عزريا ملك يهوذا
(2أخ 26‏:3‏-4‏،2أخ 21‏-23)
1 في السَّنةِ السَّابِــعةِ والعشرينَ ليَرُبعامَ بنِ يوآشَ مَلِكِ إِسرائيلَ، مَلَكَ عزَرْيا بنُ أمَصْيا على يَهوذا. 2 وكانَ ا‏بنَ سِتَّ عَشْرَةَ سنَةً، ودامَ مُلْكُهُ ا‏ثنَتَينِ وخمسينَ سنَةً بأورُشليمَ. وا‏سمُ أمِّهِ يكُلْيا مِنْ أورُشليمَ. 3 وعَمِلَ ما هوَ قويمٌ في نظَرِ الرّبِّ كأبـيهِ أمَصْيا. 4 إلاَّ أنَّهُ لم يَهدِمْ أماكِنَ عِبادةِ البَعلِ، فظَلَّ الشَّعبُ يذبَحونَ ويُبَخِّرونَ هُناكَ. 5 ورَمى الرّبُّ المَلِكَ بِالبرَصِ فعاشَ مَعزولا‌ إلى يومِ وفاتِهِ وتوَلَّى يوثامُ ا‏بنُهُ شُؤونَ الحُكْمِ في البِلادِ. 6 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ عزَرْيا وأعمالِهِ مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ يَهوذا. 7 وماتَ‌ عزَرْيا ودُفِنَ معَ آبائِهِ في مدينةِ داوُدَ، وملَكَ يوثامُ ا‏بنُهُ مكانَهُ.
زكريا ملك إسرائيل
8 في السَّنةِ الثَّامِنةِ والثَّلاثينَ لِعزَرْيا مَلِكِ يَهوذا، ملَكَ زكريَّا بنُ يَرُبعامَ بنِ يوآشَ على إِسرائيلَ بِالسَّامِرةِ سِتَّةَ أشهرٍ. 9 وفعَلَ الشَّرَّ في نظَرِ الرّبِّ كآبائِهِ، وما حادَ عَنْ خطايا يَرُبعامَ بنِ نَباطَ الّذي جعَلَ شعبَ إِسرائيلَ يَخطَأُ. 10 فثارَ علَيهِ شَلُّومُ بنُ يابـيشَ وقتَلَهُ في يَبلعامَ، وملَكَ مكانَهُ‌. 11 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ زكَريَّا مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ إِسرائيلَ. 12 وهكذا تَمَّ ما قالَ الرّبُّ لِـياهو: «سيَجلِسُ مِنْ بَنيكَ إلى الجيلِ الرَّابعِ على عرشِ إِسرائيلَ‌».
شلوم ملك إسرائيل
13 وملَكَ شَلُّومُ بنُ يابـيشَ في السَّنةِ التَّاسِعةِ والثَّلاثينَ لِعزَرْيا مَلِكِ يَهوذا، ودامَ مُلْكُه بِالسَّامِرةِ شهرا. 14 وجاءَ منَحيمُ بنُ جادي مِنْ تِرصَةَ إلى السَّامِرةِ وقتَلَ شَلُّومَ بنَ يابـيشَ وملَكَ مكانَهُ. 15 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ شَلُّومَ وثَورتِهِ مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ إِسرائيلَ. 16 وعِندَ صُعودِهِ مِنْ تِرصَةَ‌ هاجَمَ مدينةَ تَفوحَ‌ وكُلَّ ما بِها وما حَولَها، لأنَّ سُكَّانَها لم يَفتَحوا لَه أبوابَها، وشَقَّ بُطونَ جميعِ الحَوامِلِ مِنْ نِسائِها‌.
منحيم ملك إسرائيل
17 في السَّنةِ التَّاسِعةِ والثَّلاثينَ لِعزَرْيا مَلِكِ يَهوذا، ملَكَ منَحيمُ بنُ جادي على إِسرائيلَ بِالسَّامِرةِ عَشْرَ سِنينَ. 18 وفعَلَ الشَّرَّ في نظَرِ الرّبِّ، وما حادَ طُولَ أيّامِهِ عَنْ خطايا يَرُبعامَ بنِ نَباطَ الّذي جعَلَ شعبَ إِسرائيلَ يَخطَأُ. 19 وجاءَ تَغلَثُ فلاسَرُ‌ مَلِكُ أشُّورَ لِغَزْوِ أرضِ إِسرائيلَ، فأعطاهُ منَحيمُ مئَةً وخمسينَ قِنْطارا مِنَ الفضَّةِ لِـيُساعِدَهُ على تَثبـيتِ مُلْكِهِ. 20 وفرَضَ منَحيمُ هذا المَبلغَ مِنَ المالِ على جميعِ الأغنياءِ مِنْ شعبِ إِسرائيلَ، فدفَعَ كُلُّ رَجُلٍ مِنهُم خمسينَ قِطعةً مِنَ الفضَّةِ. ورجَعَ مَلِكُ أشُّورَ عَنْ أرضِ إِسرائيلَ 21 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ منَحيمَ وأعمالِهِ مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ إِسرائيلَ. 22 وماتَ منَحيمُ وملَكَ فَقَحْيا ا‏بنُهُ مكانَهُ.
