Sulemani ye a la mansasuwo loo
1 Sulemani naata mansasuu baa fanaa loo a faŋo ye, aduŋ a tarata nuŋ a loo kaŋ ne fo sanji taŋ niŋ saba. 2 A ye buŋ baa loo, ì ka meŋ kumandi Libanooni Sutoo Buŋo la. A karoo la jamfoo mu simfaañaa keme niŋ taŋ luulu le ti, a konoo la fanoo mu simfaañaa taŋ woorowula niŋ luulu le ti, a loo la jamfoo mu nonkonkatiñaa taŋ saba le ti. Ñiŋ buŋo loota sedari samasiŋ borindi naani le kaŋ, aduŋ sedari* bilii teleŋolu tarata laariŋ ñiŋ samasiŋolu le kaŋ. 3 A kankaranta sedari babaroo le la biliyolu kunto mennu be laariŋ samasiŋolu kaŋ. Ñiŋ biliyolu yaatewo mu taŋ naani niŋ luulu le ti, aduŋ borindi-wo-borindi bilii taŋ niŋ luulu le be jee. 4 A palanteeroolu be sikandiriŋ santo, ì ñaa be tilindiŋ ñoo la, aduŋ kara-wo-kara borindi saba le be jee. 5 Dundaŋ bundaalu bee mu tonkoŋ naani le ti, aduŋ ì tarata ñaatiliŋo la le, kara-wo-kara borindi saba le be jee, ì ñaa be tilindiŋ ñoo la.
6 A ye samasiŋolu loo buŋo ti, meŋ na kara jamfoo mu simfaañaa taŋ woorowula niŋ luulu ti, a kono fanoo mu simfaañaa taŋ naani niŋ luulu le ti. Wo ñaatiliŋo la fanaa, samasiŋolu le be looriŋ jee, mennu ye jimbaŋo muta.
7 A ye kiitii buŋo loo, a ye mansasiiraŋo ke jee, a ka kiitindiroo ke daameŋ to. A ye a konoto bee laa niŋ sedari babaroo le la ka bo teroo to ka taa fo biloo bala santo. 8 Sulemani la taradulaa fanaa loota le komeŋ kiitii buŋo ñiŋ, aduŋ a tarata kiitii buŋo kooma le. A ye wo siifaa kiliŋo le loo a la musoo fanaa ye, meŋ mu Misira mansa dimmusoo ti.
9 Ñiŋ buŋolu bee dadaata niŋ bere biriki ñiimaalu le la ì ye mennu kuntu niŋ seeroolu la, ka ì ñaato niŋ ì kooma karoolu bee tembendi. Ñiŋ bere birikoolu taata le ka bo buŋolu fondamaŋolu to ka taa fo bunkaboolu kaŋ santo. Hani luu baa dadaata bere birikoolu le la. 10 Fondamaŋo dadaata bere kende baalu le la, bere baalu, aduŋ beroo doolu mu simfaañaa taŋ niŋ luulu le ti aniŋ doolu mu simfaañaa taŋ niŋ fula le ti. 11 Ñiŋ bere kende baalu le tarata santo la, mennu sumanta ka kuntu, aniŋ sedari biliyolu. 12 Luu baa ñiŋ murubenta niŋ sansaŋo le la meŋ loota niŋ bere kunturiŋo jonki saba la, aduŋ jonki saba niŋ jonki saba teema, sedari babara kiliŋ ne be jee, komeŋ Alla Batudulaa Buŋo* konoto luwo keta ñaameŋ aniŋ a pereŋo.
Alla Batudulaa Buŋo kono feŋolu dadaañaa
(2 Taarika 3:15-172 4:1-10)13 Bituŋ Mansa Sulemani ye kiilaa kii a taata kewo doo kumandi naŋ Tire meŋ too mu Huramu ti. 14 Huramu baamaa mu furuyaa musoo le ti. A bota Nafutali lasiloo le kono. A faamaa bota Tire le, aduŋ a ye ñiŋ londoo soto le ka feŋolu dadaa jaawaloo la. Huramu fanaa ye jaawali dookuwo londoo soto le. A ye a dookuwo noo baake le. A naata Mansa Sulemani yaa, aduŋ a ye a la jaawali dookuwo bee ke a ye.
