تيموثاوس يرافق بولس وسيلا
1 ووصَلَ بولُسُ إلى دَرْبَةَ ولِسْترَةَ. وكانَ في لِسْترَةَ تِلميذٌ اَسمُهُ تيموثاوُسُ، وهوَ اَبنُ يَهودِيّةٍ مُؤمنةٍ وأبوهُ يونانيّ. 2 وكانَ الإخوةُ في لِسْترَةَ وأيقونـيَةَ يَشهَدونَ لَه شَهادةً حسنةً. 3 فأرادَ بولُسُ أنْ يأخُذَهُ معَهُ، فَختَنَهُ لأنّ جميعَ اليَهودِ هُناكَ كانوا يَعرِفونَ أنّ أباهُ يُونانيّ. 4 وكانوا يُبلِغونَ المُؤمنينَ عِندَ مُرورِهِم في المُدُنِ أوامِرَ الرّسُلِ والشّيوخِ في أُورُشليمَ، ويُوصونَهُم بأنْ يَعمَلوا بِها. 5 وكانَتِ الكنائسُ تَـتَقوّى في الإيمانِ ويَزدادُ عدَدُها يومًا بَعدَ يومٍ.
رؤيا بولس في ترواس
6 ومَرّوا بِنواحي فِريجيّةَ وغَلاطيّةَ، لأنّ الرّوحَ القُدُسَ منَعَهُم مِنَ التّبشيرِ بِكلامِ اللهِ في آسيةَ. 7 فلمّا اَقتَرَبوا مِنْ مِيسيّةَ حاوَلوا أنْ يَدخُلوا بِثينيّةَ، فما سمَحَ لهُم رُوحُ يَسوعَ. 8 فاَجتازوا مِيسيّةَ ونَزَلوا إلى تَرواسَ. 9 وفي الليلِ رأى بولُسُ رؤيا، فإذا رَجُلٌ مكدُونيّ واقِفٌ يَتوسّلُ إلَيهِ بِقولِهِ: «اَعبُرْ إلى مكدونِـيّةَ وساعِدْنا!» 10 فلمّا رَأى بولُسُ هذِهِ الرُؤيا، طَلَبنا السّفَرَ في الحالِ إلى مكدونِـيّةَ، مُتيَقّنينَ أنّ اللهَ دَعانا إلى التّبشيرِ فيها.
في فيلبـي
11 فرَكِبنا السّفينَةَ مِنْ تَرُواسَ مُتّجهينَ إلى ساموتْراكيةَ، وفي الغَدِ إلى نيابوليسَ 12 ومِنها إلى فيلبّـي وهيَ أكبرُ مدينةٍ في ولايَةِ مكِدونِـيّةَ، ومُستعمَرَةٌ رومانِـيّةٌ، فقَضَينا بِضعةَ أيّامٍ فيها. 13 وفي يومِ السّبتِ خَرَجنا مِنَ المدينةِ إلى ضفّةِ النّهرِ، مُتوَقّعينَ أنْ نَجِدَ هُناكَ مكانًا يَهوديّا لِلصلاةِ. فجَلَسنا نَــتَحدّثُ إلى النّساءِ المُجتمعاتِ هُناكَ. 14 وكانَت فيهِنّ اَمرأةٌ تُصغي إلينا اَسمُها ليديّةُ مِنْ مدينةِ ثِـياتِـيرَةَ، تَبـيعُ الأرجُوانَ وتَعبُد اللهَ. ففَتحَ اللهُ قلبَها لتُصغيَ إلى كلامِ بولُسَ. 15 فلمّا تعمّدت هيَ وأهلُ بَيتِها، قالَت لنا راجيةً: «أُدخُلوا بَيتي وأقيموا فيهِ إذا كُنتُم تَحسُبوني مُؤمِنةً بالرّبّ». فأجبَرَتنا على قَبولِ دَعوتِها.
في سجن فيلبـي
16 وكُنّا في أحدِ الأيّامِ ذاهِبـينَ إلى الصّلاةِ، فصادَفَتنا جاريةٌ بِها رُوحٌ عَرّافٌ، وكانَت تَجني مِنْ عِرافَتِها مالاً كثيرًا لأسيادِها. 17 فأخذَت تَتبَعُ بولُسَ وتَتبعُنا، وهيَ تَصيحُ: «هَؤلاءِ الرّجالُ عَبـيدُ اللهِ العَليّ، يُبَشّرونَكُم بِطريقِ الخلاصِ!» 18 وفَعلَت ذلِكَ عِدّةَ أيّامٍ حتى غَضِبَ بولُسُ، فاَلتَفَتَ إلَيها وقالَ للرّوحِ: «آمُرُكَ باَسمِ يَسوعَ المَسيحِ أنْ تَخرُجَ مِنها». فخرَجَ في الحالِ.