فقحيا يخلف منحيم
23 في السَّنةِ الخمسينَ لِعزَرْيا مَلِكِ يَهوذا، ملَكَ فَقَحْيا بنُ منَحيمَ على إِسرائيلَ بِالسَّامِرةِ سنَتَينِ. 24 وفعَلَ الشَّرَّ في نظَرِ الرّبِّ، وما حادَ عَنْ خطايا يَرُبعامَ بنِ نَباطَ الّذي جعَلَ شعبَ إِسرائيلَ يَخطَأُ. 25 فثارَ علَيهِ فَقْحُ بنُ رمَلْيا قائِدُ حرَسِهِ وهاجَمَهُ معَ خمسينَ رَجُلا مِنْ بَني جلعادَ، في بُرجِ قصرِ المَلِكِ بِالسَّامِرةِ، فقَتَلَهُ وملَكَ مكانَهُ. 26 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ فَقَحْيا، وأعمالِهِ مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ إِسرائيلَ.
فقح ملك إسرائيل
27 في السَّنةِ الثَّانيةِ والخمسينَ لِعزَرْيا مَلِكِ يَهوذا، ملَكَ فَقْحُ بنُ رَمَلْيا على إِسرائيلَ بِالسَّامِرةِ عشرينَ سنَةً. 28 وفعَلَ الشَّرَّ في نظَرِ الرّبِّ، وما حادَ عَنْ خطايا يَرُبعامَ بنِ نَباطَ الّذي جعَلَ شعبَ إِسرائيلَ يَخطَأُ.
29 وفي أيّامِ فَقْحَ مَلِكِ إِسرائيلَ جاءَ تَغلَثُ فَلاسَرُ مَلِكُ أشورَ‌ وا‏حتَلَّ مُدُنَ عُيونَ، وآبَلَ بَيتِ مَعكةَ، ويانوحَ، وقادِشَ، وحاصورَ، وجلعادَ‌، والجليلَ، وجميعَ أرضِ نَفتالي، وسَبى سُكَّانَها إلى أشُّورَ. 30 وثارَ هوشَعُ بنُ أيلَةَ على فَقْحَ بنِ رَمَلْيا وقتَلَهُ وملَكَ مكانَهُ في السَّنةِ العشرينَ ليوثامَ بنِ عُزِّيا مَلِكِ يَهوذا. 31 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ فَقْحَ وأعمالِهِ مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ إِسرائيلَ.
يوثام ملك يهوذا
32 في السَّنةِ الثَّانيةِ لِفَقْحَ بنِ رَمَلْيا مَلِكِ إِسرائيلَ، ملَكَ يوثامُ بنُ عُزِّيا على يَهوذا. 33 وكانَ ا‏بنَ خمسٍ وعشرينَ سنَةً، ودامَ مُلْكُه سِتَّ عَشْرَةَ سنَةً بِأورُشليمَ. وا‏سمُ أمِّهِ يَروشا بِنْتُ صادوقَ. 34 وعَمِلَ القويمَ في نظَرِ الرّبِّ، كأبـيهِ عُزِّيَّا. 35 غَيرَ أنَّهُ لم يَهدِمْ أماكِنَ عِبادةِ البَعلِ، فظَلَّ الشَّعبُ يذبَحونَ ويُبَخِّرونَ هُناكَ. وهوَ الّذي بَنى البابَ الأعلى‌ لِهَيكلِ الرّبِّ. 36 وما بَقيَ مِنْ أخبارِ يوثامَ وأعمالِهِ مُدَوَّنٌ في سِفْرِ أخبارِ الأيّامِ لِمُلوكِ يَهوذا. 37 وفي عَهدِ يوثامَ بَدأَ الرّبُّ يُرسِلُ رَصينَ مَلِكَ آرامَ وفَقْحَ‌ بنَ رَمَلْيا مَلِكَ إِسرائيلَ لِمُحارَبةِ يَهوذا. 38 وماتَ يوثامُ ودُفِنَ معَ آبائِهِ في مدينةِ داوُدَ جَدِّهِ، وملَكَ آحازُ ا‏بنُهُ مكانَهُ‌.
