Jacob appelé Israël
V. 1-15: cf. Ge 28:10-22Ge 48:3, Ge 4.
1 Dieu dit à Jacob: Lève-toi, monte à Béthel, et demeures-y; là, tu dresseras un autel au Dieu qui t’apparut, lorsque tu fuyais Ésaü, ton frère. 2 Jacob dit à sa maison et à tous ceux qui étaient avec lui: Otez les dieux étrangers qui sont au milieu de vous, purifiez-vous, et changez de vêtements. 3 Nous nous lèverons, et nous monterons à Béthel; là, je dresserai un autel au Dieu qui m’a exaucé dans le jour de ma détresse, et qui a été avec moi pendant le voyage que j’ai fait. 4 Ils donnèrent à Jacob tous les dieux étrangers qui étaient entre leurs mains, et les anneaux qui étaient à leurs oreilles. Jacob les enfouit sous le térébinthe qui est près de Sichem. 5 Ensuite ils partirent. La terreur de Dieu se répandit sur les villes qui les entouraient, et l’on ne poursuivit point les fils de Jacob. 6 Jacob arriva, lui et tous ceux qui étaient avec lui, à Luz, qui est Béthel, dans le pays de Canaan. 7 Il bâtit là un autel, et il appela ce lieu El-Béthel; car c’est là que Dieu s’était révélé à lui lorsqu’il fuyait son frère. 8 Débora, nourrice de Rebecca, mourut; et elle fut enterrée au-dessous de Béthel, sous le chêne auquel on a donné le nom de chêne des pleurs. 9 Dieu apparut encore à Jacob, après son retour de Paddan-Aram, et il le bénit. 10 Dieu lui dit: Ton nom est Jacob; tu ne seras plus appelé Jacob, mais ton nom sera Israël. Et il lui donna le nom d’Israël. 11 Dieu lui dit: Je suis le Dieu tout-puissant. Sois fécond, et multiplie: une nation et une multitude de nations naîtront de toi, et des rois sortiront de tes reins. 12 Je te donnerai le pays que j’ai donné à Abraham et à Isaac, et je donnerai ce pays à ta postérité après toi. 13 Dieu s’éleva au-dessus de lui, dans le lieu où il lui avait parlé. 14 Et Jacob dressa un monument dans le lieu où Dieu lui avait parlé, un monument de pierres, sur lequel il fit une libation et versa de l’huile. 15 Jacob donna le nom de Béthel au lieu où Dieu lui avait parlé.
V. 16-20: cf. Ge 3:16Ge 30:1.
16 Ils partirent de Béthel; et il y avait encore une certaine distance jusqu’à Éphrata, lorsque Rachel accoucha. Elle eut un accouchement pénible; 17 et pendant les douleurs de l’enfantement, la sage-femme lui dit: Ne crains point, car tu as encore un fils! 18 Et comme elle allait rendre l’âme, car elle était mourante, elle lui donna le nom de Ben-Oni; mais le père l’appela Benjamin. 19 Rachel mourut, et elle fut enterrée sur le chemin d’Éphrata, qui est Bethléhem. 20 Jacob éleva un monument sur son sépulcre; c’est le monument du sépulcre de Rachel, qui existe encore aujourd’hui.
V. 21-26: cf. Ge 49:3, 4. (Ge 29:31-35; 30:1-24.)
21 Israël partit; et il dressa sa tente au-delà de Migdal-Éder. 22 Pendant qu’Israël habitait cette contrée, Ruben alla coucher avec Bilha, concubine de son père. Et Israël l’apprit. Les fils de Jacob étaient au nombre de douze. 23 Fils de Léa: Ruben, premier-né de Jacob, Siméon, Lévi, Juda, Issacar et Zabulon. 24 Fils de Rachel: Joseph et Benjamin. 25 Fils de Bilha, servante de Rachel: Dan et Nephthali. 26 Fils de Zilpa, servante de Léa: Gad et Aser. Ce sont là les fils de Jacob, qui lui naquirent à Paddan-Aram.
Retour de Jacob chez son père. Mort d’Isaac
V. 27-29: cf. Ge 25:7-10Ge 49:29-33.
27 Jacob arriva auprès d’Isaac, son père, à Mamré, à Kirjath-Arba, qui est Hébron, où avaient séjourné Abraham et Isaac. 28 Les jours d’Isaac furent de cent quatre-vingts ans. 29 Il expira et mourut, et il fut recueilli auprès de son peuple, âgé et rassasié de jours, et Ésaü et Jacob, ses fils, l’enterrèrent.
Alla neemata Yaakuba ma Beteli
1 Alla ko Yaakuba ye ko, “Wuli, i ye taa Beteli, i ye sabati jee. Sadaabodulaa* loo nte Alla ye jee. Jee le mu dulaa ti, m fintita i kaŋ daameŋ, kabiriŋ i be bori kaŋ i kotoomaa Esawu la.”
2 Bituŋ Yaakuba ko a la dimbaayaa moolu ye, aniŋ mennu bee be a fee ko, “Ali ali la jalaŋolu bee bondi ali bulu. Ali ye ali faŋolu seneyandi, ali ye ali la duŋ feŋolu faliŋ. 3 Ali ye naa ŋà taa Beteli. M be sadaabodulaa loo la Alla ye jee le, meŋ ye m maakoyi, kabiriŋ m be bataa kono, aduŋ ate le tarata m fee, n taata dulaalu mennu bee to.” 4 Bituŋ ì ye ì la jalaŋolu bee dii Yaakuba la, mennu tarata ì bulu, ka taa fo ì la tulutotaalu bee. Yaakuba ye ì bee saareŋ yirisuŋ baa doo le koto Sekemu saatewo daala.