19 فلمّا رأى سادَتُها ضياعَ أملِهِم مِنْ كَسبِ المالِ، قــبَضوا على بولُسَ وسِيلا وجَرّوهُما إلى ساحَةِ المدينةِ لدى القُضاةِ، 20 وقَدّموهُما إلى الحُكّامِ وقالوا: «هذانِ الرّجُلانِ يُثيرانِ الاضطِرابَ في مدينتِنا، وهُما يَهوديّانِ 21 يُبشّرانِ بتَعاليمَ لا يَحِلّ لنا قبولُها أوِ العَمَلُ بِها لأنّنا رومانِـيّونَ». 22 فهاجَت جُموعُ النّاسِ علَيهِما، ومَزّقَ الحُكامُ ثيابَ بولُسَ وسيلا وأمروا بجَلدِهِما. 23 فجَلَدوهُما كثيرًا وألقَوهُما في السّجنِ، وأوصَوا السّجانَ بأنْ يُشَدّدَ الحِراسَةَ علَيهِما. 24 فلمّا بُلّغَ السّجانُ هذِهِ الوصيّةَ، طَرَحَهُما في أعماقِ السّجنِ، وأدخَلَ أرجُلَهُما في قالَبٍ مِنَ الخَشَبِ لِئَلاّ يَهرُبا.
25 وعِندَ نِصفِ الليلِ كانَ بولُسُ وسيلا يُصلّيانِ ويُسبّحانِ اللهَ، والسّجناءُ يُصغونَ إليهِما، 26 فوقَعَ فَجأةً زِلزالٌ عَنيفٌ هَزّ أركانَ السّجنِ، واَنفَتَحتِ الأبوابُ كُلّها، واَنفكّت قُيودُ السّجناءِ كُلّهِم. 27 فأفاقَ السّجّانُ مِنْ نومِهِ، فرَأى أبوابَ السّجنِ مَفتوحَةً، فَظنّ أنّ السّجَناءَ هَربوا. فاَستَلّ سيفَهُ ليَقتُلَ نَفسَهُ، 28 فناداهُ بولُسُ بأعلى صوتِهِ: «إيّاكَ أنْ تُؤذيَ نَفسَكَ. فنَحنُ كُلّنا هُنا!»
29 فطلَبَ السّجانُ ضَوءًا واَندفَعَ إلى داخِلِ السّجنِ واَرتَمى على أقدامِ بولُسَ وسيلا وهوَ يرتَجِفُ. 30 ثُمّ أخرجَهُما وقالَ: «يا سيّديّ، ماذا يَجبُ علَيّ أنْ أعمَلَ لأخلُصَ؟» 31 فقالا لَه: «آمِنْ بالرّبّ يَسوعَ تَخلُصْ أنتَ وأهلُ بَيتِكَ». 32 وبَشّراهُ هوَ وجميعَ أهلِ بَيتِهِ بِكلامِ الرّبّ. 33 فأخذَهُما في تِلكَ السّاعَةِ مِنَ الليلِ وغسَلَ جِراحَهُما وتَعمّدَ هوَ وجميعُ أهلِ بـيتِهِ. 34 ثُمّ دَعاهُما إلى بَيتِهِ وأطعَمَهُما. وفَرِحَ هوَ وأهلُ بَيتِهِ، لأنّهُ آمَنَ باللهِ.
35 ولمّا طلَعَ الصّباحُ أرسَلَ الحُكّامُ حَرَسًا يَقولونَ لِلسجّانِ: «أطلِقِ الرّجُلينِ!» 36 فنقَلَ السّجّانُ هذا الكلامَ إلى بولُسَ، قالَ: «أمَرَ الحُكّامُ بإطلاقِكُما، فاَخرُجا واَذهَبا بسلامٍ!» 37 فقالَ بولُسُ لِلحرَسِ: «جَلَدونا عَلانِـيةً مِنْ غَيرِ مُحاكَمةٍ، نَحنُ المواطنَينِ الرومانيّينِ، وألقَونا في السّجنِ، وهُم الآنَ يُريدونَ أنْ يُخرِجونا سِرّا. كلاّ، بَلْ يَجيءُ الحُكّامُ بأنفُسِهِم ويُخرِجونا».
38 فنقَلَ الحرَسُ هذا الكلامَ إلى الحُكّامِ. فلمّا عَرَفوا أنّ بولُسَ وسِيلا مُواطِنانِ رُومانِـيّانِ خافوا. 39 فجاؤُوا إلَيهِما يَعتَذِرونَ، ثُمّ أخرَجُوهُما وطَلَبوا إلَيهِما أنْ يَرْحَلا عَنِ المدينةِ. 40 فلمّا خرَجا مِنَ السّجنِ ذَهَبا إلى بَيتِ ليدِيّةَ، فشاهدا الإخوةَ وشجّعاهُم ثُمّ اَنصَرَفا.
