الحرب على بني عماليق
1 وقالَ صَموئيلُ لِشاوُلَ: «أنا الّذي أرسَلَني الرّبُّ لأمسَحَكَ مَلِكا على شعبِهِ بَني إِسرائيلَ، فا‏سمَعِ الآنَ قولَ الرّبِّ‌. 2 هذا ما يقولُ الرّبُّ القديرُ: تَذكَّرتُ ما فعَلَ بَنو عَماليقَ بِبَني إِسرائيلَ حينَ خرَجوا مِن مِصْرَ، وكيفَ هاجَموهُم في الطَّريقِ‌، 3 فا‏ذهَبِ الآنَ وا‏ضرِبْ بَني عماليقَ، وأهلِكْ‌ جميعَ ما لهُم ولا تَعفُ عَنهُم، بلِ ا‏قتُلِ الرِّجالَ والنِّساءَ والأطفالَ والرُّضَّعَ والبقَرَ والغنَمَ والجِمالَ والحميرَ». 4 فنادى شاوُلُ رِجالَهُ وأحصاهُم في طَلايمَ‌، فكانوا مئَتي ألفِ رَجُلٍ مِنْ إِسرائيلَ وعشَرَةَ آلافٍ مِنْ يَهوذا. 5 فقادَهُم إلى مدينةِ العماليقيِّينَ وكَمَن في الوادي. 6 وقالَ لِلقَينيِّينَ: «قوموا ا‏خرُجوا مِنْ بَينِ العماليقيِّينَ فلا تَهلِكونَ معَهُم. لأنَّ أسلافَكُم أحسَنوا إلى بَني إسرائيلَ حينَ خرَجوا مِنْ مِصْرَ». فخرَجَ القينيُّونَ‌ مِنْ بَينِهِم. 7 وضرَبَ شاوُلُ بَني عماليقَ مِنْ حويلَةَ‌ إلى شورَ‌ الّتي قُبالَةَ مِصْرَ، 8 وأسرَ أجاجَ مَلِكَ بَني عماليقَ حيًّا، وقتَلَ شعبَهُ جميعا بِـحَدِّ السَّيفِ. 9 وعَفا شاوُلُ ورِجالُهُ عَن أجاجَ، ولم يُهلِكوا خيرَةَ الغنَمِ والبقَرِ والخِرافِ، وكلَّ ما كانَ جيِّدا، وإنَّما أهلَكوا كُلَّ ما كانَ حقيرا هزيلا.
نقمة الرب على شاول
10 فقالَ الرّبُّ لِصَموئيلَ: 11 «نَدِمتُ على إقامَتي شاوُلَ مَلِكا، لأنَّه مالَ عنِّي ولم يَسمَعْ لِكلامي». فتَضايقَ صَموئيلُ وصرَخَ إلى الرّبِّ كُلَّ ليلِهِ. 12 ثُمَّ بَكَّرَ في الصَّباحِ لِلقاءِ شاوُلَ، فقيلَ لَه: «ذهَبَ شاوُلُ إلى الكَرمَلِ‌، حيثُ أقامَ لِنَفسِهِ نُصُبا، ثمَّ ا‏تَّجهَ نُزولا إلى الجِلجالِ‌». 13 فلمَّا جاءَ صَموئيلُ إلى شاوُلَ قالَ لَه شاوُلُ: «مُبارَكٌ أنتَ عِندَ الرّبِّ، فأنا سَمِعتُ لِكلامِهِ». 14 فسألَهُ صَموئيلُ: «ما هذا الصَّوتُ، صوتُ الغنمِ وصَوتُ البقَرِ الّذي أسمَعُ؟» 15 فأجابَهُ شاوُلُ: «غَنِمَها الشَّعبُ مِنْ بَني عماليقَ، جاؤوا خيرَةَ الغنَمِ والبقَرِ ليُقَدِّموا ذبائِحَ لِلرّبِّ إلهِكَ، والباقي أهلَكوهُ». 16 فقالَ لَه صَموئيلُ: «مَهلا فأخبِرَكَ بِما كلَّمَني بِهِ الرّبُّ في هذا اللَّيلِ». فقالَ لَه شاوُلُ: «تَكلَّمْ». 17 فقالَ صَموئيلُ: «كُنتَ حقيرا في عينَي نَفسِكَ، فَصِرتَ رئيسا لأسباطِ إِسرائيلَ، مسَحكَ الرّبُّ مَلِكا علَيهِم. 18 وأرسلَكَ إلى بَني عماليقَ وقالَ لكَ: إذهَبْ وقاتِلْ أولَئكَ الأثمَةَ حتّى يَفنَوا، وأهلِكْ كُلَّ ما لهُم. 19 فلم تَسمَعْ لِصوتِ الرّبِّ، وفضَّلتَ الغَنيمَةَ وعَملتَ الشَّرَّ في عينيهِ». 20 فقالَ شاوُلُ لِصَموئيلَ: «سَمِعتُ لِصوتِ الرّبِّ وذَهَبتُ إلى حيثُ أرسَلَني، فَجِئتُ بِأجاجَ مَلِكِ بَني عماليقَ وأهلَكتُ شعبَهُ. 21 ولكنَّ رِجالي لم يُهلِكوا مِنَ الغَنيمَةِ خيرَةَ الغنَمِ والبقَرِ، بل أخَذوها ليقدِّموها ذبائحَ لِلرّبِّ إلهكَ في الجِلجالِ». 22 فقالَ صَموئيلُ:
«أبالمُحرَقاتِ مَسرَّةُ الرّبِّ وبِالذَّبائِحِ؟
أم بِالطَّاعةِ لِكلامِهِ؟
الطَّاعةُ خَيرٌ مِنَ الذَّبـيحةِ،
والإصغاءُ أفضَلُ مِنْ شَحمِ الكِباشِ.
