آحاز ملك يهوذا
(2مل 16‏:1‏-6)
1 وكانَ آحازُ ا‏بنَ عِشرينَ سنَةً حينَ ملَكَ، وملَكَ سِتَّ عَشْرَةَ سنَةً بِأورُشليمَ، ولم يعمَلْ ما هوَ قَويمٌ في نظَرِ الرّبِّ مِثلَ داوُدَ جَدِّهِ، 2 بلِ ا‏قتَدى بِمُلوكِ إِسرائيلَ، وأقامَ تَماثيلَ مَسبوكةً لِلبَعلِ. 3 وبَخَّرَ في وادي ا‏بنِ هَنُّومَ‌، وأحرقَ بَنيهِ بِالنَّارِ قُربانا لِلبعلِ‌. هذِهِ مَعصيةٌ كانَ يُمارِسُها الأمَمُ الّذينَ طَرَدَهُمُ الرّبُّ مِنْ أمامِ بَني إِسرائيلَ. 4 وذبَحَ وأحرقَ البَخورَ على المُرتفعاتِ والتِّلالِ وتَحتَ كُلِّ شجَرةٍ خضراءَ. 5 فأسلَمَهُ الرّبُّ إلهُهُ إلى يدِ مَلِكِ آرامَ، فهَزَمَهُ وأسَرَ مِنْ شعبِ يَهوذا جَمعا كثيرا وجاءَ بِهِم إلى دِمشقَ. ثُمَّ سَلَّمَهُ الرّبُّ إلى يدِ مَلِكِ إِسرائيلَ الّذي هزَمَهُ هزيمةً عظيمةً. 6 وقتَلَ فَقَحُ بنُ رَمَلْيا مَلِكُ إِسرائيلَ‌ مِنْ جُنودِ يَهوذا الأشِدَّاءِ مئَةً وعِشرينَ ألفا في يومٍ واحدٍ، لأنَّ شعبَ يَهوذا تَركوا الرّبَّ إلَهَ آبائِهِم‌. 7 وقتَلَ زِكْري الّذي مِنْ أفرايمَ مَعَسْيا ا‏بنَ المَلِكِ آحازَ وعَزْريقامَ مُديرَ شُؤونِ قصرِ المَلِكِ وألقانةَ ثاني المَلِكِ في السُّلطةِ. 8 وسَبى إِسرائيلُ مِنْ بَني يَهوذا مئَتَي ألفٍ مِنَ النِّساءِ والبَنينَ والبَناتِ، وأخذوا مِنهُم غَنائِمَ كثيرةً وجاؤوا بِها إلى السَّامِرةِ.
عوديد النبـي
9 وكانَ هُناكَ نبـيٌّ لِلرّبِّ ا‏سمُهُ عُوديدُ، فخَرَجَ لِلقاءِ جيشِ إِسرائيلَ وهُم راجِعونَ إلى السَّامِرةِ وقالَ لهُم: «كانَ الرّبُّ إلهُ آبائِكُم غاضبا على شعبِ يَهوذا فسَلَّمَهُم إلى أيديكُم، لكنَّكُم قتَلتُموهُم بِــغَيظٍ بلَغَ السَّماءَ. 10 والآنَ أنتُم تُريدونَ أنْ تُخضِعوا شعبَ يَهوذا وأورُشليمَ نِساءً ورِجالا وتجعَلوا مِنهُم عبـيدا لكُم. فهَل تَحسِبونَ أنْ لا خطايا لكُم أنتُم أيضا عِندَ الرّبِّ إلَهِكُم؟ 11 فا‏سمَعوا ليَ الآنَ ورُدُّوا المَسبـيِّينَ الّذينَ سَبَيتُموهُم، لأنَّ غضَبَ الرّبِّ طافحٌ علَيكُم». 12 ووقَفَ أيضا أمامَ جيشِ إِسرائيلَ القادِمينَ مِنَ الحربِ أربَعةٌ مِنْ بَني أفرايمَ، وهُم عَزَرْيا بنُ يوحانانَ وبَرَخْيا بنُ مَشَلِّيموثَ ويَحَزْقيَّا بنُ شَلُّومَ وعَماسا بنُ حِدْلايَ 13 وقالوا لهُم: «لا تُدخِلوا المَسبـيِّينَ إلى هُنا. فنحنُ خَطِئنا إلى الرّبِّ بِما فيهِ الكِفايةُ لإثارةِ غضَبِهِ الشَّديدِ، وأنتُم تُريدونَ أنْ تَزيدوا على خَطايانا ومَعاصينا». 14 فسَلَّمَ الجيشُ المَسبـيِّينَ والغَنائِمَ إلى الشَّعبِ ورُؤَسائِهِم جميعا، 15 فقامَ الرِّجالُ الأربَعةُ الّذينَ ذَكرْنا أسماءَهُم وأخَذوا المَسبـيِّينَ وألْبَسوا مِنَ الغَنائِمِ جميعَ العُراةِ بـينَهُم، ألبَسوهم ثيابا وأحذيَةً وناوَلوهُم طَعاما وشرابا، وضَمَّدوا جِراحَهُم وحمَلوا الضُّعَفاءَ مِنهُم على حميرٍ وجاؤوا بِهِم إلى أريحا، مدينةِ النَّخْلِ وسَلَّموهُم إلى بَني قَومِهِم ورَجَعوا إلى السَّامِرةِ.
