǹ tententa, ŋà Araba* siloo bula meŋ bota naŋ Elati niŋ Esiyoni-Keberi saatewolu to. Ŋà keñewula siloo taa ka taa Mowabi. 9 Bituŋ Yaawe ko n ye ko, “Ali kana boyi Mowabinkoolu kaŋ waraŋ ka ì maa keloo la. N te hani dulaa dii la ali la ì la bankoo to. Ŋa Ari saatewo dii Luuti koomalankoolu la le ka ke ì taa ti.”
10 Moo sembemaa baalu, ì ka a fo mennu ye Emi koomalankoolu, wolu le tarata siiriŋ nuŋ Ari saatewo to. Ì be jamfariŋ ne ko Anaki koomalankoolu. 11 Moolu ye ì niŋ Anaki koomalankoolu loŋ Rafa koomalankoolu too le la, bari Mowabinkoolu ka a fo ì ye le Emi koomalankoolu. 12 Horinkoolu fanaa tarata siiriŋ nuŋ Seyiri konkotundoo kaŋ ne, bari Esawu koomalankoolu ye ì kasaara ka jee buusi ì la. Ì siita ì noo to, ko Banisirayilankoolu ye a ke ñaameŋ bankoo to, Yaawe ye meŋ dii ì la.
13 Bituŋ Yaawe naata a fo ǹ ye ko, “Ali wuli ali ye Seredi Wulumbaŋo kuntu.” Bituŋ ǹ wulita, ŋà Seredi Wulumbaŋo kuntu. 14 Ka bo waatoo meŋ na ŋà Kadesi-Barineya bula, ka taa fo waatoo meŋ na ŋà Seredi Wulumbaŋo kuntu, a kaañanta sanji taŋ saba niŋ seyi le fee. Wo jamaanoo kelediŋolu bee banta faa la, ko Yaawe ye a fo nuŋ ñaameŋ. 15 Yaawe buloo laata ì kaŋ ne fo a ye ì bee baŋ kasaara la fereŋ, ka bo jamaa moolu kono.
16 Saayiŋ, kabiriŋ wo kelediŋolu bee banta faa la, 17 Yaawe ko n ye ko, 18 “Bii ali be tambi la niŋ Mowabi bankoo kaŋ ne la, Ari saatewo daala. 19 Niŋ ali futata Ammoninkoolu la bankoo naanewo to, ali kana boyi ì kaŋ waraŋ ka ì maa keloo la. Kaatu n te hani dulaa dii la ali la ì la bankoo ñiŋ to. Ŋa jee dii Luuti koomalankoolu le la ka ke ì taa ti.”
20 Wo dulaa fanaa lonta Rafa koomalankoolu la bankoo le la. Rafa koomalankoolu le tarata siiriŋ nuŋ jee, bari Ammoninkoolu ka a fo ì ye le Samusumminkoolu. 21 Moo sembemaa baalu le mu ì ti, aduŋ ì siyaata. Ì be jamfariŋ ne ko Anaki koomalankoolu. Bari Yaawe ye ì kasaara Ammoninkoolu ye le. Ì ye jee buusi ì la, ì siita jee. 22 Yaawe ye wo le ke Esawu koomalankoolu fanaa ye, mennu be siiriŋ Seyiri konkotundoo kaŋ. A ye Horinkoolu le kasaara, bituŋ Esawu koomalankoolu ye ì la bankoo taa, ì siita jee fo ka naa bula bii la. 23 Ñiŋ kuu siifaa le keta Awinkoolu fanaa la. Ì tarata siiriŋ nuŋ saateeriŋolu to le taariŋ ka taa fo Kaasa saatewo ye bulubaa karoo la. Filisitinkoolu mennu bajonkita ka bo Kireti jooyoo to le ye ì faa, ì siita ì la bankoo kaŋ.
Banisirayila ye Mansa Sihoni noo keloo to
(4 Musa 21:21-30)
24 Bituŋ Yaawe naata a fo ǹ ye ko, “Ali wuli ali ye tenteŋ ali la taamoo la. Ali Arinoni Wulumbaŋo teyi. M be Hesiboni mansa Sihoni duŋ na ali bulu le, Amorinkoo, a niŋ a la bankoo. Ali boyi a kaŋ keloo la, ali ye a la bankoo taa. 25 Ka bo bii la, m be ali la kuwo silaŋo dundi la moolu bee le la ñiŋ duniyaa sankuloo koto. Niŋ ì ye ali kibaaroo moyi, ì be tara la dewuŋo niŋ kijafaroo le kono.”
26 Musa tententa ka a fo ì ye ko:
Bituŋ ŋa kiilaalu kii ka bo Kedemoti keñewuloo kono ka taa Hesiboni mansa Sihoni kaŋ. Ì niŋ ñiŋ kayira kumoolu le taata ka a fo ì ye ko, 27 “Ǹ so ŋà tambi niŋ i la bankoo kaŋ na. M̀ be taama la sila baa dammaa le kaŋ. Ǹ te lamfee la, ka taa bulubaa la waraŋ maraa la. 28 M̀ be domori feŋolu niŋ jiyo saŋ na ali bulu le. Ǹ lafita le doroŋ ka tambi niŋ i la bankoo kaŋ na kayira kono, 29 ka teyi niŋ Yoridani Boloŋo la ka taa bankoo kaŋ, Yaawe ye ǹ laahidi daameŋ na, ko Esawu koomalankoolu mennu be Seyiri konkotundoo kaŋ aniŋ Mowabinkoolu mennu be Ari, ye m̀ bula ñaameŋ ǹ tambita niŋ i la bankoolu kaŋ na.”
30 Bari Mansa Sihoni maŋ soŋ ŋà tambi niŋ a la bankoo kaŋ na. Yaawe ali la Alla faŋo le ye a jusoo jandi ka a ke balannaa ti, ñiŋ kamma la ǹ si a kelendi, ŋà a la bankoo taa, ko a be ñaameŋ bii.
31 Wo to le Yaawe ko n ye ko, “A fele, ŋa Mansa Sihoni niŋ a la banku moolu ke ali ye sembentaŋolu ti, ali a dati ka a la bankoo taa, ka sabati jee.” 32 Bituŋ Sihoni niŋ a la moolu bee fintita naŋ ǹ kamma keloo la Yahasi saatewo to. 33 Bari Yaawe ǹ na Alla ye a duŋ m̀ bulu, ŋà a niŋ a dinkewolu bee le faa aniŋ a la kelediŋolu bee. 34 Wo waatoo kono le ŋà a la saatewolu bee niŋ a moolu bee turutumbuŋ. Ŋà kewolu niŋ musoolu niŋ dindiŋolu bee le faa. M̀ maŋ hani kiliŋ tu a niyo la. 35 Ŋa beeyaŋolu niŋ feŋ kummaa koteŋolu taa saatewolu ñiŋ to. 36 Yaawe ǹ na Alla ye saatewolu bee duŋ m̀ bulu le, ka bo Aroweri meŋ be Arinoni Wulumbaŋo jenjeŋo la aniŋ saatee doo meŋ be wo wulumbaŋo teema ka taa wo la fo Kileyadi tundoo kaŋ. Saatee te jee meŋ na tatoo bambanta ntolu fee ka a teyi. 37 Bari m̀ maŋ hani sutiyaa Ammoninkoolu la bankoo la Yaboki Boloŋo daala, waraŋ saatewolu mennu be konkobankoo kaŋ, aniŋ dulaa koteŋolu Yaawe ye m̀ bali ka taa daamennu to.