Timoti kafuta Pawulu niŋ Silas ma
1 Pawulu naata Deribe saatewo fanaa to. Biriŋ a bota jee, a taata Listara. Yeesu noomalanka doo le tarata jee, meŋ too mu Timoti ti. Ate mu Yahuudi musoo doo le dinkewo ti, meŋ mu Yeesu noomalankoo ti, bari a faamaa mu Jirisinkoo le ti. 2 A ye seedeyaa betoo le soto baadiŋolu* kono Listara niŋ Ikoniyumu. 3 Pawulu lafita, Timoti niŋ a ye taa ñoo la. Wo kamma la, a ye a taa ka a sunna, kaatu Yahuudoolu mennu be sabatiriŋ wo dulaalu to, ì ye a loŋ ne ko, a faamaa mu Jirisinkoo le ti.
4 Kabiriŋ ì be ì la siloo kaŋ ka tambi niŋ saatewolu la, ì ye yaamaroolu futandi baadiŋolu ma, kiilaalu* niŋ alifaalu ye mennu londi Yerusalaamu kono. 5 Wo to le Yeesu la kafoo moolu naata bambaŋ lannoo kono, aduŋ ì ka yiriwaa luŋ-wo-luŋ.
Pawulu la jeroo
6 Ì taata Firikiya niŋ Kalatiya tundoolu la, kaatu Noora Kuliŋo ye ì bali le ka Alla la kumoo kawandi Asiya* tundoo kaŋ. 7 Kabiriŋ ì naata Misiya naanewo to, ì lafita ka taa Bitiniya, bari Yeesu la Nooroo maŋ soŋ ì ma. 8 Bituŋ ì tambita niŋ Misiya la, ì taata Torowas saatewo to.
9 Pawulu naata jeroo ke jaharaŋo ñaama suutoo la jee. Makedoniyanka kewo doo be looriŋ, a ye Pawulu daani ko, “Naa Makedoniya, i ye m̀ maakoyi!” 10 Pawulu la jeroo koolaa doroŋ, m̀ pareeta ka taa Makedoniya, kaatu ǹ laata le ko, Maariyo le ye ǹ kili ka kibaari betoo kawandi Makedoniyankoolu ye.
Lidiya la tuuboo
11 Bituŋ ǹ teyita niŋ kuluŋo la ka bo Torowas. Ŋà tilinjaŋo taa ka taa Samotarake jooyoo to. Wo saamoo, ǹ taata Neyapolis. 12 Ka bo jee, ǹ taata Filipi, meŋ mu Makedoniya tundoo saatee baa ti, aniŋ kundaa baa Roomankoolu la wo maralibankoo to. Ǹ sabatita ñiŋ saatewo kono fo tili dantaŋ.
13 Loobula Luŋo doo la, m̀ fintita saatewo banta la, baadaa maafaŋo la, ŋà a miira, duwaa dulaa be daameŋ. Bituŋ ǹ siita jee ka diyaamu musoolu ye, ŋà mennu tara bendiŋ jee. 14 Musu doo meŋ too mu Lidiya ti, a ye i lamoyi ǹ na jee. A ka bayi wuluyeloo le waafi. A bota Tiyatira saatewo le to, aduŋ Alla ñaasilannaa le mu a ti. Maariyo ye a sondomoo yele ka soŋ kumoolu la, Pawulu ye mennu fo. 15 Kabiriŋ a niŋ a la suukononkoolu batiseeta*, a ye ǹ daani ko, “Niŋ ali ye ñiŋ dankeneyaa soto ko, nte laata Maariyo la le, ali naa sabati n na buŋo kono.” A ye m̀ maaneenee kendeke. Bituŋ ǹ sonta a ma.
Pawulu niŋ Silas be bunjawoo kono
16 Luŋ kiliŋ, biriŋ m̀ be taa kaŋ duwaa dulaa to, ǹ niŋ joŋ sunkutoo doo benta. Seetaani jawoo be a la, meŋ ka a tinna, a ka ñaato kuwolu fo. A maariyolu ka naafulu jamaa soto ka bo niŋ wo la. 17 A bulata ǹ niŋ Pawulu nooma ka sari santo ko, “Ñiŋ kewolu mu Alla Mansa Tallaa la dookuulaalu le ti, mennu ka kiisoo siloo fo ali ye.” 18 A tuta ñiŋ ke la fo tili jamaa. Pawulu pasita a la kuwo la. A ye a ñaa muru a kaŋ, a ko seetaani jawoo ye ko, “Ŋa i yaamari Yeesu Kiristu* too la, finti a kono!” Wo loo niŋ baroo teema a fintita a kono.