آحاز يستنجد بأشور
(2مل 16‏:7‏-20)
16 وفي تِلكَ الأيّامِ ا‏ستَنجَدَ المَلِكُ آحازُ تِلغَتْ فِلْناسِر مَلِكِ أشُّورَ، 17 لأنَّ الأدوميِّينَ عادوا فغَزَوا يَهوذا وأخَذوا مِنها أسرى. 18 كما أنَّ الفِلسطيِّينَ ا‏نتَشَروا في مُدُنِ السَّاحِلِ وجنوبِ يَهوذا وا‏حتَلُّوا بَيتَ شمسَ وأيلونَ وجَديروتَ وسوكو وتَوابِــعَها، وتِمنَةَ وتَوابِــعَها، وجِمزو وتَوابِــعَها، وسكَنوا هُناكَ. 19 وحدَثَ ذلِكَ كُلُّهُ لأنَّ الرّبَّ شاءَ أنْ يُذِلَّ يَهوذا بِسبَبِ آحازَ مَلِكِها الّذي ضَلَّلَ شعبَها وخانَ الرّبَّ خيانةً عظيمةً. 20 وجاءَ تِلغَتْ فِلْناسِرُ مَلِكُ أشُّورَ إلى يَهوذا، فضَيَّقَ على آحازَ بدَلَ أنْ يُؤَيِّدَهُ. 21 فأخَذَ آحازُ ذهَبا مِنَ الهَيكلِ وقصرِ المَلِكِ ومِنَ الأعيانِ وأعطاهُ لِمَلِكِ أشُّورَ، ورُغمَ هذا لم يَنتَفِـعْ مِنهُ.
22 وكانَ آحازُ يَزيدُ خيانَتَهُ لِلرّبِّ كُلَّما ا‏شتَدَّ علَيهِ الضِّيقُ. 23 فقَدَّمَ الذَّبائِـحَ لآلِهَةِ دِمشقَ الّتي هَزمَهُ الّذينَ يَعبُدونَها، وقالَ: «بما أنَّ هذِهِ الآلِهَةَ تُعينُ مُلوكَ آرامَ، فهيَ تُعينُني إذا قدَّمْتُ لها الذَّبائِحَ». لكِنَّها كانَت نكْبَةً علَيهِ وعلى شعبِهِ. 24 وجَمعَ آحازُ آنيَةَ الهَيكلِ، وكسَرَها وأغلَقَ أبوابَ الهَيكلِ، وبَنى مذابِـحَ في كُلِّ زاويةٍ في أورُشليمَ. 25 وأقامَ في كُلِّ مُدُنِ يَهوذا مذابِـحَ ليُحرَقَ البَخورُ لِلآلِهَةِ الغريـبةِ، فأغضَبَ الرّبَّ إلهَ آبائِهِ. 26 وما تبَقَّى مِنْ أخبارِهِ وجميعِ أعمالِهِ، مِنْ أوَّلِها إلى آخِرِها مُدَوَّنٌ في سِفرِ مُلوكِ يَهوذا وإِسرائيلَ‌. 27 وماتَ آحازُ‌ ودُفِنَ في مدينةِ داوُدَ، في أورُشليمَ، لكِنَّهُ لم يُدفَنْ معَ آبائِهِ في مقابِرِ المُلوكِ. وملَكَ حِزقيَّا ا‏بنُهُ مكانَهُ.
