سقوط أورشليم
(ار 39‏:1‏-7؛ ار 52‏:3‏-11)
1 وفي السَّنةِ التَّاسِعةِ لِلمَلِكِ صِدقيَّا، في العاشِرِ مِنَ الشَّهرِ العاشِرِ‌، زحَفَ نَبوخَذنَصَّرُ معَ جميعِ جُيوشِهِ على أورُشليمَ وحاصَروها وبَنَوا حَولَها المَتاريسَ. 2 فدَخَلَتِ المدينةُ تَحتَ الحِصارِ إلى السَّنةِ الحاديةَ عَشْرَةَ‌ لِلمَلِكِ صِدقيَّا. 3 وفي اليومِ التَّاسِعِ مِنَ الشَّهرِ الرَّابعِ ا‏شتَدَّ الجوعُ، 4 ففَتَحَ الشَّعبُ ثُغرَةً في سُورِ المدينةِ وهربَ المَلِكُ صِدقيَّا وجميعُ الجُنودِ ليلا مِنْ طريقِ البابِ الّذي بَينَ السُّورَينِ‌، بِالقُربِ مِنْ بُستانِ المَلِكِ، والبابِليُّونَ مُحيطونَ بِالمدينةِ، وذهَبوا في طريقِ غَورِ الأُردُنِّ. 5 فتَبِـعَ جيشُ البابِليِّينَ المَلِكَ حتّى لَحِقوا بهِ في سَهلِ أريحا، حَيثُ تفَرَّقَ جيشُهُ عَنهُ. 6 فأخَذوهُ إلى مَلِكِ بابِلَ في رَبلَةَ‌ بِأرضِ حماةَ وحكَموا علَيهِ: 7 ذبَحوا بَنيهِ أمامَ عينَيهِ، ثُمَّ فقَأوا عينَيهِ وأوثَقوهُ بِسِلسِلَتَينِ مِنْ نُحاسٍ وجاؤوا بهِ إلى بابِلَ.
خراب الهيكل
(2أخ 36‏:17‏-21، ار 39‏:8‏-10؛ ار 52‏:12‏-30)
8 وفي اليومِ السَّابعِ‌ مِنَ الشَّهرِ الخامِسِ في السَّنةِ التَّاسِعةَ عَشْرَةَ لِلمَلِكِ نَبوخذنَصَّرَ مَلِكِ بابِلَ، جاءَ نَبوزرادانُ قائِدُ حرَسِه وكبـيرُ حاشيتِهِ إلى أورُشليمَ 9 وأحرقَ فيها هَيكلَ الرّبِّ وقصرَ المَلِكِ وجميعَ بُيوتِ الأشرافِ‌ 10 وهدَمَ جُنودُهُ كُلَّ أسوارِها. 11 وسبَى نَبوزرادانُ سائِرَ الّذينَ بَقَوا في المدينةِ، والهارِبـينَ اللاَّجِئينَ إلى مَلِكِ بابِلَ، وسائِرَ المَهَرَةِ مِنَ الصُنَّاعِ‌. 12 لكِنَّهُ ترَكَ مِنْ مَساكينِ الشَّعبِ بَعضَ الكرَّامينَ والفلاَّحينَ. 13 وحَطَّمَ البابِليُّونَ أعمِدَةَ‌ النُّحاسِ والقواعِدَ والحَوضَ الكبـيرَ في الهَيكلِ، وحمَلوا كُلَّ نُحاسِها إلى بابِلَ. 14 وأخَذوا القُدورَ والرُّفوشَ والسَّكاكينَ والأوانيَ والصُّحونَ وجميعَ الأدواتِ الّتي تُستَعمَلُ لِلعِبادةِ في الهَيكلِ 15 كذلِكَ أخَذَ نَبوزرادانُ، قائِدُ الحرَسِ، الطُّسوتَ والمَجامِرَ والسَّكاكينَ والقُدورَ والمَناراتِ والصُّحونَ والأقداحَ وكُلَّ مَصنوعاتِ الذَّهبِ والفِضَّةِ‌. 16 كما أخذَ مَصنوعاتِ النُّحاسِ الّتي صَنَعَها المَلِكُ سُليمانُ لِلهَيكلِ وهيَ العَمودانِ والحَوضُ الكبـيرُ وقواعِدُهُ الاثنا عشَرَ، وكانَت ثقيلَةً لِكثافَةِ نُحاسِها. 17 وكانَ طُولُ كُلٍّ مِنَ العَمودَينِ ثَمانيَ عَشْرَةَ ذِراعا، وعلَيهِ تاجٌ مِنْ نُحاسٍ، وا‏رتِفاعُ التَّاجِ ثَلاثُ أذرُعٍ، وعلى التَّاجِ حَبـيكَةٌ ورُمَّانٌ مِنْ حَولِها، والكُلُّ مِنْ نُحاسٍ.