23 فالتمَرُّدُ خطيئَةٌ كالعِرافَةِ،
والعِنادُ جريمةٌ كِعبادَةِ الأوثانِ.
فالآنَ، بِما أنَّكَ رفَضتَ كلامَ الرّبِّ، رفَضكَ الرّبُّ مِنَ المُلْكِ». 24 فقالَ شاوُلُ لِصَموئيلَ: «خَطِئتُ حيثُ عصَيتُ أمرَ الرّبِّ وكَلامَكَ، لأنِّي خِفتُ مِنَ الشَّعبِ وسَمِعتُ لهُم. 25 فأرجو أنْ تغفِرَ خطيئتي وتَرجِـعَ معي إلى الجِلجالِ لأسجُدَ لِلرّبِّ». 26 فقالَ لَه صَموئيلُ: «لا أرجِـعُ معَكَ، لأنَّكَ رفَضتَ كلامَ الرّبِّ رفَضَكَ الرّبُّ مَلِكا على إِسرائيلَ». 27 وهَمَّ صَموئيلُ بالإنصرافِ فأمسَكَ شاوُلُ بِطرَفِ رِدائِهِ فا‏نشَقَّ. 28 فقالَ لَه صَموئيلُ: «سَيشُقُّ الرّبُّ مَملَكَةَ إِسرائيلَ عَنكَ اليومَ ويُعطيها لِمَن هوَ خَيرٌ مِنكَ‌. 29 رَبُّ إِسرائيلَ جَلَّ جَلالُه لا يكذِبُ ولا يَندَمُ، فما هوَ بإنسانٍِ ليَندَمَ». 30 فقالَ شاوُلُ: «خَطِئتُ ومعَ هذا فأكرمْني أمامَ شُيوخِ شعبـي وبَني إِسرائيلَ، وا‏رجِـعْ معي لأسجُدَ لِلرّبِّ إلَهِكَ». 31 فرجَعَ صَموئيلُ معَ شاوُلَ، وسَجَدَ شاوُلُ لِلرّبِّ.
32 وقالَ صَموئيلُ لِشاوُلَ: «جِئني بِأجاجَ مَلِكِ بَني عماليقَ». فذهَبَ إليهِ أجاجُ مُستَبشِرا وهوَ يقولُ في نفْسِهِ: «ها خطرُ الموتِ زالَ». 33 فقالَ لَه صَموئيلُ: «كما حَرَمَ سَيفُكَ النِّساءَ مِنْ أولادِهِنَّ، تُحرَمُ أمُّكَ مِنْ أولادِها». وقَطعَ صَموئيلُ أجاجَ أمامَ الرّبِّ في الجِلجالِ.
34 ثمَّ ا‏نصرَفَ صَموئيلُ إلى الرَّامةِ وصَعِدَ شاوُلُ إلى بَيتِهِ في جَبعَةَ‌. 35 ولم يَرهُ صَموئيلُ إلى يومِ وَفاتِهِ، لَكنَّهُ أسِفَ علَيهِ. ونَدِمَ الرّبُّ لأنَّه أقامَ شاوُلَ مَلِكا على بَني إِسرائيلَ.