Yahuuda mansa Ahasi
(2 Mansoolu 16:1-6)
1 Ahasi siyo be nuŋ sanji muwaŋ ne, biriŋ a be ke la mansa ti. A ye sanji taŋ niŋ wooro le ke maraloo la Yerusalaamu. A maŋ baara kuu betoo la Yaawe ñaa koto, komeŋ a bonsuŋ Dawuda ye a ke ñaameŋ. 2 Ate bulata Banisirayila mansoolu la siloo le nooma. A ye newo tunkaŋ Baali* jalaŋolu ti ka ì batu, 3 a ye cuuraayoo siisindi Hinnomu Wulumbaŋo kono, hani a dinkewolu faŋo, a ye ì jani dimbaa kono ka ì ke sadaa* ti. A bulata banku koteŋolu la kuu haraamuriŋolu le nooma, Alla ye mennu bayi ka ì fintindi Banisirayilankoolu ye. 4 A ye beeyaŋ sadaalu bo, aduŋ a ye cuuraayi sadaa siisindi jalaŋ batudulaa tintiŋolu* kaŋ, konkoolu kaŋ, aniŋ yirisuŋ biireeriŋolu meŋ-wo-meŋ koto.
5 Bituŋ Yaawe, a la Alla ye a duŋ Aramu mansa bulu. Wo ye a kele, a ye a la moo jamaa samba mutoo kono Damasiku saatewo to. Yaawe ye a duŋ Banisirayila mansa Peka fanaa bulu le, a ye a la moo jamaa baa faa. 6 Bayiri ì ye ì koo dii Yaawe le la, ì mumuñolu la Alla, wo ye a tinna le Peka, Remaliya dinkewo ye moo wuli keme moo muwaŋ faa Yahuuda tili kiliŋ, aduŋ ì bee mu kelenoolaa baalu le ti. 7 Sikiri, Efurayimu* kelejawara baa ye Mansa Ahasi dinkewo Maaseya faa, ka taa Asirikamu, mansabuŋo to ñaatonkoo, aniŋ Elikana, mansa noomalankoo. 8 Banisirayilankoolu ye moo wuli keme fula le muta Yahuuda, musoolu niŋ dindiŋolu, ì baadiŋolu mu ì ti ñaa-wo-ñaa ì ye ì samba. Ì ye ì la feŋ jamaa fanaa ñapinkaŋ, ì ye ì samba Samariya.
Annabilayi Odedi
9 Bari Samariya saatewo kono, Yaawe la annabiyomoo be sabatiriŋ jee le, meŋ too mu Odedi ti. Wo le fintita ka Banisirayila kelediŋolu benduŋ, biriŋ ì be muru kaŋ Samariya. A ko ì ye ko, “Yaawe, ali mumuñolu la Alla, a kamfaata Yahuuda kamma le, wo le ye a tinna a ye ì duŋ ali bulu. Bari ali ye ì faa faañaa jawu baa le la, meŋ futata fo Arijana kono. 10 Saayiŋ ali be hameriŋ ka Yerusalaamu niŋ Yahuuda kewolu niŋ musoolu ke ali la joŋolu ti. Fo ali maŋ a loŋ ko, ali fanaa ye junube kuwo ke Yaawe la le? 11 Saayiŋ ali i lamoyi, ali ye ñiŋ moolu mennu muta ali baadiŋolu kono, ali ì bula, ì ye seyi. Niŋ wo nte, Yaawe la kamfaa baa be jii la naŋ ali kaŋ ne.”
12 Kaabiila ñaatonka doolu fanaa mennu bota Efurayimu lasiloo kono Yehohanani dinkewo Asariya, Mesillemoti dinkewo Berekiya, Sallumu dinkewo Yehisikiya, aniŋ Hadulayi dinkewo Amasa balanta moolu ma, mennu bota naŋ keledulaa. 13 Ì ko ì ye ko, “Ali te ñiŋ mutamoolu samba la naŋ jaŋ! Kaatu ali ye a hame le ka boyidaa doo lafaa ǹ na junuboolu kaŋ. Ǹ na boyidaa warata baake le fokabaŋ, aduŋ Yaawe kamfaabaata Banisirayila kamma le.”