Yahuuda mansa Usiya
(2 Taarika 26:3-52 16-23)
1 Yerobowamu dindiŋo la mansayaa sanji muwaŋ niŋ woorowulanjaŋo Banisirayila bankoo kaŋ, wo saŋo le mu Usiya keta Yahuuda mansa ti. Amasiya le ye Usiya wuluu. 2 A siyo be sanji taŋ niŋ wooro le kabiriŋ a be mansayaa dati la. A ye maraloo ke Yerusalaamu saatewo kono le fo sanji taŋ luulu niŋ fula. A baamaa too mu Yekoliya le ti, meŋ bota Yerusalaamu. 3 Usiya baarata kuu betoo le la Yaawe* ñaa koto komeŋ a faamaa Amasiya. 4 Bari batudulaa tintiŋolu* maŋ buruka, aduŋ moolu tententa ka sadaa* bo aniŋ ka cuuraayoo siisindi jee.
5 Yaawe ye Usiya yankankati balajawu kuuraŋo la le, fo ka taa luŋo meŋ na a faata, aduŋ a tarata sabatiriŋ a faŋ ye buŋo le kono. A dinkewo Yotamu le tarata marariŋ mansasuwo ma, aniŋ bankoo moolu.
6 Usiya la mansayaa kuu koteŋolu bee, aniŋ a ye kuwolu mennu bee baara, wolu safeeta Yahuuda Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono. 7 Bituŋ a faata, ì ye a baadee a mumuñolu fee Dawuda la Saatewo* to. A dinkewo Yotamu keta a noo to mansa ti.
Banisirayila mansa Jakariya
8 Usiya la mansayaa sanji taŋ saba niŋ seyinjaŋo Yahuuda bankoo kaŋ, wo saŋo le mu Yerobowamu dindiŋo dinkewo Jakariya keta Banisirayila mansa ti. A ye kari wooro le ke mansayaa la Samariya saatewo kono. 9 A ye kuu jawoo le baara Yaawe ñaa koto, komeŋ a mumuñolu, aduŋ a maŋ jenke junuboolu ye, Nebati dinkewo Yerobowamu ye Banisirayila duŋ mennu kewo to. 10 Yabesi dinkewo Sallumu ye jamfaa siti a kamma, a ye a faa Ibuleyamu. Bituŋ a ye mansasiiraŋo taa.
11 Jakariya la mansayaa kuu toomaalu safeeta Banisirayila Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono. 12 Bituŋ Yaawe la laahidoo timmata, a ye meŋ dii Yehu la ka a fo a ye ko, “I koomalanka kewolu be mansayaa ke la Banisirayila kono le ka taa fo i mumuriŋolu diŋolu jamaanoo la.”
Banisirayila mansa Sallumu
13 Usiya la mansayaa sanji taŋ saba niŋ konontonjaŋo Yahuuda bankoo kaŋ, wo saŋo le mu Yabesi dinkewo Sallumu keta Banisirayila mansa ti. A ye kari kiliŋ ne ke mansayaa la Samariya saatewo kono.
14 Kadi dinkewo Menahemu bota naŋ Tirisa saatewo to, a naata Samariya saatewo to. A ye Sallumu boyinkaŋ ka a faa, bituŋ a keta a noo to mansa ti. 15 Sallumu ye kuu koteŋolu mennu baara, aniŋ a ye jamfaa meŋ ke, wolu safeeta Banisirayila Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono. 16 Wo waatoo la, Menahemu ye Tifusa saatewo muumewo kasaara, aniŋ a dandaŋo bee, ka taa fo Tirisa saatewo to. Kaatu ì maŋ soŋ ka jee daa yele a ye. A ye jee teyi, aduŋ a ye a musu konomaalu bee le konoo fara.
Banisirayila mansa Menahemu
17 Usiya la mansayaa sanji taŋ saba niŋ konontonjaŋo Yahuuda bankoo kaŋ, wo saŋo le mu Kadi dinkewo Menahemu keta Banisirayila mansa ti. A ye sanji taŋ ne ke mansayaa la Samariya saatewo kono. 18 A baarata kuu jawoo le la Yaawe ñaa koto, a la mansayaa waatoo bee kono. A maŋ fata junuboolu ma Nebati dinkewo Yerobowamu ye Banisirayila duŋ mennu kewo to.