5 Bituŋ Yaakuba niŋ a la dimbaayaa moolu taata ì la siloo la. Alla la kuwo silaŋo dunta wo dandanna saatee moolu bee la, ì maŋ haañi ka ì bayindi. 6 Wo le to Yaakuba niŋ a la moolu bee naata Lusi, saayiŋ ì ka daameŋ kumandi Beteli la, Kanaani bankoo kaŋ. 7 Bituŋ a ye sadaabodulaa loo jee, a ye dulaa ñiŋ kumandi Beteli la Alla la. Jee le mu dulaa ti, Alla fintita a kaŋ daameŋ, kabiriŋ a be bori kaŋ a kotoomaa la. 8 Wo waatoo la, Rebeka la bambaanoo, meŋ mu Debora ti, faata le. Bituŋ ì ye a baadee yirisuŋ baa doo le koto, meŋ be Beteli daala. Ì naata wo yiroo kumandi Kumboo Yiri la.
9 Yaakuba la muroo koolaa ka bo Padani-Aramu, Alla fintita a kaŋ ne kotenke, a neemata a ma. 10 A ko a ye ko, “I too mu Yaakuba le ti, bari saayiŋ i too te ke la Yaakuba ti kotenke. I too be ke la Isirayila le ti.” Bituŋ Alla ye a toolaa Isirayila la. 11 Alla tententa ka a fo a ye ko, “Nte le mu Alla Tallaa ti. I be ke la jiidilaa le ti, i koomoo ye siyaa. Lasili jamaa le be bo la i bala, aduŋ mansoolu be bo la ite le bala. 12 Ŋa Iburayima niŋ Isiyaaka laahidi bankoo meŋ na, m be a dii la ite le la, aniŋ i koomalankoolu.” 13 Bituŋ Alla ye a tu wo dulaa to jee, a diyaamuta a ye nuŋ daameŋ. 14 Bituŋ Yaakuba naata bere samasiŋo loo wo dulaa to ka ke hakilibulandiraŋo ti. A ye miŋ feŋ sadaa* boŋ a kaŋ, aniŋ tuloo. 15 Bituŋ Yaakuba ye wo dulaa ñiŋ kumandi Beteli la, Alla niŋ a diyaamuta daameŋ.
Raheli faata Benjamini wuluwo to
16 Wo le to Yaakuba niŋ a la dimbaayaa moolu ye Beteli bula, ì taata. Kabiriŋ ì sumanta naŋ Efurata* saatewo la, tiŋo ye Raheli maa, a la tiŋo koleyaata baake. 17 Kabiriŋ tiŋo koleyaata, bituŋ timmutalaa naata a fo a ye ko, “Kana sila, kaatu i ka naa dinkewo le soto kotenke.” 18 Kabiriŋ Raheli be naa faa la, a be niibo la waatoo meŋ, a ye a ñiŋ dinkewo toolaa Benoni la. Bari a faamaa, wo ye a toolaa Benjamini le la.
19 Bituŋ Raheli faata, ì ye a baadee siloo le kaŋ meŋ ka taa Efurata, ì ka daameŋ fanaa kumandi Betilehemu la. 20 Yaakuba ye bere samasiŋo loo a la kaburoo kunto jee. Ñiŋ bere samasiŋo keta hakilibulandiraŋ ne ti Raheli la kaburoo la, ka naa bula fo bii tiloo la. 21 Bituŋ Isirayila meŋ mu Yaakuba ti, tententa taamoo la. A ye a la tiriliisoo* loo Ederi Tatoo maafaŋo la.
22 Kabiriŋ Isirayila be sabatiriŋ wo bankoo kaŋ, Rubeni taata, a niŋ Biliha, a faamaa la kaŋ foroyandi musoo*, kafuta. Bituŋ Isirayila naata wo moyi.
Yaakuba dinkewolu
(1 Taarika 2:1-2)
Saayiŋ Yaakuba dinkewolu mu dinkee taŋ niŋ fula le ti. 23 Leya dinkewolu, wolu le mu Rubeni ti, Yaakuba dinkee foloo, Simeyoni, Lewi, Yahuuda, Isakari, aniŋ Sebuluni. 24 Raheli dinkewolu, wolu le mu Yusufa ti, aniŋ Benjamini. 25 Biliha, Raheli la joŋ sunkutoo dinkewolu mu Dani le ti, aniŋ Nafutali. 26 Silipa, Leya la joŋ sunkutoo dinkewolu mu Kadu le ti, aniŋ Aseri. Ñinnu le mu Yaakuba dinkewolu ti, a ye mennu wuluu Padani-Aramu.
Isiyaaka la beloo
27 Yaakuba naata a faamaa Isiyaaka kaŋ Mamure, Kiriyati-Ariba daala, ì ka a fo daameŋ ye saayiŋ Heburoni, Iburayima niŋ Isiyaaka tarata sabatiriŋ daameŋ tumarankeeyaa la. 28 Saayiŋ Isiyaaka siyo be sanji keme, sanji taŋ seyi. 29 Bituŋ Isiyaaka ye a la niijii labaŋo ke. A la beloo ye a tara le a kotoota baake. A kafuta a bonsuŋolu ma, mennu beleta a ñaa. Bituŋ a dinkewolu Esawu niŋ Yaakuba ye a baadee.