شعب يهوذا يسبى إلى بابل
18 وأخذَ قائِدُ الحرَسِ سَرايا الكاهنَ الأوَّلَ وصَفَنيا الكاهنَ الثَّانيَ وحُرَّاسَ أبوابِ الهَيكلِ الثَّلاثَةَ. 19 وأخذَ مِنَ المدينةِ وكيلَ الجُندِ، وخمسةَ رِجالٍ مِنْ حاشيةِ المَلِكِ، ومُعاوِنَ قائِدِ الجُندِ الّذي كانَ يَحفَظُ سِجِلَّ المُجَنَّدينَ، وسِتِّينَ رَجُلا آخَرينَ. 20 هؤلاءِ أخَذَهُم نَبوزرادانُ قائِدُ الحرَسِ وساقَهُم إلى مَلِكِ بابِلَ في رِبلَةَ، 21 فقَتَلَهُمُ المَلِكُ في أرضِ حماةَ. وهكذا سبَى سُكَّانَ يَهوذا مِنْ أرضِهِم.
جدليا يحكم يهوذا
(ار 40‏:7‏—41‏:18)
22 وأمَّا الّذينَ أبقاهُم نَبوخذنَصَّرُ في يَهوذا، فوَلَّى علَيهِم جَدَلْيا بنَ أخيقامَ بنِ شافانَ. 23 فلمَّا سَمِعَ قادةُ الجُيوشِ وجُنودُهُم الّذينَ لم يَستَسلِموا أنَّ مَلِكَ بابِلَ ولَّى جَدَلْيا، أتَوا إليهِ في المِصفاةِ وهُم: إسمَعيلُ بنُ نَثَنيا ويوحَنانُ بنُ قاريحَ وسَرايا بنُ تَنحومَثَ النَّطوفاتيِّ وبازَنيا بنُ المَعكيِّ. 24 فحَلفَ جَدَلْيا لهُم وقالَ: «لا تَخافوا مِنَ البابِليِّينَ فخَيرٌ لكُم أنْ تَظَلُّوا في أرضِكُم آمِنينَ وتَخضَعوا لِمَلِكِ بابِلَ». 25 لكِنْ في الشَّهرِ السَّابِـعِ مِنْ هذِهِ السَّنةِ جاءَ إسمَعيلُ بنُ نَثَنيا بنِ أليشاماعَ مِنَ النَّسلِ المَلكيِّ، ومعَهُ عشَرَةُ رِجالٍ، وقتَلوا جَدَلْيا، والبابِليِّينَ الّذينَ معَهُ في المِصفاةِ. 26 فقامَ الشَّعبُ، مِنَ الصَّغيرِ إلى الكبـيرِ، وعلى رأسِهِم قادةُ الجُيوشِ، ورحَلوا إلى مِصْرَ خَوفا مِنَ البابِليِّينَ‌.
إطلاق يوياكين من السجن
(ار 52‏:31‏-34)
27 وفي اليومِ السَّابِـعِ والعشرينَ مِنَ الشَّهرِ الثَّاني عشَرَ، في السَّنةِ السَّابِــعةِ والثَّلاثينَ لِسَبْـيِ يوياكينَ مَلِكِ يَهوذا، صارَ أويلُ مَرودَخُ‌ مَلِكا على بابِلَ. وفي السَّنةِ الّتي ملَكَ فيها، عَفا عَنْ يوياكينَ مَلِكِ يَهوذا، فأطلَقَهُ مِنَ السِّجنِ 28 وكلَّمَهُ بِلُطفٍ، وجعَلَ عرشَهُ أعلى مِنْ عُروشِ الّذينَ معَهُ في بابِلَ. 29 وغيَّرَ يوياكينُ ثيابَ سِجنِهِ، وبَقيَ يتَناوَلُ الطَّعامَ على مائِدةِ مَلِكِ بابِلَ كُلَّ أيّامِ حياتِهِ. 30 وكانَت لَه نَفَقَةٌ دائِمَةٌ مِنَ المَلِكِ تَفي بِـحاجتِهِ اليوميَّةِ، إلى يومِ وفاتِهِ.