Keloo Amalekinkoolu kamma
1 Samuweli ko Sawulu ye ko, “Nte le mu moo ti, Yaawe* ye meŋ kii, ka tuloo boŋ i kuŋo to, ka a yitandi ko, a ye i tomboŋ ne, ka i ke a la moolu Banisirayilankoolu la mansa ti. Saayiŋ i lamoyi Yaawe Alihawaa Maariyo* la kumoo la. 2 Yaawe Alihawaa Maariyo ye ñiŋ ne fo ko: A be Amalekinkoolu yankankati la le, kaatu ì la alifaa foloolu ye Banisirayilankoolu boyinkaŋ ne, kabiriŋ ì ka bo naŋ Misira. 3 Saayiŋ taa, i ye Amalekinkoolu boyinkaŋ, aduŋ feŋ-wo-feŋ keta ì taa ti, i ye ì bee kasaara. Kana balafaa ì ye, kewolu bee faa aniŋ musoolu, dindiŋolu, deenaanoolu, ninsoolu, saajiyolu, ñonkomoolu aniŋ faloolu.”
4 Sawulu ye a la kelediŋolu bendi, ka ì parendi ka taa keloo la Telayimu. Sinna kelediŋ wuli keme fula le bota Banisirayila lasiloo doolu kono, bituŋ kelediŋ wuli taŋ bota Yahuuda. 5 Wo to le Sawulu niŋ a la kelediŋolu taata Amalekinkoolu la saatee baa daala ka taa ì batu wulumbaŋo kono. 6 A ye kiilaa kii Keninkoolu ye. A ko ì ye taa, ì ye bo Amalekinkoolu kono, i si a je, a te ì niŋ Amalekinkoolu faa la ñoo la. Bituŋ Keninkoolu taata. Kaatu Keninkoolu keta moolu le ti, mennu la alifaa foloolu hiinanteeyaata nuŋ Banisirayilankoolu la, biriŋ ì ka bo naŋ Misira.
7 Sawulu ye Amalekinkoolu noo keloo la le. A ye ì kelendi le ka bo Hawila fo Suri, meŋ be Misira tilibo karoo la. 8 A ye Mansa Akaki Amalekinkoo baluuriŋo muta, bituŋ a ye moolu bee faa niŋ hawusaroo* la. 9 Bari Sawulu niŋ a la kelediŋolu maŋ Akaki niŋ a la beeyaŋ kendoolu, mennu be ko saajiyolu, ninsoolu, ninsiriŋ nunkuriŋolu, aniŋ saajiiriŋolu faa, aduŋ feŋ-wo-feŋ meŋ beteyaata, ì maŋ wo tiñaa. Bari feŋolu mennu maŋ beteyaa, aduŋ ì maŋ nafaa soto, ì ye wolu le kasaara.
Yaawe ye a koo dii Sawulu la
10 Wo to le Yaawe ko Samuweli ye ko, 11 “Nte nimisata le, ka Sawulu ke mansa ti. A ye a koo dii n na le, aduŋ a maŋ n na yaamaroolu muta.” Samuweli kamfaata, aduŋ suutoo muumee kono a tuta Yaawe daani la Sawulu la kuwo la le. 12 Wo saamoo soomandaa juunoo a taata Sawulu ñini. Bari ì ko a ye le ko, “Sawulu taata Karimeli le, daameŋ a ye samasiŋo loo a faŋo ye. Kabiriŋ a ye a baŋ, wo to le a taata Kilikali.” 13 Samuweli taata fo Sawulu yaa, bituŋ Sawulu ye a kontoŋ. A ko a ye ko, “Samuweli, Allamaa Yaawe ye neema ke i ye. Ŋa Yaawe la yaamaroo taamandi le.”
14 Samuweli ye a ñininkaa ko, “Muŋ ne ye a tinna, n ka ninsoolu niŋ saajiyolu kumboo kaŋo moyi?”
15 Sawulu ye a jaabi ko, “N na kewolu le ye ì taa Amalekinkoolu bulu. Ì ye ninsoolu niŋ saajii kendoolu maabo le ka ì ke Yaawe i la Alla ye sadaa* ti. Bari toolu mennu tuta jee, ŋa ì kasaara le ko Yaawe ye a fo ñaameŋ.”
16 Samuweli ko Sawulu ye ko, “I deyi, ŋa a fo i ye, Yaawe ye meŋ fo n ye ñiŋ suuto tambilaa.”
Sawulu ko Samuweli ye ko, “A fo n ye.”