15 Huramu ye jaawali samasiŋ fula le tunkaŋ. Kiliŋ-wo-kiliŋ na loo jaŋayaa kaañanta nonkonkatiñaa taŋ niŋ seyi le fee, aduŋ juloo meŋ si a miniŋ ka a beŋ wo be kaañaŋ na nonkonkatiñaa taŋ niŋ fula le fee. 16 A ye turu fula fanaa dadaa jaawali yelundiŋo la ka ì jonki samasiŋolu kuŋo kaŋ. Ñiŋ turoolu kiliŋ-wo-kiliŋ na loo jaŋayaa kaañanta nonkonkatiñaa luulu le fee. 17 Bituŋ turu-wo-turu bala a ye jala muluŋolu nuunee jee, aduŋ kiliŋ-wo-kiliŋ a ye borindi woorowula le nuunee a bala, mennu ye turoolu baloo bee beŋ samasiŋ fuloo kuŋo kaŋ. 18 A ye roomaani* yiridiŋ muluŋolu fanaa dadaa wo le ñaama, a ye borindi fula miniŋ turu fuloo kiliŋ-wo-kiliŋ na. 19 Turoolu mennu be samasiŋolu kuŋo kaŋ pereŋo kaŋ, mulunta le komeŋ firoolu mennu la loo jamfoo mu nonkonkatiñaa naani ti. 20 Turoolu tarata samasiŋ fuloo le kuŋo kaŋ dulaa kunto meŋ teemoo feeneeta komeŋ booloo, aduŋ a be nakiriŋ jala nuunewolu la. Turoolu kaŋ wo dulaa to roomaani yiridiŋ muluŋolu nuuneeriŋolu borindoo tarata minindiŋ dandaŋo bee la. Turu-wo-turu kaŋ roomaani yiridiŋ muluŋ keme fula le tarata borindiriŋ jee. 21 Huramu ye ñiŋ samasiŋolu loo Alla Batudulaa Buŋo pereŋo le kaŋ. Samasiŋo meŋ be bulubaa la wo ka kumandi nuŋ Yakini le la, aduŋ doo meŋ be maraa la wo ka kumandi nuŋ Bowasi le la. 22 Turoolu mennu be kuŋo kaŋ muluŋo ka munta le ko firoolu. Bituŋ samasiŋolu dookuwo naata baŋ.
23 Bituŋ Huramu ye jaawaloo yelundi ka a ke dumbu baa ti. A be muruŋ-murundiŋ ne. A la fanoo, ka bo daakulu ka taa daakulu, mu nonkonkatiñaa taŋ ne ti, aniŋ a loo jaŋayaa kaañanta nonkonkatiñaa luulu le fee. Juloo meŋ na jaŋayaa kaañanta nonkonkatiñaa taŋ saba fee wo le si a miniŋ noo ka a beŋ. 24 Dumboo ñiŋ daakuloo koto banta la, jaawali batandiŋ muluŋolu le ye a murubeŋ, aduŋ nonkonkatiñaa kiliŋ-wo-kiliŋ jaawali batandiŋ taŋ ne be a kono. Ñiŋ jaawali batandiŋolu borindi fula le tunkanta a bala ñoo la, kabiriŋ a be tunkaŋ na. 25 A be looriŋ ninsituuraa muluŋ taŋ niŋ fula le kaŋ, mennu saba ye ì ñaa tiliŋ tiliboo la, saba ye ì ñaa tiliŋ tilijiyo la, saba ye ì ñaa tiliŋ bulubaa la, aniŋ saba koteŋ doo ye ì ñaa tiliŋ maraa la, aduŋ ì koo be dumboo ñiŋ kotoo. 26 A baloo tintoo niŋ bulukondiŋo la jamfoo le be kaañaŋ na, aduŋ a daakuloo ka muluŋ ne komeŋ mindaŋo meŋ daa be ko firoo meŋ yeleta. Barika keme fula le si a fandi.