1 Wo tumoo Sedekiya tarata a la mansayaa sanji konontonjaŋo le kono, meŋ keta saŋo kari tanjaŋo tili tanjaŋo ti. Wo waatoo le mu Babiloni mansa Nebukanesa faŋo niŋ a la kelediŋolu bee wulita naŋ Yerusalaamu kamma. A niŋ a la kelediŋolu ye ì la daakaa loo ka jee muruŋ-muruŋ. Ì ye seleraŋolu loo saatewo bala.
2 Ì tarata saatewo sukiriŋ ne fo Sedekiya la mansayaa sanji taŋ niŋ kilinjaŋo kono. 3 Kari naaninjaŋo tili konontonjaŋo siita tumoo meŋ na, konkoo jawuyaata fo labaŋo la saatee moolu maŋ domori soto ì si meŋ domo. 4 Bituŋ Babiloni kelediŋolu naata saatewo tata sansaŋo teyi. Wo suutoo faŋo le Sedekiya niŋ a la kelediŋolu borita ka kana niŋ dundaŋ daa la, meŋ be mansa kankaŋo daala, ì ye a loŋ ñaa-wo-ñaa ko, Babiloni kelediŋolu tarata muruŋ-murundiŋ saatewo la le. Ì borita niŋ siloo le la, meŋ ka taa Araba* tundoo maafaŋo la. 5 Babiloni kelediŋolu ye mansa bayindi, ì taata a soto Yeriko kene fanuŋo le kono. Bituŋ a la kelediŋolu bee janjanta, ì ye a tu jee. 6 Wo le to Babiloni kelediŋolu ye a muta, ì ye a samba Babiloni mansa ye Ribula saatewo to, a ye a kiitindi jee. 7 Ì ye Mansa Sedekiya dinkewolu kere faa a faŋo ñaa la jee le. Bituŋ ì ye a ñaakesoolu lokoti, ì ye a siti neejoloo la, ì ye a samba Babiloni.
Yaawe Batudulaa Buŋo tiñaa
(Yeremiya 52:12-23)
8 Wo saŋo kari luulunjaŋo tili woorowulanjaŋo la, a ye a tara Babiloni mansa Nebukanesa be a la mansayaa sanji taŋ niŋ konontonjaŋo le kono. Wo saŋo le mu Babiloni mansa kantalaa kelediŋolu la kuntiyo, Nebusaradani, naata Yerusalaamu. 9 A ye dimbaa duŋ Yaawe* Batudulaa Buŋo* la, mansasuwo, buŋ kummaalu bee, aniŋ buŋ toomaalu bee, Yerusalaamu saatewo kono. 10 Bituŋ Babiloni kelediŋ kuntiyo niŋ a la kelediŋ kafoo ye tata sansaŋo bee boyi, meŋ be muruŋ-murundiŋ Yerusalaamu saatewo la. 11 Kelediŋ kuntiyo Nebusaradani ye moo doolu muta le, a ye ì samba Babiloni. Wo mu moolu le ti mennu tuta saatewo kono, ka taa moolu mennu ye ì faŋ seyi Babiloni mansa ma, aniŋ saatewo moo koteŋolu. 12 Bari kelediŋ kuntiyo ye bankoo fuwaaroo doolu tu jee le, ka wayini* yiri naakoolu dookuu, aniŋ kunkoolu.
13 Babiloni kelediŋolu ye jaawali samasiŋolu kati le, mennu be Yaawe Batudulaa Buŋo to, ka taa jaawali looraŋ sareetimaalu, aniŋ jaawali dumbu baa. Bituŋ ì ye jaawaloo ñiŋ samba Babiloni. 14 Ì ye jooraŋolu bee le samba dookuwo ka ke mennu la Yaawe Batudulaa Buŋo kono. Wolu le mu kaleeroolu ti, peeloolu, lampu meesi kunturaŋolu, aniŋ cuuraayi keraŋolu. 15 Ì ye dimbaa keraŋolu niŋ junjundirilaŋ booloolu bee samba le, aduŋ feŋ-wo-feŋ mu sanoo niŋ kodiforoo ti, Babiloni kelediŋ kuntiyo ye ì bee le samba. 16 Jaawali samasiŋ fuloo, jaawali dumbu baa, aniŋ looraŋ sareetimaalu, Mansa Sulemani ye mennu bee ke Yaawe Batudulaa Buŋo to, wo jaawaloo la kuliyaa tambita sumandiroo la le. 17 Samasiŋolu kiliŋ-wo-kiliŋ na jaŋayaa mu nonkonkatiñaa taŋ niŋ seyi le ti. Turoo le be kiliŋ-wo-kiliŋ kuŋo kaŋ santo, aduŋ ì loo la jaŋayaa mu nonkonkatiñaa saba le ti. Jala muluŋolu le nuuneeta samasiŋolu turoolu bala, aniŋ roomaani* yiridiŋ borindoolu. Ì nuuneeta niŋ jaawaloo le la.