19 Asiriya mansa Tikilati-Pilesa dunta Banisirayila bankoo kaŋ. Bituŋ Menahemu ye kodiforoo kilo wuli taŋ saba niŋ naani dii a la, ñiŋ kamma la a si a maakoyi ka a la mansayaa bambandi bankoo kaŋ. 20 Menahemu ye kodoo ñiŋ taa Banisirayila bankoo fankamaalu le bulu. A ye ì forisee le, aduŋ moo-wo-moo ye kodiforo kuntu taŋ luulu le joo. Bituŋ Asiriya mansa muruta. A maŋ tu Banisirayila bankoo kaŋ kotenke.
21 Menahemu la baara koteŋolu niŋ a la mansayaa kuwolu bee safeeta Banisirayila Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono. 22 A naata faa ka kafu a mumuñolu ma, bituŋ a dinkewo Pekahiya keta a noo to mansa ti.
Banisirayila mansa Pekahiya
23 Usiya la mansayaa sanji taŋ luulunjaŋo Yahuuda bankoo kaŋ, wo saŋo le mu Menahemu dinkewo Pekahiya keta Banisirayila mansa ti. A ye sanji fula le ke mansayaa la Samariya saatewo kono. 24 A baarata kuu jawoo le la Yaawe ñaa koto. A maŋ fata junuboolu ma Nebati dinkewo Yerobowamu ye Banisirayila duŋ mennu kewo to. 25 A la kelediŋ kuntiyo doo, Remaliya dinkewo Peka, ye jamfaa siti a kamma. A ye Kileyadinka kee taŋ luulu taa, aduŋ a ye Pekahiya faa, aniŋ Arikobu niŋ Ariye. A ye ñiŋ ke mansasuwo konoto tatoo le kono Samariya saatewo to. Bituŋ a keta a noo to mansa ti.
26 Pekahiya la mansayaa kuu koteŋolu aniŋ a ye meŋ bee ke, ì safeeta Banisirayila Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono.
Banisirayila mansa Peka
27 Usiya la mansayaa sanji taŋ luulu niŋ fulanjaŋo Yahuuda bankoo kaŋ, wo saŋo le mu Remaliya dinkewo Peka keta Banisirayila mansa ti. A ye sanji muwaŋ ne ke mansayaa la Samariya saatewo kono. 28 A baarata kuu jawoo le la Yaawe ñaa koto. A maŋ fata junuboolu ma, Nebati dinkewo Yerobowamu ye Banisirayila duŋ mennu kewo to.
29 Banisirayila mansa Peka la mansayaa waatoo kono le Asiriya mansa Tikilati-Pilesa naata ka dulaalu muta mennu keta Iyoni ti, Abeli-Beti-Maaka, Yanowa, Kedesi, aniŋ Hasori. A ye Kileyadi niŋ Kalilee taa, ka taa Nafutali bankoo muumewo bee, aduŋ a ye moolu muta ka ì samba Asiriya.
30 Yahuuda mansa Yotamu, Usiya dinkewo la mansayaa sanji muwanjaŋo kono, Ela dinkewo Hoseya ye jamfaa siti Peka kamma. A ye a boyinkaŋ ka a faa, bituŋ a keta a noo to mansa ti.
31 Peka la mansayaa kuu koteŋolu, aniŋ a ye kuwolu mennu bee ke, wolu safeeta Banisirayila Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono.
Yahuuda mansa Yotamu
(2 Taarika 27:1-9)
32 Remaliya dinkewo Peka la mansayaa sanji fulanjaŋo Banisirayila bankoo kaŋ, wo saŋo le mu Usiya dinkewo Yotamu keta Yahuuda mansa ti. 33 A siyo be sanji muwaŋ niŋ luulu le kabiriŋ a be mansayaa dati la. A ye maraloo ke Yerusalaamu saatewo kono le fo sanji taŋ niŋ wooro. A baamaa too mu Yerusa le ti, Sadoki dimmusoo. 34 A ye kuu betoo le baara Yaawe ñaa koto, komeŋ a faamaa Usiya ye a ke ñaameŋ. 35 Bari batudulaa tintiŋolu wolu maŋ buruka, aduŋ moolu tententa ka sadaa bo aniŋ ka cuuraayoo siisindi ì kaŋ. Yotamu le ye Yaawe Batudulaa Buŋo* dundaŋ daa lookuu, meŋ be tintoo kaŋ.
36 Yotamu la mansayaa kuu koteŋolu, aniŋ a ye kuwolu mennu bee baara, ì safeeta Yahuuda Mansoolu la Taarika Kitaaboo le kono. 37 A la mansayaa waatoo kono le mu, Yaawe ye a dati ka Aramu mansa Resini, aniŋ Banisirayila mansa Peka, wulindi Yahuuda bankoo kamma. 38 Yotamu naata faa, bituŋ ì ye a baadee a mumuñolu fee Dawuda la Saatewo to. A dinkewo Ahasi keta a noo to mansa ti.