14 Bituŋ kelediŋolu ye mutamoolu niŋ ì ye feŋolu mennu ñapinkaŋ, bula ñaatonkoolu niŋ jamaa ñaatiliŋo la. 15 Bituŋ wo ñaatonka naanoo mennu toolu fota teŋ, wulita ì ye ñiŋ mutamoolu taa. Mennu bala kenseŋo mu, ì ye wolu bee feetoofata ñapinkaŋ feŋolu to, ì ye samatoolu dii ì la, ì ye domoroo niŋ miŋ feŋolu dii ì la. Ì ye ì la baramoolu topatoo, bituŋ ì ye ì la moo lamfuriŋolu selendi faloolu kaŋ, ì ye ì samba ì baadiŋolu yaa Yeriko, Tamaree Saatee. Wo koolaa, ì muruta naŋ Samariya.
Asiriya maŋ soŋ ka Yahuuda maakoyi
(2 Mansoolu 16:7-9)
16-17 Wo waatoo la, Edomunkoolu boyita Yahuuda kaŋ kotenke, ì ye jee taa, ì ye mutamoolu samba, bituŋ Mansa Ahasi ye kiilaalu kii Asiriya mansa yaa maakoyiroo kamma. 18 Wo waati kiliŋo la, Filisitinkoolu fanaa ñapita Sefela* konkotundoo* niŋ Nekefu* tundoo kaŋ Yahuuda. Ì ye ñiŋ saatewolu le taa: Beti-Semesi, Ayaloni, Kederoti, Soko niŋ a dandanna saateeriŋolu, Timuna niŋ a dandanna saateeriŋolu, aniŋ Kimuso niŋ a dandanna saateeriŋolu, ì naata sabati jee. 19 Mansa Ahasi le ye a tinna Yaawe ye Yahuuda la kuwo jindi, kaatu a ye kuruŋyaa le sembentuŋyaa Yahuuda, a maŋ foroyaa ka dankeneyaa Yaawe la. 20 Bituŋ Asiriya mansa Tikilati-Pilesa naata Yahuuda, bari a maŋ naa ka a maakoyi, a naata le ka a mantoora. 21 Mansa Ahasi ye feŋo doolu taa Alla Batudulaa Buŋo* to, mansabuŋo to, aniŋ maralilaalu la buŋolu to, a ye a dii Asiriya mansa la. Bari ñiŋ maŋ a maakoyi.
Ahasi la jalambatoo niŋ a la saayaa
(2 Mansoolu 16:12-20)
22 Bataa lookuta Mansa Ahasi la tumoo meŋ na, wo waatoo le mu, a foroyaabaliyaata Yaawe ma ka tambi foloo la. 23 A naata sadaa bo Damasiku alloolu le ye, mennu ye a noo nuŋ keloo to. A ko, “Bayiri Aramu mansoolu la alloolu le ka ì maakoyi, m fanaa be sadaa bo la ì ye le, fo ì si m maakoyi.” Bari wo le keta a la kasaaroo ti, aniŋ Banisirayila bee.
24 Ahasi ye Yaawe Alla Batudulaa Buŋo jooraŋolu kafu ñoo ma, a ye ì kuntuŋ-kuntuŋ. A ye a buŋ daalu soroŋ, a ye jalaŋ sadaabodulaalu* loo Yerusalaamu saatewo tonkoŋolu bee to. 25 Yahuuda saatee-wo-saatee, a ye jalaŋ batudulaa tintiŋolu* loo jee ka sadaalu bo alloolu ye jee. Wo ye Yaawe, a mumuñolu la Alla jusubondi le.
26 A kekuu koteŋolu, aniŋ a taamata siloolu mennu la, biriŋ foloodulaa fo labandulaa to, ì be safeeriŋ Yahuuda niŋ Banisirayila Mansoolu la Kitaaboo le kono. 27 Ahasi naata bele ka kafu a mumuñolu ma, ì ye a baadee Yerusalaamu, bari ì maŋ a samba Banisirayila mansoolu la kaburoo to. Bituŋ a dinkewo Hesekiya keta a noo to mansa ti.