Yahuuda moolu taata mutoo kono Babiloni
(Yeremiya 52:24-27)
18 Babiloni kelediŋ kuntiyo ye piriisi* kuntiyo Seraya niŋ a noomalankoo Sefaniya, aniŋ Yaawe Batudulaa Buŋo dundaŋ daa kantalaa saba muta le. 19 A ye kelediŋ kuntiyo doo muta saatewo kono jee, aniŋ Yahuuda mansa faŋo la alifaa yaamarilaa luulu, mennu tuta nuŋ saatewo kono. A ye safeerilaa fanaa muta le, kuntiyo meŋ marata kelediŋolu la kuwo ma, aniŋ kelediŋ taŋ wooro, mennu fanaa tarata nuŋ saatewo kono.
20 Kelediŋ kuntiyo Nebusaradani ye ì muta le, a ye ì samba Babiloni mansa ye, Ribula saatewo to. 21 Bituŋ Babiloni mansa ye ì faa Ribula saatewo to jee, Hamati bankoo kaŋ.
Ì ye Yahuuda moolu bondi ì la bankoo kaŋ wo le ñaama, ì ye ì samba ka tara mutoo kono.
Kedaliya keta Yahuuda kumandaŋo ti
(Yeremiya 40:7-9Yeremiya 41:1-3)
22 Babiloni mansa Nebukanesa ye Ahikamu dinkewo, Safani mamariŋo Kedaliya le tomboŋ, a ye a ke kumandaŋo ti Yahuuda moolu kunna, a ye mennu tu jee. 23 Kabiriŋ Yahuuda kelediŋ kuntiyolu bee niŋ ì la kelediŋolu, mennu maŋ ì faŋ seyi, ye a moyi ko Babiloni mansa ye Kedaliya le tomboŋ ka a ke kumandaŋo ti, ì taata Kedaliya yaa Misipa saatewo to. Wo kewolu le mu Isimayila ti, Netaniya dinkewo, Yohanani, Kareya dinkewo, Seraya, Tanihumeti dinkewo, meŋ bota Netofa saatewo to, aniŋ Yaasaniya, meŋ bota Maaka saatewo to. 24 Wo le to Kedaliya kalita ì ye ko, ì kana sila Babiloni maralilaalu la. Ì si muru naŋ, ì ye sii bankoo kaŋ, ì ye dookuwo ke Babiloni mansa ye, aduŋ tana te ì soto la.
25 Bari wo saŋo kari woorowulanjaŋo kono, Isimayila, Netaniya dinkewo, Elisama mamariŋo niŋ kee taŋ naata Misipa. Ate bota mansa lasiloo le kono. Ì boyita Kedaliya kaŋ, ì ye a faa, a niŋ Yahuuda moolu niŋ Babiloninkoolu mennu be a fee jee. 26 Bituŋ moolu bee, moo maŋ bo moo to, aniŋ kelediŋ ñaatonkoolu borita ka taa Misira bankoo kaŋ, kaatu ì maŋ haañi Babiloninkoolu be naa meŋ ke la.
Yehoyahini bondita bunjawoo kono Babiloni
(Yeremiya 52:31-34)
27 Yahuuda mansa Yehoyahini tarata mutoo kono Babiloni bankoo kaŋ ne fo sanji taŋ saba niŋ woorowula. Saŋo kari taŋ niŋ fulanjaŋo tili muwaŋ niŋ woorowulanjaŋo la, Babiloni mansa Ewili-Merodaki ye balafaa yitandi Yehoyahini la, a ye a bondi bunjawoo to. Wo saŋo faŋo le mu Ewili-Merodaki keta mansa ti. 28 A ye horomoo yitandi a la, aduŋ a ye dulaa buuñaariŋo dii a la ka tambi mansa doolu la, a niŋ mennu be mutoo kono Babiloni. 29 Yehoyahini ye a la bunjawu dendikoolu faliŋ, aduŋ a ka domoroo ke mansa la domoridulaa le to, a baluu tili toomaa bee la. 30 Mansa ka feŋ dii a la le luŋ-wo-luŋ ka a la suuloo taamandi a la, a la baluwo bee kono.