19 Kabiriŋ a maariyolu ye a je ko, ì be jikiriŋ naafulu sotoo la meŋ na, wo taata le, ì ye Pawulu niŋ Silas muta. Ì ye ì kuruntu marisewo kono ka ì samba maralilaalu ñaatiliŋo la. 20 Biriŋ ì ye ì naati kiitiikuntulaalu yaa, ì ko ì ye ko, “Ñiŋ kewolu mu Yahuudoolu le ti, aduŋ ì be ǹ na saatewo dundi kaŋ ñoo to baake le. 21 Ì ka aadoolu le karandi, ǹ na luwaa maŋ soŋ mennu la, kaatu m̀ mu Roomankoolu le ti.”
22 Wo to le kafoo wulita Pawulu niŋ Silas kamma, ì ñapita ì kaŋ. Bituŋ kiitiikuntulaalu ye Pawulu niŋ Silas la waramboolu fara ì bala, ì ye yaamaroo dii ko, ì ñanta buutee la niŋ busoo le la. 23 Kabiriŋ ì ye ì buutee kendeke, ì ye ì fayi bunjawoo kono. Ì ye bunjawuto kantarilaa dandalaa ko, a ye ì kanta kendeke. 24 Biriŋ a ye wo dandalaaroo moyi, a ye ì dundi bunjawoo la dulaa tankariŋ baa kono, aduŋ a ye ì siŋolu duŋ kutiŋolu daa.
25 Wo suutoo duutalaa la, Pawulu niŋ Silas be duwaa kaŋ, ì ye jayiri suukuwolu laa Alla ye, aduŋ bunjawutonkoolu be ì lamoyi kaŋ. 26 Wo loo niŋ baroo teema, banku jarajara baa keta fo bunjawoo la fondamaŋolu maamanta. Jee niŋ jee bundaalu bee yeleta, aduŋ ì bee la neejoloolu firinta ì bala. 27 Biriŋ bunjawuto kantarilaa kuninta siinoo kono, a ye a je ko, bunjawoo daalu bee be yeleriŋ ne. Wo to le a ye a la hawusaroo* saba, a pareeta ka a faŋ faa, kaatu a ye a miira le ko, bunjawutonkoolu bee le kanata. 28 Bari Pawulu sarita a kaŋ santo ko, “Kana i faŋ barama! M̀ bee be jaŋ ne.”
29 Wo to le bunjawuto kantarilaa ye lampoo ñininkaa. A wafuta konoto. A ye a faŋo fayi Pawulu niŋ Silas ñaatiliŋo la, a be jarajara kaŋ. 30 A ye ì fintindi banta. A ko ì ye ko, “Alifaalu, nte ñanta muŋ ne ke la ka kiisa?” 31 Ì ye a jaabi ko, “Laa Maarii Yeesu la, aduŋ i be kiisa la le, i niŋ i la dimbaayaa.” 32 Bituŋ ì ye Alla la kumoo kawandi a ye, a niŋ moolu bee, mennu be a la buŋo kono. 33 Wo suutoo waati kiliŋo le la, a ye ì taa, a ye ì la baramoolu kuu. A niŋ a la dimbaayaa fanaa batiseeta. 34 Bituŋ a ye ì samba naŋ a la buŋo kono, a ye domoroo londi ì ye. A niŋ a la dimbaayaa bee seewoota, kaatu ì naata laa Alla la le.
35 Biriŋ fanoo keta, kiitiikuntulaalu ye ì la dookuulaalu kii bunjawuto kantarilaa ye ko, “Ì si wo kewolu bula, ì ye taa.” 36 A ye ñiŋ kumoo futandi Pawulu ma ka a fo a ye ko, “Kiitiikuntulaalu ye ì la dookuulaalu kii naŋ ne ko, ŋa ali bula. Wo to, ali bo jaŋ saayiŋ, ali ye taa kayira kono.” 37 Bari Pawulu ko wo dookuulaalu ye ko, “Ì ye m̀ buutee kenebaa to, ì maŋ ǹ kiitindi. Aduŋ ntolu mu Rooma bankudiŋolu le ti! Ì ye m̀ fayi bunjawoo fanaa kono. Saayiŋ ì lafita m̀ bula la kulloo kono. Hanii, itolu faŋolu ye naa ka m̀ fintindi banta.”
38 Bituŋ dookuulaalu ye ñiŋ kumoolu saata kiitiikuntulaalu ye. Kabiriŋ ì ye a moyi ko, ì mu Rooma bankudiŋolu le ti, ì silata. 39 Bituŋ ì naata ka ì bolooseyi. Ì la ì fintindi koolaa, ì ye ì daani ka bo saatewo ñiŋ kono. 40 Wo to le Pawulu niŋ Silas fintita bunjawoo kono. Ì taata Lidiya yaa, ì niŋ baadiŋolu benta jee. Kabiriŋ ì ye ì wakiilindi, ì taata.