27 Huramu ye jaawali looraŋ taŋ ne fanaa dadaa. Kiliŋ-wo-kiliŋ karoo la jamfoo mu nonkonkatiñaa naani le ti, a kono fanoo mu nonkonkatiñaa naani le ti, a loo la jaŋayaa nonkonkatiñaa saba. 28 Ñiŋ looraŋolu dadaata teŋ ne. Ì ye kara walaa naani le soto mennu be kaadaroolu teema. 29 Karoolu ñiŋ kaŋ kaadaroolu teema, jata muluŋolu le dadaata jee, ninsituuraalu aniŋ kerubu malaayikoolu* kaadaroolu fanaa bala. Jatoolu niŋ ninsituuraalu kunto niŋ ì duuma la, nuunewolu le tunkanta jee ka koli ñoo daa. 30 Looraŋolu kiliŋ-wo-kiliŋ ye jaawali wiili siŋ naani le soto aniŋ jaawali needokoo, ì be dundiŋ meŋ daa, aduŋ kiliŋ-wo-kiliŋ booloo le be looriŋ a kaŋ meŋ be jonkiriŋ mutaraŋ nee bara naani kaŋ. Ñiŋ mutaraŋolu karoolu kaŋ, nuunewolu tunkanta jee ka koli ñoo daa. 31 Looraŋo ñiŋ konoto la, a ye daa soto meŋ keta tenkeŋ muruŋ-murundiŋo ti, aduŋ a tenkeŋo loo la jaŋayaa mu nonkonkatiñaa kiliŋ ne ti. Ñiŋ daa muruŋ-murunta le, aduŋ a daakuloolu teema la fanoo mu nonkonkatiñaa kiliŋ niŋ too le ti. A daa dandaŋo la, nuunee tunkandiŋolu tarata jee. Looraŋo ñiŋ kara bitindaŋolu mu tonkoŋ naani le ti, a maŋ muruŋ-muruŋ. 32 Wiili siŋ naanoolu tarata karoolu koto le, aduŋ wiiloolu needokoolu niŋ looraŋo siŋolu dadaata le ka ke kiliŋ ti. Wiiloolu kiliŋ-wo-kiliŋ loo la jaŋayaa mu nonkonkatiñaa kiliŋ niŋ too le ti. 33 Wiiloolu ñinnu dadaata le komeŋ sareetoo wiili siŋo: ì buladulaa needokoo, ì tenkeŋ muruŋ-muruŋo, ì esipookoolu, aniŋ ì needokoo buladulaalu bee yelunta le ka daa ñoo ti.
34 Looraŋolu kiliŋ-wo-kiliŋ ye mutaraŋ naani le soto, tonkoŋ-wo-tonkoŋ kiliŋ, aduŋ ì fintita looraŋo bala santo la. 35 Looraŋo ñiŋ kaŋ santo la tenkeŋ muruŋ-murundiŋo le be jee, meŋ kaañanta nonkonkatiñaa talantewo fee. Looraŋo ñiŋ santoo, a mutaraŋolu aniŋ a kara la bitindaŋolu niŋ a mu muntuŋ kiliŋo le ti. 36 A ye kerubu malaayikoolu, jatoolu aniŋ teŋ yiroolu tunkaŋ mutaraŋolu kaŋ aniŋ kara bitindaŋolu kaŋ, kenoo sotota ì kaŋ daa-wo-daa, aniŋ nuunewolu mennu tunkanta ka koli ñoo la taariŋ karoo bee la. 37 Huramu ye ñiŋ looraŋ taŋo yelundi ka ì dadaa muuli kiliŋo la teŋ ne. Ì bee kaañanta waroo niŋ muluŋo la le.