17 Wo to le Samuweli naata a fo a ye ko, “Waati sotota nuŋ, i jututa i faŋ na ñaa-wo-ñaa, ite le naata ke Banisirayila lasiloolu bee la ñaatonkoo ti. Yaawe ye i tomboŋ ne, ka i ke Banisirayilankoolu la mansa ti. 18 A ye yaamaroo fo i ye, ka taa Amalekinkoolu mennu keta moo jawoolu ti boyinkaŋ, fo i si ì kasaara. A ko, i ye keloo ke, fo i ye ì bee faa. 19 Muŋ ne ye a tinna, i maŋ a la yaamaroo muta? Muŋ ne ye a tinna, i tariyaata ka Amalekinkoolu la feŋolu taa, ka kuu jawoo ke Yaawe ñaa koto?”
20 Sawulu ye a jaabi ko, “Ŋa Yaawe la yaamaroo muta le. A ye n kii meŋ na, ŋa wo le ke. Ŋa Mansa Akaki samba naŋ ne, ŋa Amalekinkoolu bee faa. 21 Bari n na kewolu ye ninsoolu niŋ saajii kendoolu mennu muta, ì maŋ ì faa. Ì ye ì samba naŋ Kilikali jaŋ ne, ka ì ke Yaawe, i la Alla ye sadaa ti.”
22 Samuweli ko, “Fo Yaawe ka kontaani beeyaŋ sadaalu aniŋ jani sadaalu la kuwo la le baŋ, ka tambi a la kumakaŋolu mutoo la? Ka buuñaari ke a la kumoo la, wo le kummaayaata sadaaboo ti, aduŋ Alla la kuwo hakilituwo, wo le fisiyaata saajiikotoŋo keŋo ti. 23 Ka Alla soosoo, wo niŋ batuutaayaa bee mu junube kiliŋo le ti. Aduŋ kanjaa niŋ jalambatoo bee kaañanta junuboo la le. I ye Yaawe la yaamaroo tiñaa le, a fanaa ye i la mansayaa palaasoo tiñaa.”
24 Sawulu ye a jaabi ko, “Tooñaa, ŋa junuboo ke le. M maŋ Yaawe la yaamaroo muta aniŋ i ko n si meŋ taamandi. N silata n na kewolu le la, bituŋ ì lafita meŋ na, ŋa wo ke ì ye. 25 Bari saayiŋ, ŋa ì daani, ka yamfa n na junuboo la, i niŋ ŋa taa ñoo la, fo n si Yaawe batu.”
26 Samuweli ko a ye ko, “N niŋ i te taa ñoo la. I ye Yaawe la yaamaroo tiñaa le, bituŋ a fanaa ye i la Banisirayila mansayaa tiñaa.”
27 Kabiriŋ Samuweli ye a koo dii, a ka taa, Sawulu ye a la waramboo muta, bituŋ a farata. 28 Wo to le Samuweli ko a ye ko, “Ñiŋ dendika faroo keta i ye taamanseeri le ti ko, Yaawe ye Banisirayila mansamarali bankoo buusi i bulu le bii tiloo. A ye a dii moo doo le la, meŋ beteyaata ite ti. 29 Alla meŋ mu Banisirayila la waroo niŋ horomoo ti buka faniyaa fo, waraŋ ka a hakiloo faliŋ, kaatu a maŋ ke hadamadiŋo ti. A ye meŋ londi, a buka wo baayi.”
30 Wo to le Sawulu ko, “Ŋa junuboo ke le, bari hani wo, buuñaa yitandi n na alifaalu ñaa la aniŋ Banisirayila, i niŋ ŋa taa ñoo la, fo n si Yaawe, i la Alla batu.” 31 Wo to le Samuweli niŋ a muruta ñoo la, aduŋ Sawulu ye Yaawe batu.
32 Samuweli ko, “Ali Mansa Akaki samba n ye naŋ jaŋ.” Akaki jarajaratoo naata a yaa. A ka i miira a kuŋo le la, a niŋ saayaa la koleyaa. 33 Bari Samuweli ko, “Ko i la hawusaroo ye musoolu ke dintaŋo ti ñaameŋ, saayiŋ i fanaa baamaa be ke la dintaŋo ti wo le ñaama musoolu kono.” Wo to le Samuweli ye Akaki kuntuŋ-kuntuŋ Yaawe ñaatiliŋo la Kilikali.
34 Bituŋ Samuweli taata Rama, Sawulu seyita a la suwo kono Kibeya. 35 Samuweli la baluwo bee kono a maŋ Sawulu je kotenke, bari a la kuwo ye a niyo toora le. Yaawe nimisata le ka Sawulu ke Banisirayilankoolu la mansa ti.