38 Bituŋ a ye jaawali booloolu dadaa mennu kiliŋ-wo-kiliŋ si barika naani ñoŋ taa noo, aduŋ ì daa la fanoo kaañanta nonkonkatiñaa naani le fee. Wo looraŋ taŋolu kiliŋ-wo-kiliŋ, ñiŋ booloolu kiliŋ ne ka loo a kaŋ. 39 A ye looraŋ luulu londi buŋo bulubaa karoo la, a ye luulu doo londi maraa karoo la. A ye dumbu baa ñiŋ londi buŋo bulubaa tonkoŋo la, tilibo karoo la.
40 Huramu ye kaleeroolu fanaa dadaa, aniŋ peeloolu niŋ junjundirilaŋ booloolu.
Alla Batudulaa Buŋo kono feŋolu yaatewo
(2 Taarika 4:11—5:1)Bituŋ Huramu ye dookuwo bee baŋ a ye meŋ ke Sulemani ye Yaawe* Batudulaa Buŋo to. Ñiŋ ne mu feŋolu yaatewo ti a ye mennu dookuu:
41 Samasiŋ fuloo, booli muluŋ turu fuloo mennu be samasiŋolu kuŋo kaŋ santo, jala muluŋ borindi fuloo mennu be booli muluŋ turu fuloo bala samasiŋolu kuŋo kaŋ santo, 42 roomaani yiridiŋ muluŋ keme naanoo mennu be jala nuunee miniŋ fuloo bala, jala nuunee kiliŋ-wo-kiliŋ roomaani yiridiŋ borindi keme fula, ka turoolu bala ñarandi mennu be samasiŋolu kaŋ santo, 43 looraŋ taŋo aniŋ booloolu mennu be looriŋ ì kaŋ, 44 dumbu baa ñiŋ aniŋ ninsituuraa taŋ niŋ fuloo mennu bee be a koto, 45 kaleeroolu, peeloolu aniŋ booloolu.
Ñiŋ feŋolu bee Mansa Sulemani ye Huramu bula mennu dadaa la Yaawe Batudulaa Buŋo ye, dadaata jaawali foroo le la. 46 A ye ì dadaa Mansa ye potoo muuloolu le la Yoridani Boloŋo kene fanuŋo kono Sukoti niŋ Saretani teema. 47 Sulemani ye ñiŋ feŋolu bee tu jee le ì maŋ peesa, kaatu ì siyaata nuŋ baake le, fo moo maŋ jaawaloo ñiŋ hapoo loŋ noo.
48 Sulemani ye bunkono feŋolu fanaa dadaa mennu tarata Yaawe Batudulaa Buŋo kono:
Sadaabodulaa meŋ muurita niŋ sanoo la, sani taabuloo, Alla la mbuuru senuŋo* ka landi meŋ kaŋ, 49 saniforo lampu looraŋolu, mennu luulu be bulubaa la, aniŋ luulu fanaa maraa la, Dulaa Senuŋ Baa* ñaatiliŋo la, firoolu mennu tunkanta sanoo la, aniŋ lampoolu niŋ baayaŋolu, 50 saniforo booloolu, lampu meesi kunturaŋolu, junjundirilaŋ booloolu, cuuraayi keraŋolu, aniŋ dimbaa keraŋolu, aniŋ sani koncoolu konoto buŋo daalu bala, meŋ mu Dulaa Senuŋ Baa ti, aniŋ buŋo kono baa daalu to.
51 Kabiriŋ dookuwo bee banta Mansa Sulemani ye meŋ ke nuŋ Yaawe Batudulaa Buŋo to, a ye feŋolu samba naŋ konoto a faamaa Dawuda ye mennu kerekere Yaawe ye ka ì landi, mennu keta kodiforoo ti, aniŋ sanoo, aniŋ bunkono feŋolu, aduŋ a ye ì ke Yaawe Batudulaa Buŋo maaboridulaa kono.
© Mandinka Bible © Bible Society in The Gambia, 2011
